طرح توجیهی مینی ریفاینری 1404 ☀️ پالایشگاه کوچک (pdf+doc)

 

بیزنس پلن و طرح توجیهی مینی ریفاینری ( پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی ) میتواند اطلاعات تخصصی راجع به هزینه های احداث و درآمدهای مینی ریفاینری و سود تولید پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی به شما بدهد ، همچنین شما میتوانید از آنها جهت اخذ مجوزها و وام بانکی و یا اخذ زمین استفاده کنید . (PDF+WORD+گرید کانون) همچنین در انتهای این مطلب کلیه طرحهای توجیهی آماده احداث مینی ریفاینری جهت دانلود شما قرارداده شده اند. این طرحهای توجیهی مربوط به سال های گذشته بوده و کاربرد اجرایی ندارند و صرفا برای مطالعه میتوانید آنها را دانلود کنید.

 

✳️ سر فصل های این مقاله (0 تا 100 مینی ریفاینری یا پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی)

✔️ مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) چیست و چه استانداردهایی دارد؟ 

✔️ بیزنس پلن پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی چیست و چه کاربردی دارد؟

✔️ طرح توجیهی مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی چیست و چه کاربردی دارد؟

✔️ مینی ریفاینری ها چه تفاوتهایی با پالایشگاه های بزرگ دارند؟ 

✔️ انواع مینی ریفاینری ها بر اساس نوع خوراک 

✔️ انواع مینی ریفاینری بر اساس نوع فرآیند پالایش و سطح پیچیدگی

✔️ چرا باید یه سمت اجرای طرح توجیهی پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی برویم؟ 

✔️ مینی ریفاینری نفت چه محصولاتی تولید میکند؟ 

✔️ مینی ریفاینری میعانات گازی چه محصولاتی تولید میکند؟ 

✔️ هزینه ساخت پالایشگاه کوچک نفت چقدر است؟

✔️ چه شهرهای ایران مناسب احداث مینی ریفاینری نفت هستند؟ 

✔️ هزینه ساخت پالایشگاه کوچک میعانات گازی چقدر است؟ 

✔️ چه شهرهای ایران مناسب احداث مینی ریفاینری میعانات گازی هستند؟ 

✔️ احداث مینی ریفاینری نفت توجیه مالی بیشتری دارد یا مینی پالایشگاه میعانات گازی؟ 

✔️ روش و مراحل اخذ مجوز مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی! 

✔️ 6 نکته کلیدی برای موفقیت در اجرای طرح توجیهی مینی ریفاینری

✔️ معرفی مواد اولیه مورد نیاز تولید مینی پالایشگاه نفت

✔️ معرفی مواد اولیه مورد نیاز مینی پالایشگاه میعانات گازی

✔️ خط تولید و تجهیزات مورد نیاز مینی پالایشگاه نفت

✔️ خط تولید و تجهیزات مورد نیاز پالایشگاه کوچک میعانات گازی

✔️ مساحت زمین و ابنیه مورد نیاز مینی ریفاینری نفت

✔️ مساحت زمین و ابنیه مورد نیاز پالایشگاه کوچک میعانات گازی

✔️ اشتغال زایی پالایشگاه کوچک نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز

✔️ اشتغال زایی پالایشگاه کوچک میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز

✔️ آب و برق و یوتیلیتی های مصرفی سالانه مینی ریفاینری نفت

✔️ آب و برق و یوتیلیتی های مصرفی سالانه مینی ریفاینری میعانات گازی

✔️ بررسی فرایند تولید محصولات مینی ریفاینری نفت 

✔️ بررسی فرایند تولید محصولات مینی پالایشگاه میعانات گازی

✔️ لیست چند پالایشگاه کوچک (مینی ریفاینری) در جهان

✔️ مینی ریفاینری های با خوراک روغن پیرولیز چه محصولاتی تولید میکنند؟ 

✔️ تفاوت میعانات گازی و مایعات گازی

✔️ دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ احداث مینی ریفاینری ( پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی )

 

---

✔️ معرفی طرح توجیهی و بیزنس پلن مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک)!

---

✳️ 0 تا 100 بیزنس پلن و محصولات مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی:

مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) چیست و چه استانداردهایی دارد؟

مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) به واحدی صنعتی گفته می‌شود که در مقیاسی کوچکتر از پالایشگاه‌های متعارف، وظیفه پالایش و تصفیه خوراک‌های نفتی از جمله نفت خام، میعانات گازی یا خوراک‌های جایگزین را بر عهده دارد.

ظرفیت عملیاتی مینی ریفاینری‌ها معمولاً بین 500 تا 10,000 بشکه در روز است و به صورت ماژولار یا نیمه‌ثابت طراحی می‌شوند. البته حداکثر ظرفیت مینی پالایشگاه در برخی استانداردها میتواند تا 20000 بشکه در روز نیز برسد.

پالایشگاه های مقیاس کوچک (مینی ریفاینری) در استانداردهای ملی مانند استاندارد ملی ایران شماره ISIRI 13113 در زمینه ایمنی و طراحی پالایشگاه‌ها تعریف شده‌اند.

در نبود استاندارد خاص ملی برای مینی ریفاینری، از ضوابط بین‌المللی نظیر API RP 750 و ISO 20815 جهت طراحی، راهبری و ارزیابی عملکرد استفاده می‌شود.

