جهت نگارش مطالعات بازار و طرح توجیهی کارخانه صابون سازی ( تولید صابون مایع و سنتی ) با اطلاعات کاملاً به روز برای سال 1401 ، با فرمت DOC و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ مجوز یا ارائه به بانک ، این صفحه را مطالعه نموده و سپس با ما تماس بگیرید . ضمنا میتوانید فایل pdf طرح توجیهی کارخانه صابون سازی ( تولید صابون مایع و سنتی ) را که قدیمی هستند ، صرفا جهت مطالعه از انتهای صفحه دانلود نمایید.

---

✔️ صابون ، کالایی استراتژیک با فرایند تولیدی ساده

---

اگر کسی از شما بخواهد که نام چند ماده شوینده را بگویید، مطمئنا صابون از جمله اولین شوینده هایی است که نام آن را خواهید برد. همه ما در طول زندگی مان بارها و بارها با صابون سر و کار داشته ایم اما آیا تا به حال به این مساله فکر کرده اید که صابون از کجا آمده است! چه انواعی دارد! و یک کارخانه صابون سازی چگونه احداث میشود !

صابون یک محصول مصرف نهایی (End Use) بوده و دقیقاً کاربرد آن مشخص است : پاکیزگی و از بین بردن آلودگی‌ها.

به دلیل خاصیت منحصر به فرد صابون از حیث کاربرد کلی ، تقریباً در تمامی اماکن اجتماعی ، صنعتی ، آموزشی ، اداری ، درمانی و .... این کالای بهداشتی در شکل‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

✳️ تاریخچه ی مختصری درباره صابون سازی :

قوم سلت از چربی‌های حیوانی که دارای اسیدهای چرب آزاد بود استفاده می‌کردند و حضور اسیدهای چرب به شروع عمل صابونی شدن کمک می‌کرد.

این روش احتمالاٌ تا پایان قـرون وسطی ادامه داشت. بعد از تولیـد کربنات سدیم به روش صنعتی و ارزان تولید صابون از نـوع سخت رایج شد.

ساخت سود سوزآور به روش LEBLANE در سال 1804، اثر زیادی بر نحوه تولیـد صابون گذاشت و استفاده از صابون در همه جا متـداول شد. به گونه‌ای که در دو کشور دارای جمعیت مساوی ، آن که مصرف صابـون بیشتری داشت متمدن‌تر قلمداد می‌شد.

در سال 1870 ، Cossage در انگلیس ، روغن‌ها را هیـدروژنه کرد و چربی‌ها مناسب برای ساخت صابون پدید آورد و استفاده آر سیلیکات سدیم در صابـون را پیشنهاد کرد. نحـوه پخت صابـون با بخار یعنی پخت گرم در آخر قـرن نوزدهم قدم دیگری به سوی تولید صابـون به شکل صنعتی بود.

در ادامه ما به بررسی ملزومات فنی احداث یک کارخانه صابون سازی خواهیم پرداخت اما در ابتدا به معرفی برخی از انواع مهم صابون مانند صابون بهداشتی ، صابون های گیاهی ، صابون های سنتی و همینطور صابون های مایع (مایع دستشویی) خواهیم پرداخت.

✳️ دو مورد از مهمترین انواع صابون به قرار زیر میباشند :

1 - صابون مایع :

صابونهای مایع که به آنها مایع دستشویی نیز گفته میشود در واقع شکل مایع شده برای صابون هستند و شاید تنها مزیت آنها در مقابل صابون جامد این باشد که برای محیط های عمومی مانند توالت های عمومی و پارکها مناسبتر است چون هر فردی به میزان نیاز خود از این مایعات شوینده در دست میریزد و استفاده میکند .

این در حالیست که صابون جتمد را باید تماما در دست گرفت و این موضوع در مکانهای عمومی غیر بهداشتی میباشد.

2 - صابون سنتی :

صابونهای سنتی صابونهایی هستند که از قدیم الایام در ایران توسط اساتید صابون ساز و به روش سنتی و گاها نیمه سنتی تولید میشده اند . در باره ی صابونهای سنتی و روش تولید آنها در انتهای همین مطلب به تفصیل توضیح داده ایم.

در ادامه به بررسی روش تولید و کلیه نکات فنی مربوط به کارخانه تولید صابون مایع و صابون سنتی خواهیم پرداخت بنابراین پیشنهاد میکنیم با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید. اما در ابتدا به صابون مایع میپردازیم.

---

✔️ صابون مایع یکی از پرکاربردترین مایعات شوینده

---

مواد و مایعات شوینده به انواع مایعاتی گفته می‌شود که برای شستشو و ضدعفونی کردن استفاده می‌شوند. این مایعات دسته‌بندی‌های گوناگونی دارند. در یک دسته‌بندی کلی می‌توان این مایعات را به دو گروه شوینده‌های صنعتی و غیر صنعتی تقسیم کرد. صابون مایع نیز یکی از انواع مایعات شوینده پرکاربرد میباشد که کد آیسیک آن 24241124 می‌باشد.

با توجه به این که تولید صابون مایع بسیار راحت می‌باشد و در اکثر نقاط دنیا قابل تولید می‌باشد لذا اکثر کشورها تولید کننده صابون مایع می‌باشند. اکثر کشورهای دنیا نیاز خود را خودشان تولید می‌کنند. لازم به ذکر است که ماده اولیه این محصول به راحتی قابل حمل و نقل می‌باشد و به همین علت اکثر کشورها قادر به تولید صابون مایع هستند.

تا اوایل دهه 1360 تعداد تولید کنندگان صابون‌های پخت گرم (Kettle) (روش صنعتی) محدود به شرکت‌های (پاکسان ، کف ، معطر و خرمشهر( می‌شد ولی در طول دهه 1360 تعداد این واحدها افزایش یافت.

از جمله شرکت‌های تهران پـرند ، بهکف ، گوهـرپاک ، کف سان ، الگوته یزد ، یوسفی ، گلتاش ، پارپار ، گلسـرا ، واحدی گرگان نیز از روش فوق جهت پخت صابون استفاده می‌کنند و اخیراٌ شرکت پاکنام محدود به عمل صابونی سازی اسیدهای چرب و سیستم مداوم پارس خرمشهر درحد صابونی کردن اسید چرب و چربی است.

صنعت گران ایرانی در حال حاضر اشرف کامل به سیستم پخت Kettle دارند در حالی که آشنایی آنان با تکنولـوژی مداوم جدیداٌ آغاز شده است.

لیست استانداردهای مرتبط با صابون مایع به قرار زیر میباشد :

• ویژگی های صابون مایع جهت مصارف صنعتی (شماره استاندارد : 1105)
• ویژگی ها و روش‌های آزمون صابون (شماره استاندارد : 22)
• روش تعیین اتیلن دی آمین تترااستات در صابون (شماره استاندارد : 2186)
• ویژگی های صابون مایع جهت مصارف پزشکی (شماره استاندارد : 2218)
• روش اندازه گیری گلیسیرین در صابون (شماره استاندارد : 2977)
• روش‌های آزمون صابون (شماره استاندارد : 3198)
• ویژگی های صابون مایع آرایش (شماره استاندارد : 595)

✳️ موارد مصرف و کاربرد صابون مایع

صابون‌ها عمدتاً برای شستشو و ضدعفونی کردن استفاده می‌شوند. موارد مصرف صابون‌ها اعم از صابون مایع و جامد در ضدعفونی و شستشو می‌باشد.