بیزنس پلن پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی چیست و چه کاربردی دارد؟

بیزنس پلن پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی، سندی فنی‌ـ‌مالی است که هدف آن بررسی امکان‌پذیری اجرای پروژه از نظر فنی و اقتصادی در سطح عملیاتی و تصمیم‌گیری سریع مدیریتی است.

برای پروژه‌های احداث پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی، بیزنس پلن معمولا با هدف ارائه به مراجع ذی‌صلاح برای دریافت مجوز تأسیس، پروانه بهره‌برداری، و تخصیص زمین از منابع دولتی یا مناطق ویژه اقتصادی تهیه می‌شود.

ساختار بیزنس پلن شامل معرفی کلی پروژه، ظرفیت عملیاتی (مثلاً ظرفیت پالایش روزانه یا سالانه میعانات گازی)، شرح تکنولوژی فرآیندی (مانند تقطیر اتمسفریک، گاززدایی، تثبیت برش‌های سبک)، شرح تأسیسات جانبی (نظیر واحد بخار، تصفیه پساب، تأمین برق و سیستم گرمایش)، محل اجرا، و طرح‌های توسعه‌ای آتی است.

بخش مالی بیزنس پلن مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی، برآورد دقیقی از هزینه‌های سرمایه‌گذاری  (CAPEX)، هزینه‌های عملیاتی (OPEX)، و جدول زمان‌بندی اجرای پروژه را در بر دارد.

در بیزنس پلن مینی ریفاینری همچنین پیش‌بینی درآمد بر اساس نرخ فرآورده‌های قابل فروش مانند گازوئیل، بنزین سبک، نفت سفید یا گاز مایع (LPG) انجام می‌شود.

تحلیل‌های مالی پایه شامل محاسبه نقطه سر به سر (Break-Even Point)، نرخ بازگشت سرمایه  (IRR)، ارزش فعلی خالص (NPV) و دوره بازگشت سرمایه (Payback Period) در مدل مالی گنجانده می‌شود.

نکته مهم این است که بیزنس پلن مینی ریفاینری معمولا فاقد جزئیات مرتبط با تحلیل بازار است، و اساسا برای ارائه به نهادهایی مانند وزارت نفت، سازمان محیط زیست، شرکت شهرک‌های صنعتی و سازمان صمت تدوین می‌گردد.

طرح توجیهی مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی چیست و چه کاربردی دارد؟

طرح توجیهی یا مطالعات امکان‌سنجی مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی، سندی جامع، تحلیلی و دقیق است که برای بررسی کامل سه بُعد اصلی اجرای پروژه یعنی توجیه فنی، توجیه اقتصادی، و توجیه بازار تهیه می‌شود.

طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی، ابزاری کلیدی برای تصمیم‌گیری نهایی سرمایه‌گذار و ارائه به بانک‌ها، صندوق‌های توسعه ملی، سازمان سرمایه‌گذاری خارجی، و نهادهای اعتباری جهت اخذ تسهیلات مالی است.

طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری شامل تمامی بخش‌های بیزنس پلن است، با این تفاوت که با جزئیات عمیق‌تر، داده‌های مستندتر، و مدل‌های مالی تخصصی تر (مانند تحلیل حساسیت و تحلیل ریسک) تدوین می‌شود.

طرح توجیهی برای پروژه پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی شامل تحلیل جامع فرآیندهای فنی (واحدهای اصلی، ظرفیت خوراک، مشخصات ورودی و خروجی، اتوماسیون صنعتی، استانداردهای طراحی نظیر API،NFPA  و ISO)، زیرساخت‌های موردنیاز (حمل‌ونقل، دسترسی به خوراک، مسیر فروش فرآورده)، تحلیل مکان‌یابی، و ... میباشد.

همچنین بخش مطالعات بازار در طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری، شامل بررسی تخصصی بازار داخلی و منطقه‌ای برای فرآورده‌ها، روند قیمت جهانی نفت و گاز، شناسایی رقبا، تحلیل SWOT و براورد ظرفیت فروش میباشد.

علاوه بر این، طرح توجیهی مینی ریفاینری شامل خروجی نرم‌افزار COMFAR III برای تحلیل مالی پروژه در قالب جداول استاندارد بانک مرکزی و مؤسسات اعتباری نیز هست.

جهت تدوین طرح توجیهی و یا بیزنس پلن مینی پالایشگاه و همینطور طراحی و اجرای 0 تا 100 مینی ریفاینری نفت یا میعانات گازی با کارشناسان «وبسایت گسترش کارافرینی» با مدیریت «مهندس ایمان حبیبی» تماس بگیرید.

✳️ مینی ریفاینری ها چه تفاوتهایی با پالایشگاه های بزرگ دارند؟

مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) در مقایسه با پالایشگاه‌های بزرگ دارای تفاوت‌های مشخصی در ابعاد فنی، ساختاری و عملکردی است که در ادامه به توضیح آن میپردازیم.

1- ظرفیت و مقیاس عملیاتی مینی ریفاینری با پالایشگاه بزرگ متفاوت است!

ظرفیت پالایشگاه‌های بزرگ معمولاً از 100,000 بشکه در روز فراتر می‌رود و گاها تا 400 هزار بشکه در روز میرسد، در حالی که مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) برای ظرفیت‌های پایین‌تر (معمولاً بین 500 تا 10,000 بشکه در روز) طراحی شده و به‌صورت ماژول‌های مجزا قابل حمل ساخته می‌شود.