صابون مایع بیشتر برای دستشویی استفاده می‌شود. با توجه به اینکه صابون‌های جامد در مکان های پرجمعیت و بزرگ مثل ادارات ، مدارس ، دانشگاه‌ها و مکان های از این قبیل از نظر رعایت اصول بهداشتی مناسب نیستند لذا در این مکان‌ها ترجیح داده می‌شود که از صابون مایع استفاده شود.

بنابراین با توجه به این که صابون مایع در جاهای مختلفی استفاده می‌شود لذا بر مصرف آن روز به روز افزوده می‌شود.

چه مواد و مایعات شوینده ای میتوانند جایگزین صابون مایع شوند!

با توجه به اینکه صابون مایع عمدتاً برای شستشو مورد استفاده قرار می‌گیرد لذا تنها مواد و مایعاتی میتوانند جایگزین این محصول بشوند که به عنوان شوینده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با توجه به اینکه صابون مایع بعد از صابون جامد تولید شده است می‌توان گفت که صابون مایع جایگزین صابون جامد می‌باشد. لازم به توضیح است که صابون جامد می‌تواند به جای صابون مایع مورد استفاده قرار گیرد ولی جایگزین آن نیست.

---

✔️ فرایند تولید و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید 4600 تن صابون مایع در سال

---

✳️ فرایند تولید صابون مایع به شرح زیر می باشد  :

برای تولید صابون مایع ، ابتدا باید مخازن تولید به صورت کامل و دقیق شستشو و ضدعفونی شوند .

سپس مواد اولیه به مخازن تولید انتقال داده می شوند . سپس با استفاده از همزن یا پمپ مواد اولیه با یکدیگر ترکیب می شوند . سپس به مدت 24 ساعت محصول به همان حالت در مخزن باقی می ماند ، تا کفی که در اثر همزدن مواد بوجود آمده است ، ازبین برود .

در طول این مدت از محصول تولید شده نمونه برداری انجام می شود . پس از انجام آزمایش های لازم بر روی محصول تولید شده ، درصورتی که محصول مشکلی نداشته باشد ، آن را به واحد بسته بندی انتقال می دهند .

✳️ مواد اولیه سالانه مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به ظرفیت سالانه 4600 تن به قرار زیر میباشد :

• چربی : 3767 تن
• سود سوزآور : 338 تن
• افزودنی (اسانس و رنگ) : -

---

✔️ زمین و محوطه سازی و ساختمان سازی مورد نیاز کارخانه تولید 4600 تن صابون مایع در سال

---

✳️ زمین و محوطه سازی مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به قرار زیر میباشد :

• زمین : 4000 متر مربع
• تسطیح : 4000 متر مربع
• دیوارکشی : 379 متر مربع
• خیابانکشی و آسفالت و جدول کشی و فضای سبز : 2400 متر مربع

✳️ ساختمان‌های بخش صنعتی و غیر صنعتی مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به قرار زیر میباشند :

• سولهٔ خط تولید : 500 متر مربع
• سولهٔ انبار مواد اولیه : 120 متر مربع
• سولهٔ انبار محصول : 120 متر مربع
• سوله‌های تاسیسات : 100 متر مربع
• پارکینگ : 100 متر مربع
• ساختمان‌های اداری ، رفاهی ، خدماتی برای هر نفر پرسنل اداری حدود 20 متر به علاوه فضاهای عمومی مانند سالن اجتماعات ، نمازخانه و سلف) : 150 متر مربع

✳️ تاسیسات زیر بنایی مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به قرار زیر میباشند :

• انشعابات
• تاسیسات آب خنک کننده
• تاسیسات سرمایش و گرمایش ساختمان اداری
• تاسیسات سرمایش و گرمایش ساختمان تولید
• تاسیسات اطفاء حریق
• دیزل ژنراتور

✳️ پارامترهای زیادی در تعیین محل احداث کارخانه تولید صابون مایع نقش دارند که به قرار زیر میباشند : 

• نزدیکی به محل تأمین مواد اولیه
• نزدیکی به بازارهای فروش داخل و خارج
• دسترسی آسان به یوتیلیتی مورد نیاز واحد
• دسترسی به نیروی کار کافی ارزان قیمت
• نداشتن مشکل در زمینه مسائل زیست محیطی

---

✔️ ماشین آلات کارخانه تولید سالانه 4600 تن صابون مایع + شرکتهای تامین کننده تکنولوژی

---

✳️ سازندگان خارجی و داخلی تجهیزات اصلی و جانبی تولید صابون مایع به قرار زیر میباشد :

در ادامه برخی از سازندگان خارجی که توانایی ساخت تجهیزات مورد نیـاز کارخانه تولید مایعات شوینده (صابون مایع) را دارنـد معرفـی شـده است.

سازندگان مخازن تحت فشار و مخازن و ظروف کوچک ذخیره :

• شرکت TOKKI (Japan)
• شرکتOBRINGER (France)

سازندگان ظروف خشک کن ها و ظروف کوچک اتمسفریک :

• شرکت ADM (France) 

سازندگان راکتورهای ناپیوسته :

• شرکت TOKKI (Japan)
• شرکت BSL (France)

سازندگان پمپ‌های سانتریفیوژ :

• شرکت GUINARD KSB (Germany/France)
• شرکت SULZER (Switzerland)

سازندگان مبدل‌های حرارتی لوله - پوسته ای :

• شرکت DELAUNY ET.FILS (France)
• شرکت FOURE LAGADEC (France)

سازندگان پکیج چیلر :

• شرکت YORK (France)
• شرکت TRANE (France/UK)

سازندگان بهم زن ها :

• شرکت ROBBIN (France)
• شرکت EKATO (Germany)

سازندگان سیستم کنترل :

• شرکت FISHER (France/USA)
• شرکت HONYWELL (France/USA)
• شرکت YKOGAWA (Japan)

سازندگان تجهیزات جانبی (برج خنک کننده) :

• شرکت HAMON SPIROGIL (France)
• شرکت DAELIM (Korea)

در زیر برخی از سازندگان داخل کشور که توانایی ساخت تجهیزات کارخانه تولید صابون مایع را دارند معرفی شده است. البته به غیر از فهرست زیر سازندگان دیگری نیز وجود دارند ولی تنها به ذکر شرکت‌های مهم و با سابقه اکتفا شده است.