2- دامنه فرآیندها و پیچیدگی فنی مینی ریفاینری ها کمتر از پالایشگاه است!

پالایشگاه‌های بزرگ شامل طیف گسترده‌ای از فرآیندهای پیشرفته مانند کراکینگ کاتالیستی، آلکیلاسیون، واحدهای بازیابی گوگرد، شیرین‌سازی و غیره هستند که طراحی آن‌ها طبق  API 520، API 610، ASME B31.3  و سایر استانداردها انجام می‌پذیرد.

در حالی که مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) غالباً فقط به فرآیندهای ساده تقطیر و در برخی موارد تصفیه اولیه محدود می‌شود.

3- نوع طراحی و استقرار مینی ریفاینری با پالایشگاه متفاوت است!

مینی ریفاینری‌ها غالباً به‌صورت پیش‌ساخته (Skid-Mounted) طراحی می‌شوند و قابلیت نصب سریع در محل دارند، در حالی که پالایشگاه‌های بزرگ نیازمند زیرساخت‌های گسترده، مهندسی دقیق در محل و زمان ساخت طولانی هستند.

4- استانداردهای ایمنی و پایش محیطی مینی ریفاینری ساده تر از پالایشگاه است!

هرچند اصول کلی ایمنی در مینی ریفاینری ها و پالایشگاه ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند  NFPA 70، ISO 14001 و API RP 750  رعایت می‌شود، اما در مینی ریفاینری‌ها این استانداردها متناسب با مقیاس و مخاطرات کاهش‌یافته، به‌صورت فشرده‌سازی شده و با سادگی بیشتر پیاده‌سازی می‌شوند.

در نتیجه، مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) ساختاری ساده‌تر، ظرفیت محدودتر و انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به پالایشگاه‌های بزرگ دارد و با تکیه بر استانداردهای معتبر بین‌المللی و ملی قابل طراحی، بهره‌برداری و کنترل است.

✳️ انواع مینی ریفاینری ها بر اساس نوع خوراک :

خوراک ورودی به مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) می‌تواند بسته به طراحی، نیاز بازار و موقعیت جغرافیایی پروژه متفاوت باشد. مهم‌ترین خوراک‌ها شامل موارد زیر است.

1- مینی ریفاینری نفت خام سبک و نیمه‌سنگین:

نفت خام سبک و نیمه‌سنگین، متداول‌ترین خوراک، به‌ویژه برای مینی پالایشگاه هاییست که در مجاورت چاه‌های نفت نصب می‌شوند.

نفت خام سبک و نیمه‌سنگین دارای API بالا (بین 30 تا 45) بوده و مناسب مینی ریفاینری‌هایی است که واحدهای تقطیر اتمسفریک و گاه خلأ دارند. مشخصات فیزیکی و شیمیایی خوراک طبق استانداردهایASTM D2892  وISIRI 5452  بررسی می‌شود.

2- مینی پالایشگاه میعانات گازی (Condensate) :

میعانات گازی خوراکی با وزن مخصوص پایین (API بالای 50) و محتوای زیاد ترکیبات سبک مانند پنتان و هگزان است که در مینی ریفاینری‌ها با تقطیر ساده قابل جداسازی است.

استفاده از میعانات گازی نیازمند تجهیزات خاص تصفیه گازهای سبک و میعانات فرار طبق استاندارد API 620 و دستورالعمل‌های زیست‌محیطی EPA 40 CFR Part 60 است.

میعانات گازی با توجه به وزن مخصوص پایینش، برای تولید برش‌های سبک‌تر مانند بنزین و گازوئیل مناسب است. استفاده از خوراک میعانات گازی در مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) معمولاً به تجهیزات ساده‌تری نیاز دارد.

3- مینی پالایشگاه پیرولیز اویل (Pyrolysis Oil) :

در مینی ریفاینری‌هایی که هم‌راستا با واحدهای بازیافت حرارتی یا شیمیایی پلاستیک راه‌اندازی می‌شوند، پیرولیز اویل از منابع بازیافتی تأمین می‌شود. پالایش پیرولیز اویل مستلزم حذف ناخالصی‌های خاص و تقطیر دقیق‌تر است.

4- مینی ریفاینری با خوراک نفتای سنگین یا فرآورده‌های میانی پالایشگاهی:

نفتای سنگین یا فرآورده‌های میانی پالایشگاهی در مینی ریفاینری‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که به‌عنوان واحدهای تکمیل‌کننده پالایشگاه‌های بزرگ‌تر یا واحدهای بازیابی طراحی شده‌اند.

در تمامی موارد، کیفیت و ترکیب خوراک ورودی باید بر اساس استاندارد ASTM D2892 یا ISIRI 5452 مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد تا طراحی فرآیند بر پایه مشخصات واقعی انجام گیرد.

✳️ انواع مینی ریفاینری بر اساس نوع فرآیند پالایش و سطح پیچیدگی :

1- مینی ریفاینری اتمسفریک (Atmospheric Distillation Unit) :

مینی ریفاینری اتمسفریک، نوع پایه و ساده‌ترین ساختار مینی پالایشگاه است که عملیات جداسازی را فقط در فشار جو انجام می‌دهد.

این نوعِ مینی ریفاینری عمدتاً برای تصفیه نفت خام سبک یا میعانات گازی کاربرد دارد و شامل یک برج تقطیر ساده با مبدل‌های حرارتی است.

2- مینی ریفاینری با تقطیر خلأ (Vacuum Distillation Unit) :

در مینی ریفاینری با تقطیر خلأ ، پس از مرحله تقطیر اتمسفریک، برش‌های سنگین‌تر در فشار کمتر و دمای پایین‌تر تحت تقطیر قرار می‌گیرند. این فرآیند امکان فرآورش نفت خام‌های سنگین‌تر یا پیرولیز اویل را فراهم می‌کند.

3- مینی ریفاینری همراه با واحدهای ارتقای کیفیت (Upgrading Units) :

مینی پالایشگاه های همراه با واحدهای ارتقای کیفیت ، شامل واحدهای کراکینگ حرارتی یا کاتالیستی، تصفیه با هیدروژن و سایر عملیات پیشرفته پالایشی هستند. طراحی این واحدها پیچیده‌تر بوده و بهره‌برداری از آن‌ها نیازمند دانش فنی پیشرفته‌تر است.

4- مینی ریفاینری ماژولار (Modular Skid-Mounted) :

مینی ریفاینری ماژولار نوعی از مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) است که به صورت پیش‌ساخته و قابل حمل طراحی می‌شود.

مینی پالایشگاه های ماژولار عمدتاً برای مناطق دورافتاده یا نیاز موقت به ظرفیت پالایش قابل استفاده هستند. طراحی مینی پالایشگاه های ماژولار بر اساس ضوابط  API 650،API 661  و ASME Section VIII انجام می‌شود.

✳️ چرا باید به سمت اجرای طرح توجیهی پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی برویم؟

مزایای اقتصادی اجرای طرح توجیهی مینی ریفاینری :

1- سرمایه‌گذاری در مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) دوره بازگشت سرمایه به‌مراتب کوتاه‌تری از پالایشگاه‌های بزرگ دارد، چرا که ظرفیت پایین، طراحی ماژولار و نصب سریع آن، باعث راه‌اندازی زودهنگام تولید و درآمدزایی سریعتر می‌شود.

2- مینی ریفاینری ها (پالایشگاه های کوچک) می‌توانند فرآیندهای داخلی خود را سریع‌تر و آسان‌تر نسبت به پالایشگاه‌های کلاسیک تغییر دهند یا تنظیم کنند، تا بتوانند با شرایط متغیر بازار مثل افزایش یا کاهش قیمت نفت خام، یا تغییر تقاضا برای برخی فرآورده‌ها، هماهنگ شوند.

3- کاهش هزینه‌های زیرساختی و لجستیکی یکی دیگر از مزیت های اقتصادی است.

مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) معمولاً در نزدیکی منابع نفت یا مصرف‌کنندگان نهایی نصب می‌شود و این نزدیکی جغرافیایی باعث کاهش هزینه‌های انتقال خوراک و توزیع محصولات می‌شود.

4- مینی ریفاینری ها می‌توانند در مناطق دورافتاده یا فاقد زیرساخت‌های صنعتی نیز مستقر شوند، در نتیجه نیاز به سرمایه‌گذاری وسیع برای تأمین زیرساخت ندارند و به‌ویژه در مناطق نفت‌خیز مرزی یا صنعتی ضعیف به‌راحتی قابلیت اجرا دارند.

5- ریسک سرمایه‌گذاری در مینی ریفاینری ها به دلیل دسترسی سریع‌تر به بازار و انعطاف‌پذیری در تأمین مالی کمتر است.

برخلاف پالایشگاه‌های بزرگ که نیاز به تأمین مالی گسترده، مطالعات جامع و مجوزهای پیچیده دارند، مینی ریفاینری‌ها با مجوزهای محلی، طراحی ساده و تجهیزات استاندارد در مدت کوتاه‌تری وارد چرخه بهره‌برداری می‌شوند.

افزون بر این، سرمایه‌گذار می‌تواند با رشد تدریجی ظرفیت در قالب ماژول‌های مجزا، تولید را متناسب با شرایط بازار افزایش دهد.

مزایای غیر اقتصادی اجرای طرح توجیهی احداث مینی پالایشگاه:

1- کاهش اثرات زیست‌محیطی و آلودگی در مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) به دلیل مقیاس محدود و کنترل ساده‌تر فرآیند، باعث می‌شود این واحدها با استانداردهای محیط ‌زیستی همچون EPA 40 CFR Part 60 یا استانداردهای داخلی مانند آیین‌نامه‌های سازمان محیط زیست ایران همخوانی بهتری داشته باشند.

2- ایجاد اشتغال محلی و استفاده از منابع انسانی بومی، به‌ویژه در مناطق محروم، موجب توسعه متوازن و مشارکت اجتماعی می‌شود.

3- سادگی بهره‌برداری و نگهداری مینی ریفاینری ها، به دلیل طراحی ساده و تعداد محدود تجهیزات، نیاز به نیروهای با مهارت بسیار بالا را کاهش می‌دهد و این مسئله بهره‌برداری و آموزش را برای کارفرمایان آسان‌تر می‌کند.

✳️ محصولات طرح توجیهی مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی ! 

مینی ریفاینری نفت چه محصولاتی تولید میکند؟

مینی ریفاینری نفت با طراحی پایه اتمسفریک به‌علاوه یک واحد تقطیر خلأ می‌تواند برش‌های نفتی را با دقت بالاتر جداسازی کند. در چنین پالایشگاهی، ترکیب محصولات خروجی به‌طور میانگین به‌صورت زیر است (بر اساس وزن درصد از خوراک):

1- گاز مایع (LPG) : حدود 2 تا 4%

تولید گاز مایع در پالایشگاه کوچک وابسته به نوع نفت خام است. در نفت‌های سبک با محتوای پارافینی بالا، میزان تولید به 4% نیز می‌رسد. این برش شامل پروپان و بوتان است و معمولاً در ابتدای تقطیر بازیابی می‌شود.