سازندگان مخازن تحت فشار و مخازن ذخیره :

• شرکت ماشین سازی اراک
• شرکت صنایع آذرآب

سازندگان مبدل‌های حرارتی :

• شرکت ماشین سازی اراک
• شرکت صنایع آذرآب

سازندگان دیگ بخار (نوع Fire Tube) :

• شرکت ماشین سازی اراک
• شرکت توسعه صنایع بخار
• شرکت اسوه

سازندگان لوله :

• شرکت لوله سازی اهواز
• شرکت سپنتا
• شرکت شیرآلات صنعتی سام

---

✔️ نیروی انسانی ، مواد اولیه و آب و سوخت مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به ظرفیت سالانه 4600 تن

---

پرسنل اداری و تولیدی به قرار زیر میباشند :

• مدیر عامل : 1 نفر : (لیسانس و بالاتر)
• مدیر تولید : 1 نفر : (لیسانس و بالاتر)
• مهندس شیمی : 4 نفر : (لیسانس)
• مهندس مکانیک : 1 نفر : (لیسانس)
• تکنسین ماهر برای خط تولید : 4 نفر : (فوق دیپلم)
• تکنسین برق : 4 نفر : (فوق دیپلم)
• تکنسین مکانیک : 4 نفر : (فوق دیپلم)
• حسابدار : 1 نفر : (لیسانس)
• مدیر فروش : 1 نفر : (لیسانس)
• تدارکات : 1 نفر : (لیسانس)
• منشی : 1 نفر : (دیپلم)
• راننده : 1 نفر : (دیپلم)
• نظافتچی : 2 نفر : (دیپلم)
• انباردار : 1 نفر : (دیپلم)
• کارگر ماهر : 6 نفر : (-)
• نگهبان : 6 نفر : (-)
• فضای سبز و نگهداری محوطه : 1 نفر : (-)
• مجموع : 40 نفر : (-)

✳️ مصرف آب ، برق و گاز سالانه مورد نیاز کارخانه تولید صابون مایع به ظرفیت سالانه 4600 تن به قرار زیر میباشد :

1 - آب : 8778 متر مکعب : (با 10 درصد ضریب اطمینان)

• آب خنک کننده : 4000 متر مکعب : (توضیحات : 5 درصد آب چرخشی)
• آب مورد استفاده برای آبیاری : 1500 متر مکعب : (توضیحات : به ازای هرمتر مربع 5 لیتر در هر روز)
• آب مورد نیاز برای آشامیدن و نیاز افراد : 1980 متر مکعب : (توضیحات : به ازای هر نفر 150 لیتر در هر روز)
• اطفا حریق : 500 متر مکعب : (توضیحات : -)

2 - الکتریسیته : 9072000 کیلو وات در سال : (با 20 درصد ضریب اطمینان)

3 - گاز طبیعی : 218400 متر مکعب : (با 20 درصد ضریب اطمینان)

---

✔️ بررسی روش‌های تولید صابون سنتی در ایران

---

به منظـور درک بهتر و سهولت در نتیجه گیری از وضعیت تولیـد صابون در ایـران ، این واحــدها را بـه سه گـروه زیر تقسیم نموده و وضعیت تولید در هر گروه را به طور جـداگانه مورد بحث قرار می‌دهیم :

1. گروه صابون سازان سنتی
2. گروه صابون سازان نیمه مدرن
3. گروه صابون سازان مدرن

✳️ 1 - آشنایی با فرایند تولید صابون در گروه صابون سازان سنتی :

براساس آمار موجود و اطلاعات مکتسبه حضوری در بازدیـدهای به عمل آمده می‌توان گفت که در ایران در حدود 90 واحد صابون سازی وجود دارد که در حدود 80 درصد آن‌ها را واحدهای صابون سازی سنتی تشکیل می‌دهند.

این واحـدها معمولاٌ توسط 2 الی 4 نفر اداره می‌شوند که هیچ کـدام از آن‌ها را کوچک‌ترین اصول تئوری مهندسی یا فرمول های شیمیایی خبری ندارند و روش تولید و اداره واحد فقط براساس تجربیات یک نفر صابون ساز یا استاد کار استوار بوده که بعضأ در حدود 30 الی 50 سال سابقه کار در این صنعت دارند و این کار تنها حرفه خانوادگی آن‌ها در طول سال‌ها بوده و می‌باشد.

صابون تولیدی این واحدها کلاٌ به صابون سنتی معروف بوده و عناوین دیگری مانند صابون پیچ و صابون برگردان نیز برای این صابون‌ها به کار برده می‌شود. که در روش تولید آن‌ها اختلاف‌های جزیی وجود دارد. در ادامه روش تولید صابون در این گونه واحدها مورد بحث قرار می‌گیرد.

در این واحـدها دستگاه‌های تولید فقط به یک یا دو عدد دیگ یا پاتیل آهنی که مجهـز به یک مشعل در زیر آن جهت گرم کردن و حرارت دادن بوده و بعضاٌ دارای یک همزن مکانیکی نیز می‌باشند خلاصه می‌شود.

استاد صابون ساز مقدار مشخصی از مواد اولیه که شامل چربی‌های حیـوانی و یا گیاهی و محلـول سودسوزآورد می‌باشد را در درون پاتیل ریخته و به وسیله حرارت دهی با مشعل این مـواد را ذوب می‌نماید.

پس از انجام عملیات ذوب و تشکیل صابون که زمان تکمیل آن نیز فقط به وسیله مشاهدات چشمی و یا چشایی انجام می‌گیرد مقداری آب نمک جهت شستشوی صابون به پاتیل اضافه شده که پس از به هم خوردن شدید در دیگ تشکیل دو فاز می‌گردد.

فاز زیرین مخلوط آب نمک و سود و ناخالصی‌های صابون بوده که توسط یک شیر در زیر پاتیل از آن خارج شده و فاز بالایی صابون تشکیل شده به صورت مذاب می‌باشد که از پاتیل به داخل حوضچه‌هایی که روی زمین تعبیه شده است وارد و در آن جا فقط به وسیله تماس با هوای کارگاه به تدریج خشک می‌گردد و بعد از حدود 24 ساعت به صورت توده جامدی در می‌آید که آن توده جامد را با وسایل اولیه به قطعات یا قالب‌های کوچک‌تر در می‌آورند و به بازار عرضه می‌نمایند.

بنابراین مشخص است که صابون تولیدی به این روش نه دارای کیفیت خوب بوده و نه دارای ظاهری مشتری پسند است و در نتیجه مصرف آن عمدتاٌ به رختشویی و آن هم در طبقات پایین جامعه محدود می‌گردد. علاوه بر آن هیچ گونه محاسبه ای جهت راندمان نیز وجود ندارد زیرا اصلاٌ مواد اولیه و صابون بلافاصله پس از تولید وزن نمی‌گردند تا بتوان رانـدمان را محاسبه نمود.

روشی که در بالا مورد بحث قرار گرفت به "پخت سرد" معروف است و در بعضی کارگاه‌ها به منظور به دست آوردن صابونی با کیفیت بهتر ماده مذاب حاصل در دیگ اول را پس از شستشوی اولیه به وسیله آب نمک در دیگ دیگری وارد نموده و در دمای ذوب برای مدتی طولانی مثلاٌ یک روز دم می‌کنند تا با این عمل هم واکنش صابون سازی تشکیل شود و هم عمل جـداسازی فازها از یکدیگـر به حد اعلای خود رسیده و فاز ناخالصی به راحتی جدا گردد و مواد ناخالصی در درون صابون به حداقل برسد که البته با این روش مسلماٌ صابونی مرغوب‌تر به دست خواهد آمد.