گاز مایع عمدتاً به‌عنوان سوخت خانگی، صنعتی یا خوراک پتروشیمی استفاده می‌شود.

2- نفتا (Naphtha) : حدود 6 تا 10%

نفتا یکی از اصلی‌ترین برش‌های سبک برای خوراک پتروشیمی‌ها و بنزین‌سازی است. بسته به طراحی پالایشگاه، بخشی از آن می‌تواند به‌عنوان بنزین سبک قابل فروش باشد.

3- بنزین مستقیم (Straight-run Gasoline) : حدود 8 تا 12%

بنزین سبک تقطیری (Straight Run Gasoline) که بدون فرآیندهای افزودنی یا اکتان‌افزایی، به‌صورت مستقیم از تقطیر نفت خام حاصل می‌شود. این محصول ممکن است نیاز به ارتقاء کیفی برای عرضه به بازار داشته باشد.

این محصول از برش‌های C5 تا C9 تشکیل می‌شود و قابلیت مخلوط‌سازی یا ارتقاء در واحدهای اصلاحی را دارد.

4- نفت سفید یا سوخت جت (Kerosene / Jet Fuel) : حدود 10 تا 15%

نفت سفید یا سوخت جت (Kerosene/Jet Fuel) که در بازه دمایی 150 تا 270 درجه سانتی‌گراد جدا شده و بسته به گرید، در صنایع هوایی یا گرمایشی کاربرد دارد.

5- گازوئیل (Gas Oil) : حدود 20 تا 25%

این برش یکی از سودآورترین محصولات پالایشگاه است. گازوئیل (Diesel) که یکی از مهم‌ترین محصولات خروجی است و برای موتورهای دیزلی و کاربردهای صنعتی و حمل‌ونقل استفاده می‌شود.

گازوئیل خروجی مینی ریفاینری‌ها معمولاً دارای گوگرد بالاتری نسبت به پالایشگاه‌های بزرگ‌تر است، مگر آنکه واحدهای شیرین‌سازی اضافه شده باشند.

6- مازوت (Atmospheric Residue): حدود 18 تا 22%

نفت کوره که مازوت (Fuel Oil) نیز نام دارد به‌عنوان سوخت نیروگاه‌ها و صنایع سنگین استفاده می‌شود. این محصول از برش‌های سنگین ته برج تقطیر حاصل می‌شود.

7- نفت گاز تقطیر خلأ (VGO): حدود 10 تا 15%

این برش قابلیت ارتقاء در واحدهای کراکینگ دارد. بدون این واحدها، باید به‌عنوان سوخت سنگین به فروش برسد.

8-  وکیوم باتوم: حدود 8 تا 12%

وکیوم باتوم عمدتاً برای تولید قیر (Asphalt) یا کک نفتی (Petroleum Coke) استفاده می‌شود.

9- Slops & Losses (اتلافات و ضایعات): حدود 1 تا 2%

شامل بخارات فرار، تلفات مکانیکی و فنی، و مایعات ترکیبی غیربازیافتی.

مینی ریفاینری میعانات گازی چه محصولاتی تولید میکند؟

مینی ریفاینری هایی که خوراک آن‌ها میعانات گازی است، به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که محصولات سبکتر و با ارزش‌افزوده بالاتری تولید کنند.

میعانات گازی عمدتاً شامل هیدروکربن‌های سبک C₅ تا C₉ بوده و دارای نقطه جوش پایین و ترکیب سبک‌تری نسبت به نفت خام هستند، بنابراین فرآیند پالایش آن ساده‌تر و اقتصادی‌تر است.

مینی ریفاینری میعانات گازی معمولاً طی فرآیندهای تقطیر اتمسفریک، تثبیت (Stabilization) و در مواردی کراکینگ یا ریفورمینگ، محصولات زیر را تولید می‌کنند.

1. گاز مایع (LPG): حدود 10 تا 15%

این بخش شامل پروپان (Propane)، بوتان (Butane) و مقدار اندکی C5 می‌باشد و معمولاً در برج تقطیر (Distillation Tower) در دمای حدود 30 تا 50 درجه سانتی‌گراد به‌صورت گاز بازیابی شده و سپس مایع‌سازی می‌گردد.

2. نفتای سبک (Light Naphtha): حدود 20 تا 25%

دارای محدوده جوش بین 30 تا 90 درجه سانتی‌گراد و مناسب برای بنزین‌سازی (Gasoline Blending) یا خوراک پتروشیمی (Petrochemical Feedstock) است. این برش معمولاً غنی از پارافین‌ها (Paraffins) و اولفین‌ها (Olefins) است.

3. نفتای سنگین (Heavy Naphtha): حدود 15 تا 20%

محدوده جوش آن حدود 90 تا 160 درجه سانتی‌گراد است و می‌تواند خوراک واحدهای رفرمینگ (Reforming Feedstock) یا هیدروتریتینگ (Hydrotreating) باشد. این برش از نظر آروماتیکی (Aromatics) و نفتنی (Naphthenes) غنی‌تر است.

4. نفت سفید یا سوخت جت (Kerosene / Jet Fuel): حدود 10 تا 15%

دارای محدوده جوش حدود 160 تا 250 درجه سانتی‌گراد بوده و می‌تواند برای مصارف هوایی (Aviation Fuel)، گرمایشی (Heating Fuel) یا خوراک واحدهای تبدیل (Conversion Units) استفاده شود.

5. گازوئیل (Gas Oil): حدود 15 تا 20%

محدوده جوش آن حدود 250 تا 350 درجه سانتی‌گراد است. گازوئیل میعانات گازی (Condensate Diesel) معمولاً از نظر گوگرد (Sulfur Content) کیفیت بالاتری دارد و مناسب مصارف حمل‌ونقل (Transportation) یا صنعتی (Industrial) است.

6. ته‌مانده سنگین یا مازوت سبک (Residue / Light Fuel Oil): حدود 5 تا 10%

به دلیل ماهیت سبک میعانات گازی، میزان باقی‌مانده سنگین (Heavy Residue) در انتهای برج تقطیر بسیار محدود است. این بخش می‌تواند به‌عنوان سوخت سنگین (Heavy Fuel) یا خوراک واحدهای فرآیندی (Process Units) استفاده شود.

7. ضایعات و اتلافات (Slops & Losses): حدود 1 تا 2%

شامل تلفات فرآیندی (Process Losses)، بخارات فرار (Evaporative Losses)، مایعات غیرقابل تفکیک (Unrecoverable Liquids)، و تخلیه‌های عملیاتی (Drains) است.

✳️ مقایسه مینی ریفاینری نفت با مینی پالایشگاه میعانات گازی !

هزینه ساخت پالایشگاه کوچک نفت چقدر است؟

بر اساس تجارب جهانی و مطالعات مهندسی اجراشده در پروژه‌های مشابه، هزینه احداث یک مینی ریفاینری نفت (Mini Oil Refinery) به‌صورت تقریبی و بر حسب ظرفیت پالایش به ازای هر بشکه در روز بین 20,000 تا 40,000 دلار آمریکا متغیر است.

این مقدار، هزینه کل سرمایه‌گذاری ثابت یا CAPEX را شامل می‌شود که مشتمل بر طراحی مهندسی پایه و تفصیلی، خرید تجهیزات فرآیندی (مانند برج تقطیر، مبدل‌های حرارتی، پمپ‌ها و مشعل‌ها)، احداث زیرساخت‌های جانبی (نظیر تانک‌ها، خطوط لوله، برق، سیستم‌های کنترل و اتوماسیون)، ابنیه صنعتی، و هزینه نصب و راه‌اندازی است.

برای نمونه، یک مینی ریفاینری با ظرفیت 5,000 بشکه در روز ممکن است به حدود 100 تا 200 میلیون دلار آمریکا نیاز داشته باشد، بسته به پیچیدگی فرآیند و کیفیت تجهیزات انتخابی (داخلی یا خارجی).

چنانچه واحدهایی نظیر هیدروتریتینگ برای حذف گوگرد، یا سیستم‌های بازیافت گازهای سبک و پساب نیز در نظر گرفته شود، این هزینه افزایش می‌یابد.

همچنین هزینه نگهداری، آموزش پرسنل، استانداردسازی مطابق با مقررات ملی (نظیر استاندارد ملی ایران INSO 2800 برای طراحی پالایشگاه‌ها) یا بین‌المللی (API، NFPA، ISO 10418) نیز باید لحاظ گردد.

چه شهرهای ایران مناسب احداث مینی ریفاینری نفت هستند؟

از نظر مناطق مقرون‌به‌صرفه احداث، اولویت با استان‌هایی است که یا به منابع خوراک نزدیک هستند (نظیر خوزستان، بوشهر، ایلام، کرمانشاه، هرمزگان) یا دسترسی مناسبی به خطوط لوله نفت خام، بنادر صادراتی (مثل بندرعباس، چابهار)، بازارهای مرزی زمینی (مثل سیستان برای افغانستان و پاکستان)، یا مراکز صنعتی داخلی دارند.

نزدیکی به خطوط انتقال انرژی (برق و گاز)، دسترسی به نیروی کار متخصص و زمین صنعتی دارای مجوز زیست‌محیطی نیز جزو عوامل مهم در انتخاب محل احداث هستند.

این عوامل می‌توانند هزینه‌های عملیاتی (OPEX) را کاهش داده و بهره‌وری اقتصادی پروژه را افزایش دهند.

هزینه ساخت پالایشگاه کوچک میعانات گازی چقدر است؟

هزینه احداث یک مینی ریفاینری با خوراک میعانات گازی ، به‌طور متوسط بین 15,000 تا 30,000 دلار آمریکا به ازای هر بشکه ظرفیت پالایش روزانه است.

این برآورد بر اساس طراحی‌های انجام‌شده در واحدهای مشابه و تجارب پروژه‌های عملیاتی در خاورمیانه و آسیای مرکزی ارائه شده است.

به دلیل سبک‌تر بودن ترکیبات میعانات گازی نسبت به نفت خام و پیچیدگی کمتر فرایند پالایش آن، هزینه‌های سرمایه‌گذاری (CAPEX) در این نوع مینی ریفاینری‌ها نسبت به پالایش نفت خام پایین‌تر است.

برای مثال، در یک واحد با ظرفیت 5,000 بشکه در روز، هزینه احداث می‌تواند در محدوده 75 تا 150 میلیون دلار آمریکا قرار گیرد.