این روش به "پخت گرم" معـروف می‌باشد. البته در واحـدهای سنتی چه با پخت گرم و چه با پخت سرد عملیـات بعد از پخت تفاوتی ندارد و مـراحل جامد سازی و قالب سازی به صورتی که توضیح داده شد انجام می‌گردد. به منظـور آگاهی بهتر از وضعیت روش‌های تولیـدی این واحـدها ذکر نکات زیر قابل تـوجه می‌باشد.

ماده اولیه اصلی یا چربی مورد نیاز واحدهای سنتی از ذوب کردن پی و چربی‌های حیوانی و صاف کردن آن به دست می‌آید این عمل قبلاٌ توسط خود واحدها صورت می‌گرفته که با توجه به مسائل آلودگی و تولید بوی بیش از حد عملیات ذوب پی و چـربی و اعتـراضات ساکنین اطرف این واحـدها که در حال حاضر اکثراٌ در محدوده شهرها قرار گرفته‌اند از انجام این عمل در خود کارخانه جلوگیری به عمل آمده و افراد دیگری اقدام به جمع آوری پی و چربی‌های حیوانی کرده و آن‌ها را در محیط‌های خارج از شهر ذوب و صاف کرده و در قوطی‌هایی به صورت مایع خمیری شکل به واحدهای صابون سازی می‌فروشند.

با توجه به عدم کنترل بر کار این افراد ، کیفت چـربی ارائه شده به واحدهای صابون سازی بسیار پایین و همچنین متغیر است. زیرا بعضی از این افراد حتی روده و شکمبه حیوانات را هم به پی چربی اضافه کرده و بعضی به علت انبار کردن پی و چربی روده به مدت زیاد پس از فاسد شدن ، آن‌ها را ذوب می‌نمایند کاربرد چنین چربی صابونی را تولید خواهد کرد که بوی نامطبـوع دارد و جهت زائل کردن این بو به مواد شیمیایی مختلفی نیاز است که اصلاٌ در این کارگاه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

بنابـراین مشاهده می‌شود که از نقطه نظر شیمیایی چربی مورد استفاده واحدهای صابون سازی سنتی دارای کیفیت یکسانی نبوده و در هر مورد صابون ساز بایستی به مقدار کافی سودسوزآور به چربی اضافه نماید تا در عین حالی که تمام چربی به صابون تبدیل می‌شود مقدار سود موجود در صابون نیز از حد مشخصی تجاوز ننماید که این عمل با توجه به کیفیت چربی مورد استفاده و آن هم بدون کابرد وسایل اندزه گیری دقیق بسیار مشکل می‌باشد و یک استاد صابون ساز هر قدر هم دارای مهارت و کفایت باشد می‌تواند در مواردی مرتکب اشتباهی شود که یا اصلاٌ چربی به صابون تبدیل نگردد و یا اگر گردد صابون تولیدی با کیفیت بسیار پایین و حتی خطرناک جهت استفاده تولید گردد.

در سال های قبل به هر کدام از واحدهای صابون سازی سنتی سهمیه چربی و پی داده می‌شد که خود آن‌ها سریعاٌ به ذوب و صاف کردن آن اقدام می‌نموده و فوراٌ چربی تولیدی را مورد استفاده قرار می‌داده‌اند که مسلماٌ صابون مرغوب‌تری را تولید می‌نموده است ولی هم اکنون وضعیت خرید پی و چربی دارای هیچ گونه ضابطه ای نبوده و افـراد متفـرقه آن‌ها را جمع آوری و هرکدام به روش خود آن را ذوب و به فروش می‌رسانند.

سود سـوزآور مورد استفاده در واحـدهای سنتی به صورت سود جامد است که از خارج از کشور وارد می‌گردد.

سود سوزآور جامد ابتدا در آب حل شده و به صورت محلول بکار برده می‌شود باید توجه داشت که با وجودی که تولید سود سوزآور مایع در مجتمع پتروشیمی شیراز سال هاست که آغاز شده ولی یکی براساس سنت در واحدهای قدیمی و شاید دیگری به خاطر سهولت در حمل و نقل و کارکرد آن همچنان این واحدها از سود سوزآور جامدات وارداتی استفاده می‌کنند و این سود سوزآور جامد را خود در کارگاه به شکل مایع درآورده و سپس مورد استفاه قرار می‌دهند که شاید با هماهنگی بتوان از سود سوزآور مایع تولیدی داخل در این واحدها استفاده نموده و از واردات سود سوزآور جامد کاست.

در واحدهای سنتی هیچگونه کنترلی بر روی دمای محلول داخل پاتیل وجود ندارد و یک مشعل به طور دائم در زیر پاتیل روشن می‌باشد که مسلماٌ این عدم کنترل بر روی درجه حرارت فعل و انفعال تشکیل صابون و به خصوص در صورت عدم وجود همزن در داخل پاتیل که در اکثر موارد نیز چنین می‌باشد باعث بالا رفتن در دجه حـرارت موضعی در نقاطی شده و بر روی کیفیت صابون اثر نامطلوبی خواهد گذاشت بنابراین تعبیه یک همزن در داخل پاتیل‌ها و نصب یک ترمومتر جهت کنترل دما در پاتیل و آگاهی صابون ساز به درجه حرارت مناسب می‌تواند در بالا بردن کیفیت و کمیت تولید اثر مساعد بگذارد.

همین طور که اشاره شد بعد از تشکیل صابون به صورت مایع در داخل پاتیل ، عملیات جامد سازی یا خشک کردن صابون به صورت ریختن و نگهداری در حوضچه‌هایی بر روی زمین انجام می‌گیرد که این عمل ابتدایی‌ترین و قدیمی‌ترین روش خشک کردن می‌باشد که مسلماٌ از لحاظ زمان بری بسیار کند می‌باشد.

امروز روش‌های جدیدی برای خشک کردن متداول گردیده که در عرض چند ثانیه (به جای 24 ساعت) عمل خشک کردن را تکمیل و صابون مایع تولیدی را به صورت چیپس صابون نیمه خشک در می‌آورد. البته به طـوری که بعداٌ توضیح داده خواهد شد در بعضی از واحـدهای مدرن نیمه مدرن موجود در ایران نیز از این خشک کن‌ها استفاده می‌شود. ولی تکنـولوژی ساخت اینگونه خشک کن‌ها هنر در ایران به مرحله تکمیل نرسیده و با توجه به قیمت‌های فعلی واردات این دستگاه‌ها و نیز با توجه به قیمت‌های کنونی صابون اصلاٌ برای واحدهای سنتی اقتصادی نمی‌باشد و لذا توجه به انجام تحقیقات در جهت ساخت این گونه خشک کن‌ها را خشک کن های پاششی می‌نامند.

جهت بالا بردن کیفیت صابون بایستی مواد اضافی مانند روغن نارگیل ، روغن نخل ، رنگ یا اسانس‌های معطره به آن اضافه نمود که در واحدهای سنتی یا اصلاٌ این عمل انجام نمی‌گیرد و یا به علت وارداتی و گرن بودن این مواد ، به مقدار بسیار ناچیـز اضافه می‌گردند.

قابل ذکر است که در حال حاضر روغن نارگیل در حدود کیلوئی 230 تومان ، اسانس در حدود کیلویی 5000 تومان و روغن نخل در حدود 200 تومان به فروش می‌رسند.

وجود مقداری روغن نارگیل باعث بهبود کف کردن صابون ، وجود اسانس‌های معطره باعث خوش بویی صابون و وجود مقداری روغن نخل در صابون باعث سختی و استحکام آن می‌شود.

در اکثر واحـدهای سنتی پس آب حاصل از شستشوی صابون مذاب را که از زیر پاتیل خارج می‌شود و محتـوی مقدار زیادی سود سوزآور و همچنین چربی و گلیسیـرین می‌باشد را در چاه‌هایی که در واحـدها کنده شده می‌ریزند که این عمل آب‌های زیر زمینی را در دراز مـدت آلـوده و غیر قابل استفاده خواهد نمود.

می‌توان با انجام عملیات تصفیه پس آب‌ها یا بازگردانیدن و استفاه مجـدد از آن‌ها این مسئله را حداقل کاهش داد که البته این امر فقط در صورت مجتمع بودن این کارگاه‌ها و ایجاد یک تصفیه خانه مرکـزی جهت آن مجتمع می‌تواند به واقعیت نزدیک شود وگرنه در حال حاضر نمی‌توان انتظار داشت که یک کارگاه کوچک و آن هم با وضعیت اقتصادی نه چندان خوب اقدام به چنین کاری نماید.

✳️ 2 - آشنایی با فرایند تولید صابون در گروه صابون سازان نیمه سنتی - نیمه مدرن :

در این گروه از واحدهای صابون سازی علاوه بر پاتیل‌های صابون سازی که به صورت فنی تری نیز کنترل می‌گردند دستگاه‌هایی برای تهیه صابون قالبی با شکل و اندازه و استحکام مشخص به کار برده شده است.

دستگاه‌های مورد استفاه در این واحد اغلب در داخل ساخته شده و می‌شود. ماده اولیه مورد نیاز اصلی این واحدها اغلب پی و چربی حیوانی و در بعضی موارد چربی‌های گیاهی و همچنین سودسوزآور می‌باشد.

با توجه به محدودیت تولید پی و چربی داخلی در پاره ای موارد این واحدها اقدام به خرید چربی‌های گیاهی مانند روغن نخل و یا روغن نارگیل از کشورهای مختلف به خصوص کشور مالزی وارد ایران می‌گردند.

از جمله این واحدها می‌توان به شرکت‌های پارس کف شیراز ، زرین تهران ، عطربار اصفهان ، شعاعی زاده اصفهان و شماعی زاده بروجرد اشاره نمود روش تولید در این واحدها در زیر مورد بحث قرار گرفته است.

در این واحدها چربی مورد نیاز خواه حیوانی باشد خواه گیاهی به صورت خمیر در ظروف فلزی (حلب یا شبکه) به کارخانه وارد می‌گردد و در واقع استفاه توسط بخار یا هر عامل گرما دهنده دیگر در دمای حدود 60 درجه سانتیگراد ذوب می‌گردند.

چربی ذوب شده به وسیله پمپ یا به صورت دستی به داخل پاتیل صابون سازی ریخته می‌شود و به مقدار کافی محلول سودسوزآور (مقدار سود خالص بستگی به نوع چربی از 15 تا 17 درصد وزن چربی می‌باشد.) به آن اضافه شده و به وسیله بخار مستقیم و یا مشعل زیر پاتیل حرارت داده می‌شود تا واکنش صابون سازی در دمای حدود 100 درجه سانتیگراد به انجام پذیرد و به اصطلاح عمل پخت انجام گیرد.

زمان تکمیل واکنش و یا زمان پخت بستگی به نوع چربی و مقـدار حرارت داده شده در حدود 6 تا 7 ساعت به طـول می‌انجامد پس از انجام عمل پخت مقداری آب نمک به صابون مذاب داخل پاتیل افزوده شده و توسط همزن خوب به هم زده می‌شود.

آب نمک ناخالصی‌های موجود در صابون را با خود به ته پاتیل ته نشین می‌کند و در نتیجه در داخل پاتیل دو فاز تشکیل می‌گردد این عمل را شستشو می‌نامند و در بسیاری موارد عمل شستشو دو یا چند بار انجام می‌گیرد و هر کدام چندین ساعت به طول می‌انجامد.

در پایان عمل شستشو محتویات داخل پاتیل را برای یک الی دو روز در همان دمای مذاب نگهداری یا به اصطلاح دم می‌کنند. این مرحله باعث جداسازی کامل ناخالصی از صابون و احتمالاٌ تکمیل واکنش نیز می‌گردد.

پس از انجام مرحله دم صابون مذاب به صورت یک فاز در بالای پاتیل و ناخالصی‌ها به صورت فاز دیگری در قسمت پایین پاتیل قرار می‌گیرند بعد از انجام عمل دم فاز صابون مذاب را در داخل حوضچه‌هایی که در پایین پاتیل و روی زمین تعبیه شده است و دارای عمقی در حدود 20 سانتی متر می‌باشند وارد می‌کنند و برای مدت 24 ساعت نگه می‌دارند تا آب‌های آن تبخیر گردد و خشک شود.

پس از این مدت صابون به صورت یک بلوک خمیری در آمده به شکل قطعاتی درشت آن را برش می‌دهند. قطعات صابون که به شکل خمیر سفت و تقریباٌ جامد می‌باشد را یکی یکی در یک دستگاه رنده قرار می‌دهند و آن را به شکل قطعات ریز چیپس مانند در می‌آورند.

چیپس‌ها صابـون تولیدی با قرار گرفتن در معـرض هوای معمولی در تابستان و یا با عبور کردن از داخل خشک کن های تونلی (به خصوص در فصل زمستان( خشک می‌گردند تا به رطوبتی در حدود 15 درصد برسند. خشک کن های تونلی معمولاٌ به صورت اتاقک‌هایی هستند که هوای داغ از داخل آن عبور داده می‌شود و چیپس‌های صابون برای مدتی در آن قرار می‌گیرند.

انواع دیگر خشک کن‌ها نیز می‌تواند در این روش به کار رود. مثلاٌ خشک کن‌هایی به صورت تسمه نقاله‌های مشبک چند طبقه که هوای داغ به صورت عمود بر صفحه تسمه نقاله جریان داده می‌شود نیز می‌تواند مورد استفاه قرار گیرد.

بعد از عمل خشک شدن چیپس‌ها ، آن‌ها را در داخل یک مخلوط کن ریخته و مواد افزودنی مانند رنگ ، اسانس و ترکیباتی نظیر اکسید تیتان جهت روشن کردن رنگ صابون ، سیلیکات سدیم جهت قوام صابون و غیره بر حسب سیاست و فرمول تولید ، را به آن می‌افزایند و خوب مخلوط می‌کنند.