این رقم شامل خرید تجهیزات اصلی مانند برج تقطیر اتمسفریک، واحد استریپر برای  LPG، سامانه‌های ذخیره‌سازی، خطوط لوله داخلی، سیستم‌های گرمایش و کنترل، و همچنین عملیات نصب، مهندسی پایه و تفصیلی، مجوزها و انطباق با استانداردهای محیط‌زیستی و ایمنی است.

در چنین واحدهایی، عدم نیاز به واحدهای پیچیده‌ای مانند کراکینگ کاتالیزوری یا هیدروتریتینگ سنگین، باعث کاهش هزینه و تسریع در زمان احداث می‌شود.

چه شهرهای ایران مناسب احداث مینی ریفاینری میعانات گازی هستند؟

از نظر جغرافیایی، احداث مینی ریفاینری میعانات گازی در استان‌هایی که در نزدیکی منابع تولید گاز طبیعی قرار دارند، بسیار مقرون‌به‌صرفه است.

مناطقی مانند بوشهر، خوزستان، هرمزگان، ایلام، سیستان و بلوچستان (نزدیکی به خط لوله صادراتی یا بنادر) از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند.

نزدیکی به تأسیسات جمع‌آوری میعانات از پالایشگاه‌های گاز (نظیر عسلویه یا فازهای پارس جنوبی)، کاهش هزینه حمل خوراک، دسترسی به خدمات زیرساختی، و نزدیکی به بازارهای صادراتی زمینی و دریایی، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش سودآوری پروژه دارد.

احداث مینی ریفاینری نفت توجیه مالی بیشتری دارد یا مینی پالایشگاه میعانات گازی؟

از نظر توجیه مالی و اقتصادی، در اغلب شرایط مینی پالایشگاه میعانات گازی نسبت به مینی ریفاینری نفت خام گزینه‌ای اقتصادی‌تر و سودآورتر محسوب می‌شود. دلیل اصلی این موضوع، نوع خوراک ورودی، هزینه‌های ساخت، محصولات نهایی، بازار مصرف و پیچیدگی فرآیندهای مورد نیاز است.

میعانات گازی دارای وزن مخصوص پایین‌تری هستند (با API بین 50 تا 65) و درصد بالایی از آن به محصولات سبک مانند  LPG، نفتا و بنزین پایه تبدیل می‌شود.

این محصولات تقاضای بالایی در بازار دارند، مخصوصاً در صنایع پتروشیمی و سوخت‌های شهری. همچنین، چون میعانات گازی گوگرد بسیار کمی دارند، فرآیند تصفیه آن‌ها ساده‌تر بوده و نیاز به تجهیزات پیچیده مانند سولفورزدایی، هیدروکراکینگ یا واکس‌زدایی ندارد.

در نتیجه، هزینه سرمایه‌گذاری اولیه (CAPEX) برای احداث یک مینی پالایشگاه میعانات گازی بین 15,000 تا 30,000 دلار به ازای هر بشکه ظرفیت روزانه است، در حالی که برای مینی ریفاینری نفت خام این عدد معمولاً بین 20,000 تا 40,000 دلار است.

همچنین، چون درصد بالاتری از خوراک ورودی در میعانات گازی تبدیل به محصولات قابل فروش می‌شود، حاشیه سود خالص به‌مراتب بالاتر است.

از طرفی، مینی ریفاینری نفت خام نیاز به سیستم‌های پیشرفته‌تر برای تصفیه دارد، چون نفت خام ترکیبات سنگین‌تر، گوگرد بالاتر و پسماند بیشتری تولید می‌کند. این یعنی هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری بیشتر خواهد بود.

در مجموع، اگر هدف سرمایه‌گذاری سریع، بازگشت سرمایه در مدت کوتاه و تمرکز بر تولید محصولات سبک با بازار مصرف وسیع باشد، مینی پالایشگاه میعانات گازی انتخاب اقتصادی‌تری است.

اما اگر هدف تولید فرآورده‌های سنگین‌تر مانند گازوئیل یا مازوت باشد، مینی ریفاینری نفت نیز بسته به موقعیت مکانی و دسترسی به خوراک، می‌تواند توجیه‌پذیر باشد.

✳️ روش و مراحل اخذ مجوز مینی ریفاینری نفت و میعانات گازی!

1-  مراجع اصلی صدور مجوز برای مینی ریفاینری:

برای احداث مینی ریفاینری در ایران، نهاد اصلی صادرکننده مجوز، وزارت نفت ایران است.

زیرمجموعه این وزارتخانه، سازمان‌هایی مانند شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و همچنین ادارات کل نظارت بر طرح‌ها و مجوزهای سرمایه‌گذاری نفتی، مسئول بررسی و صدور جواز تأسیس هستند.

اگر خوراک مینی ریفاینری از میعانات گازی باشد، شرکت ملی نفت ایران و به‌ویژه شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و شرکت بهره‌برداری نفت و گاز پارس نیز در فرآیند بررسی و تأمین خوراک نقش دارند.

همچنین برای گرفتن مجوز بهره‌برداری، سازمان حفاظت محیط زیست کشور، سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان پدافند غیرعامل باید ارزیابی‌ها و تأییدات فنی و زیست‌محیطی لازم را صادر کنند.

در مراحل پایانی، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مربوطه نیز در اعطای جواز نهایی مشارکت دارد.