صابون خروجی از مخلوط کن به دستگاه‌های ورز دهنده فرستاده می‌شوند در این دستگاه‌ها به صورت مختلف صابون را ورز می دهند تا کاملاٌ یکنواخت گردد. این دستگاه‌ها معمولاٌ به صورت چند استوانه افقی می‌باشند که در جهات مختلف هم دوران می‌کنند و صابون از لابه لای آن‌ها عبور داده می‌شود و به صورت لایه‌های نازکی که بایستی در مقابل نور کاملاٌ یکنواخت باشند در می‌آیند.

این لایه‌های نازک صابون سپس در دستـگاه اکستـرودر وارد می‌گردند. در دستگاه اکسترودر صابون از داخل یک لوله با قطر زیاد با فشار به داخل لوله ای با قطر کم وارد می‌گردد و در عین حالی که کاملاٌ فشرده می‌گردد به صـورت تیغه صابون چهار گوشی از طرف دیگر دستگاه خارج می‌شود این تیغه صابونی چهارگوش پس از خروج از دستگاه اکسترودر وارد دستگاه برش می‌شود و توسط یک تیغه توسط کارگر به قطعات مناسب جهت ارائه به بازار بریده می‌شود.

قطعات بریده شده به دست آمده را به وسیله قالب‌های دستی فرم و شکل می‌دهند به این ترتیب که هر قطعه صابون بریده شده به صورت دستی در داخل یک قالب قرار گرفته و با فشار کارگر صابون شکل قالب و آرم آن را به خود می‌گیرد.

دستگاه‌های قالب به صورت صفحه مدوری می‌باشند که تعدادی کفه یا مادگی قالب بر روی آن نصب شده به طوری که این کفه‌ها یکی پس از دیگری در جلو کارگر قرار می‌گیرند.

قطعه صابون ابتدا در قسمت کفه قالب قرار گرفته سپس توسط یک گیره پایی قسمت سقف قالب با ضربه بر قسمت کف وارد می‌شود و با فشار کارگر صابون شکل قالب را به خود می‌گیرد و آرم صابون نیز برآن حک می‌گردد. صابون قالب بندی شده به قسمت بسته بندی وارد و توسط نیروی کارگر در بسته‌های تکی یا چند تایی بسته بندی می‌گردد که البته سرعت عمل بسته بندی و کیفیت بسته بندی معمولاٌ در حد اعلایی نبوده و به خصوص برای صادرات زیاد مناسب نمی‌باشد.

در هر حال با توجه به قیمت بالای واحدهای اتوماتیک قالب بندی و بسته بندی کارخانه جات نیمه مدرن در حال حاضر مجبورند از دستگاه‌های دستی استفاده نمایند.

✳️ 3 – آشنایی با فرایند تولید صابون در گروه صابون سازان مدرن :

واحدهای مدرن که ماشین آلات آن‌ها اکثراٌ از کشورهای خارج تأمین شده است با وجود تنوع کشورهای سازنده دارای خط تولیدی بسیار مشابه می‌باشند. از جمله این واحدها به شرکت‌های پاکسان ، داروگر ، تهران پرند ، اتکا و شمیز خرم آباد می‌توان اشاره نمود. خط تولیدی تمامی این واحدها به جز یک واحد که قرار است در خرمشهر احـداث شود به صورت "تولید ناپیوسته" می‌باشد.

با توجه به عدم کفایت چربی‌های حیوانی داخلی جهت واحدهای صابون سازی اکثر واحـدهای تولیدی صابون که با ظرفیت بالا کار می‌نمایند چربی مورد نیاز خود را از خارج از کشور تهیه می‌نمایند. مهم‌ترین چربی مورد استفاده این واحدها روغن نخل و روغن نارگیل می‌باشد و در بعضی مورد از روغن حیـوانی وارداتی نیز استفاده می‌گردد.

مهم‌ترین صادر کننده روغن نخل در دنیا کشور مالزی می‌باشد. البته در واحـدهای تولید صابون در ایران غیر از روغن نارگیل از روغن حیوانی وارداتی از کشـور ترکیه نیز استفاده می‌شود.

روش تولید در تمام این واحدها تقریباٌ یکسان و فقط مقادیر و انواع مواد افزودنی به صابون و یا زمان و درجه حرارت پخت در هر کدام با هم تفاوت‌هایی دارد. در زیر روش تولید مورد استفاده در این واحدها مورد بحث قرار خواهد گرفت.

در این واحدها چربی مورد استفاده که معمولاٌ مخلوطی به میزان 80 تا 85 درصد روغن نخل یا چرمی حیوانی (تالو) و 15 درصد روغن نارگیل است و در ظروف آهنی به کارخانه حمل می‌شوند را در دمای حدود 60 درجه سانتیگراد ذوب و چربی ذوب شده را در دیگ‌های پخت آهنی وارد می‌نمایند.

علاوه بر چربی مقدار مورد نیاز از سودسوزآور به صورت محلول 30-40 درصد به دیگ پخت اضافه می‌گردد. عمل پخت در دمای حدود 100-110 درجه سانتی گراد و به مدت 6 الی 7 ساعت انجام می‌پذیرد. نتیجه عمل پخت صابون به صورت مذاب ، مقداری مواد ناخالصی مانند نمک ، سود ، چربی و مقداری گلیسرین می‌باشد.

برای جدا سازی صابون مذاب و ناخالصی‌ها ، مخلوط موجود در دیگ‌های پخت را چندین بار با آب نمک شستشو می‌دهند به این ترتیب که هر بار مقداری آب نمک را به دیگ افـزوده و مخلوط را به هم می‌زنند تا ناخالصی و سود اضـافی موجود در مخلوط با آب نمک اضافه شده تشکیل یک فاز داده و پایین دیگ پخت جمع می‌گردند.

به این ترتیب در دیگ پخت دو فاز تشکیل می‌گردد که فاز پایینی محتوی آب نمک گلیسرین و سایر ناخالصی‌ها بوده و فاز بالایی محتوی صابون مذاب می‌باشد.

به وسیله لوله‌هایی که در سطح مختلف دیگ نصب گردیده می‌توان به آسانی فاز پایین را از سیستم خارج نمود و بدین ترتیب صابون مذاب بدست می‌آید.

به منظور تکمیل عمل جـداسازی فازها از یکدیگر و در نتیجه خارج نمود و بدین ترتیب صابون مذاب به دست می‌آید. به منظور تکمیل عمل جداسازی فازها از یکدیگر و در نتیجه خارج شدن تمام ناخالصی‌ها از درون صابون و بالا رفتن کیفیت ، صابون تولیدی برای مدتی در همان دیگ‌های پخت و در همان دمای ذوب نگه داشته می‌شود و به اصطلاح دم می‌گردد.

در این واحـدها عامل حـرارت دهی چه در زمان پخت و چه در زمان دم کردن عامل بخار می‌باشد که در مـرحله پخت به صورت مستقیم به دیگ‌ها زده می‌شود و در مـرحله دم کردن که نباید دیگر آب به محیط اضافه شود به صورت غیر مستقیـم اضافه می‌گردد بدین ترتیب که از یک طرف لوله‌هایی که به صورت مارپیچ در دیگ‌ها تعبیه شده وارد و از طرف دیگر به صورت مایع خارج می‌گردد و حرارت میعان خود را به دیگ می‌دهد.