2-  مراحل اصلی اخذ مجوزهای مینی ریفاینری :

فرآیند اخذ مجوزهای لازم برای تأسیس یک پالایشگاه مقیاس کوچک (مینی ریفاینری)، شامل مراحل مشخص و گام‌به‌گام است.

• ثبت شرکت حقوقی با زمینه فعالیت صنایع پالایشی و پتروشیمی
• تهیه بیزنس پلن فنی و مالی دقیق (با ظرفیت، محصولات نهایی، محل احداث و فناوری‌های مورد استفاده)
• اخذ استعلام خوراک از شرکت ملی نفت (جهت تخصیص نفت خام یا میعانات گازی)
• ارائه درخواست رسمی به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی
• تهیه مطالعات مکان‌یابی و اثرات زیست‌محیطی برای ارائه به سازمان حفاظت محیط زیست
• تکمیل مدارک ایمنی، طرح پدافند غیرعامل و ارزیابی ریسک
• دریافت جواز تأسیس از وزارت نفت و سازمان صمت
• اخذ موافقت اصولی از سایر مراجع (مانند منابع طبیعی، آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها در صورت نیاز به احداث در مناطق خاص)

3-  مدارک مورد نیاز برای اخذ مجوز مینی ریفاینری :

برای اخذ مجوز تأسیس و بهره‌برداری از یک پالایشگاه مقیاس کوچک، ارائه مدارک زیر الزامی است.

• اساسنامه شرکت و روزنامه رسمی با موضوع فعالیت پالایشی
• نامه استعلام خوراک از شرکت ملی نفت (با ذکر میزان، نوع خوراک و محل تحویل)
• نقشه موقعیت زمین محل احداث و مجوز تخصیص زمین (از سازمان‌های ذی‌ربط مانند منابع طبیعی یا مناطق ویژه اقتصادی)
• طرح توجیهی فنی و مالی و بازار مینی پالایشگاه شامل ظرفیت، فرآیند پالایشی، نوع محصولات، فناوری، تعداد نیروی انسانی و زیرساخت‌ها
• گواهی عدم آلایندگی از سازمان محیط زیست
• طرح پدافند غیرعامل تایید شده توسط مرکز مربوطه
• گواهی استانداردهای ملی و بین‌المللی مورد استفاده در طراحی (مانند API، NFPA، ISO)
• تعهدنامه تأمین مالی پروژه (از طریق منابع داخلی یا خارجی)

4-  نهادهای جانبی موثر در صدور مجوز مینی پالایشگاه :

در کنار وزارت نفت، نهادهای جانبی متعددی نیز نقش حمایتی یا نظارتی در فرآیند احداث مینی ریفاینری ایفا می‌کنند. از جمله آنها به موارد زیر میتوان اشاره کرد.

• سازمان مناطق ویژه اقتصادی در صورتی‌که پروژه در منطقه آزاد یا ویژه انجام شود.
• سازمان برنامه و بودجه (در صورت درخواست برای حمایت دولتی یا تسهیلات)
• بانک‌های عامل و صندوق توسعه ملی برای بررسی توجیه مالی در صورت درخواست وام

برای احداث یک مینی ریفاینری در ایران، طیف گسترده‌ای از نهادهای دولتی باید در فرآیند مجوزدهی مشارکت داشته باشند. این مجوزها تنها در صورتی صادر می‌شوند که مدارک فنی، زیست‌محیطی، ایمنی و مالی به‌طور کامل و دقیق تهیه شده باشند.

رعایت ضوابط مربوطه به استانداردهای ملی ایران و برخی مراجع بین‌المللی (مانند ISO 14001 و API RP 752) نیز الزامی است تا طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری قابلیت تأیید و اجرا داشته باشد.

جهت تدوین طرح توجیهی و یا بیزنس پلن مینی پالایشگاه و همینطور طراحی و اجرای 0 تا 100 مینی ریفاینری نفت یا میعانات گازی با کارشناسان «وبسایت گسترش کارافرینی» با مدیریت «مهندس ایمان حبیبی» تماس بگیرید.

✳️ 6 نکته کلیدی برای موفقیت در اجرای طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری :

1-  انتخاب مکان مناسب برای احداث پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی :

محل احداث پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی باید از نظر دسترسی به خوراک، اتصال به زیرساخت‌های حمل‌ونقل (جاده، راه‌آهن یا اسکله) و فاصله تا مراکز جمعیتی بررسی شود.

طبق ضوابط سازمان حفاظت محیط زیست ایران، فاصله ایمن از مناطق مسکونی باید حداقل 1000 متر باشد.

همچنین بر اساس استاندارد ملی 12004 و مقررات ایمنی وزارت نفت، محل باید دارای بستر ژئوتکنیکی پایدار، سطح غیرسیلابی و مقاوم در برابر زلزله تا سطح خطر متوسط باشد.

2-  طراحی بهینه و مقیاس‌پذیر در پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی:

در طراحی فرآیند، استفاده از سیستم‌های ماژولار و یکپارچه به کاهش پیچیدگی و افزایش قابلیت توسعه کمک می‌کند.

طراحی مدار فرآیندی باید با استفاده از نرم‌افزارهای معتبر مانند Aspen HYSYS یا CHEMCAD انجام شود و خطوط فرآیندی باید از متریال مقاوم در برابر خورندگی مانند فولادهای کربنی کلاس B یا استنلس استیل طبق ASME B31.3 انتخاب گردد.

در