صابـون مذاب پس از طی مـرحله دم شدن به یک مخلـوط کن اولیه وارد و تعدادی از مواد افزودنی مانند رنگ‌ها در همین مخلوط کن اولیه به مخلوط اضافه می‌گردند.

صابون خروجی از مخلوط کن وارد یک مبدل حرارتی که به صورت لوله و پوسته (Shell and tube heat exchanger) می‌باشد وارد و در آن تا دمای حدود 160 درجه سانتیگراد حرارت داده می‌شود. تا کاملاٌ مـذاب و روان گردد. مذاب خـروجی که دارای حدود 30% آب می‌باشد از مبدل حـرارتی وارد یک دستگاه خشک کن پاششی می‌گردد.

در این دستگاه که تحت خلاء در حدود 0.8 اتمسفر کار می‌کند ، صابون مذاب به وسیله نازل‌هایی در فضای دستگاه پاشیده می‌شود و به واسطه خلاء موجود در داخل خشک کن ، صابون آب خود را از دست داده و به صـورت سفت‌تری به بدنه دستگاه می‌چسبد و سپس به وسیله تیغه‌های مکانیکی که بر روی بدنه داخلی دستگاه گـردش می‌کند صابون به صورت ، قطعات کوچکی به شکل چیپس از پایین دستگاه خـارج می‌گردند. چیپس‌های صابون خـروجی فقط در حدود 13% آب دارند.

چیپس‌های تولیـدی وارد یک مخلـوط کن ثانویه شده و به مواد افـزودنی که براساس سیاست تولیـد واحد به آن اضافه می‌گردد به خوبی مخلوط شده و به صورت خمیر سفتی از آن خارج می‌گردد.

مواد افـزودنی همچنان که گفته شد می‌تواند بر حسب فرمـول خاص واحد تغییـر کند ولی مواد افـزودنی که معمولاٌ اضافه می‌گردد اسانس جهت خوشبو شدن صابون ، رنگ جهت زیبایی ظاهر صابون ، اکسید تیتانیوم جهت شفافیت بخشیدن به صابون ، سیلیکات سدیم جهت بهبود خاصیت چسبندگی و مواد دیگری جهت لطیف کنندگی، پایداری (استابلیزر) و استحکام صابون می‌باشد.

اگر چه مقدار مواد افزودنی معمولاٌ بسیار کم و جزیی بوده ولی با توجه به این که تقریباٌ تمام این مواد وارداتی می‌باشند دارای قیمت‌های بالایی می‌باشند.

صابون خروجی از مخلوط کن ثانویه به صورت خمیر سفتی می‌باشد که جهت استحکام صابون می‌بایستی قبل از قالب شدن تا حـد امکان ورز داده شود تا کاملاٌ یکنواخت و پایـدار گردد جهت ورز دادن از دستگاه‌های مختلفی که به دستگاه‌های پلادر (Plodder) یا ورز دهنده معروف می‌باشند استفاده می‌شود.

نوع متداول ورز دهنده‌ها به صورت دستگاهی است که دارای چند استوانه افقی دوار می‌باشد که در جهت مخالف یکدیگر گردش می‌کنند و خمیر صابون به صورت دفعاتی از لای این استوانه‌ها عبور داده می‌شود تا کاملاٌ ورزیده شوند.

نوع متـداول دیگر دستگاه‌های ورز دهنده شبیه به دستگاه‌های ماکارونی سازی می‌باشد بدین ترتیب که صابون خمیـری با نیروی زیاد به داخل یک لوله که در انتهای آن صفحه مشبکی قرار دارد فشرده می‌شود و از داخل سوراخ‌های صفحه مشبک به صورت ماکارونی خارج می‌گردد و این عمل باز تکـرار می‌گردد. معمولاٌ در واحدهای مدرن از هر دوی این دستگاه‌های ورز دهنده به صورت سری استفاده می‌شود.

صابون ورزیده شده از دستگاه‌های ورز دهنده وارد دستگاهی بنام "اکسترودر" می‌گردد. در این دستگاه صابـون از یک طرف تحت فشار زیاد به یک لوله که قطر آن به تدریج کاهش می‌یابد وارد شده و از طرف دیگر به صورت میله چهارگوشی در آمده که به طور مـداوم از دستگاه خارج می‌گردد.

این میله چهار گوش صابونی پس از خروج ازدستگاه "اکسترودر" وارد دستگاه "برش" شده و به صورت اتوماتیک به صورت قطعات مناسب بریده می‌شوند. قطعات مناسب بریده شده وارد دستگاه قالب زنی می‌گردد.

در واحدهای مدرن عمل قالب زنی در دستگاه‌های اتوماتیک صورت گرفته به این ترتیب که دستگاه به طور منظم و خودکار در یک قسمت قالب صابون را گرفته در یک قسمت فشـرده کرده و در قسمت دیگر رها می‌سازد و در هر دقیقه ده‌ها قطعه صابون فرم داده شده و خارج می‌گردد.

در حالی که در واحـدهای نیمه مدرن همان طور که ذکر شد دستگاه‌های قالب دستی بوده و به وسیله نیرویی مکانیکی کار و فشار وارده بر قالب صابون فرم می‌گیرد که در این حالت سرعت عملیات بسیار کم و خطر صدمه دیدن کارگر نیز بسیار زیاد است.

صابون پس از قالب شدن آماده جهت بسته بندی و عرضه به بازار می‌باشد که در واحـدهای مدرن عمل بسته بندی به صورت اتوماتیک و با سرعت زیاد و کیفیت بسیار خوب انجام می‌گیرد و صابون با بسته بندی مناسب وارد بازار می‌گردد.

---

✔️ مقایسه روش‌های تولید صابون در ایران و جهان

---

✳️ چنانچه قبلاٌ اشاره شد روش‌های تولید صابون در ایران به صورت زیر تقسیم می شود :

• سنتی
• نیمه مدرن
• مدرن

روش‌های فوق از نقطه نظر فرآیندی به دو دسته تقسیم می‌شود :

روش ناپیوسته که شامل صابون سازی‌های سنتی و نیمه مدرن بوده و روش نیمه پیوسته که شامل صابون سازی‌های مدرن می‌باشد.

در روش ناپیوسته (Batch) مواد اولیه مورد نیاز وارد یک پخت صابون شده و پس از تاکمیل مرحله پخت در حوضچه ای که روی زمین قرار دارد تخلیه شده و خشک می‌گردد. و سپس در حوضچه ای که روی زمین قرار دارد تخلیه شده و خشک می‌گردد. و سپس به تدریج به مراحل تکمیلی ارسال می‌شود.

در روش نیمه پیوسته (Semibatch) صابون تهیه شده در تانک پخت به مخزن یا مخازن ذخیره منتقل می‌شود. در این مرحله واحدهای تولید صابون بر حسب ظرفیت تولید یک یا چند تانک جهت پخت صابون وجود دارد.

بنابراین همیشه مقدار کافی صابون در تانک ذخیره جهت عملیات بعدی نگهداری می‌شود. صابون مایع از این تانک به طور پیوسته به مراحل تکمیلی صابون ارسال می‌گردد. مقایسه روشهای تولید را می‌توان از نقطه نظر تکنولـوژی مورد استفاده و نوع پـروسس مورد بـررسی قرار داد.

✳️ مقایسه روش‌های تولید صابون در ایران و جهان از نقطه نظر تکنولوژی :

فرایند تولید صابون به روش سنتی :

تکنولوژی مورد استفاده در صابون سازی‌های سنتی بسیار ساده است و از یک تانک جهت پخت صابون که توسط مشعل گرم می‌شود تشکیل گردیده است. مواد اولیه در این تانک ریخته و پخته می‌شود. پس از مرحله تکمیل پخت صابون مذاب در حوضچه‌هایی جهت خشک شدن تخلیه می‌شود و پس از کاهش رطوبت آن به میزان مطلوب آن را به صورت قالب‌های کوچک در آورده و در آفتاب خشک می‌نمایند.

این تکنولوژی مربوط به قرن اول میلادی می‌باشد و تقریباٌ در حال حاضر در سطح کشورهای صنعتی منسوخ شده است. این روش تولید هنوز در ایران مورد استفاده می‌باشد و حدوداٌ هشتاد درصد واحدهای صابون سازی از این تکنولوژی در تهیه صابون استفاده می نمانید و از لحاظ کمی در حدود 35 درصد از کل صابون تولید شده از این روش به دست می‌آید.

فرایند تولید صابون به روش نیمه مدرن :

همان گونه که در بالا اشاره شد ، در این روش صابون مذاب تهیه شده در حوضچه‌هایی تخلیه شده و برای مدت حدود یک روز رها می‌شود تا جامد گردد سپس آن را به صورت بلوک‌هایی برش داده و جهت مراحل بعد ذخیره می‌سازند. قالب‌های به دست آمده را چیپس نموده و در خشک کن قرار می‌گیرد تا رطوبت آن از حدود 30 درصد به حدود 12 درصد کاهش یابد.

چیپس‌های خشک شده سپس طی چند مـرحله با مواد افـزودنی ، غلطک و اکسترود شده تا همـوژن گردد و استحکام آن افـزایش یابد. در انتها صابون اکستـرود شده برش داده شده و قالب زنی می‌گردد.

در این روش به دلیل خشک نمودن صابـون در حوضـچه ، زمان اقامت مواد در واحد زیاد بوده و هـزینه کارگـر نیز بالا می‌باشد. ولی با این وجود در حال حاضر این روش در بعضی از کشورهای جهان متداول می‌باشد.

فرایند تولید صابون به روش مدرن :

در این روش صابون مذاب مستقیماٌ از تانک ذخیـره به دستگاه "کراچر" جهت مخلوط شدن پمپ شده ، سپس توسط یک مبدل حـرارتی گرم و وارد خشک کن در خلاء می‌شود تا رطوبت آن به مقدار مطلوب کاهش یابد. حجم این نوع خشک کن در حدود 2 متر مکعب و میـزان خلاء حدود 0.8 اتمسفر می‌باشد.

صابون مذاب گرم از بالا وارد دستگاه شده و توسط فاز نهایی روی بدنه آن پخش می‌شود. خلاء موجود درخشک کن باعث تبخیر آب همراه آن گردیده و یک تیغه دوار صابـون خشک شده را از روی بدنه دستگاه تراشیده و صابون تراشیده شده از قسمت دریچه خـروجی وارد دستگاه پلادر می‌گردد.

این نوع خشک کن ، جایگزین دو خشک کن حوضچه ای و سینی دار در روش‌های سنتی و نیمه مدرن گردید و استفاه از آن اجازه می‌دهد که صابون مذاب موجود در تانک‌های ذخیره به طور پیوسته خشک شده و به محصول نهایی تبدیل گردد و باعث افزایش ظرفیت واحد می‌گردد.

حدوداٌ 10 واحد صابون سازی در ایران از این روش استفاده می‌نمایند که ماشین آلات این واحدها عمدتاٌ ساخت کارخانه Mazoni ایتالیا می‌باشد و در دو واحـد صابون سازی نیز از ماشین آلات ساخت کارخانه MSA ایتالیا و بریتانیا Britannia انگلستان استفاده شده است. این روش یکی از روش‌های متداول صابون سازی در دنیا می‌باشد.

✳️ مقایسه روش‌های تولید صابون در ایران و جهان از نقطه نظر نوع فرآیند :

واحدهای صابون سازی موجود در ایران از نظر پروسس به دو دسته تقسیم می‌شوند ، ناپیوسته (Batch) و نیمه پیوسته (Semi batch).

تولید صابون به روش ناپیوسته در دنیا تقریباٌ منسوخ گردیده و با پیشرفت تکنولوژی از روش‌های نیمه پیوسته و پیوسته استفاده می‌گردد. در ایران هنوز تعداد زیادی از واحدها صابون سازی به روش ناپیوسته عمل می‌نمایند.

واحدهای صابون سازی مدرن در ایران از روش نیمه پیوسته استفاده می‌کنند که به نظر می‌رسد اکثر واحدهای صابون سازی در سطح جهان نیز از این روش استفاده می‌نمایند.

ساخت اکثر ماشین آلات این نوع پروسس در داخل کشور مقدور می‌باشد در حال حاضر تنها دستگاه خشک کن در خلاء و دستگاه قالب زنی اتوماتیک دستگاه بسته بندی اتوماتیک در داخل تولید نمی‌شود.

از نقطه نظر پروسس صابون به روش پیوسته (Continuous) نیز در جهان تولید می‌گردد. در این روش چربی پس از هیدرولیز شدن و تولید اسید چرب در واحد تقطیر تفکیک گردیده و سپس اسید چرب مورد نظر با افزودن کاستیک سودا در واحد خنثی سازی به صابون تبدیل می‌شود.

صابون مذاب در مخلوط کن با مواد افزودنی مخلوط شده و تحت فشار توسط یک مبدل حرارتی گرم شده و وارد خشک کن می‌گردد تا رطوبت آن به میزان مطلوب کاهش یابد. صابون خشک خروجی از خشک کن وارد آسیاب و پلادر شده و در نهایت به صورت قالب صابون خارج می‌گردد.

در این روش مواد اولیه به صورت پیوسته به صابون تبدیل می‌گردد و زمان اقامت مواد اولیه در واحد بسیار کم (حدود چند ساعت) می‌باشد در حالی که در واحدهای ناپیوسته این زمان نسبتاٌ بسیار بیشتر (حدود یک هفته) می‌باشد. به علاوه نیروی کارگر و انرژی کمتری مورد نیاز است.

از نظر تکنولوژی این پروسس پیچیده‌تر و هزینه سرمایه گذاری اولیه آن بیشتر می‌باشد. در حال حاضر این روش تولیـد ، در ایران وجود ندارد.

✍️ جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی کارخانه صابون سازی ( تولید صابون مایع و سنتی ) ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ،با ما تماس بگیرید .

---

📚 دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ کارخانه صابون سازی ( تولید صابون مایع و سنتی )

---

👈 توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید.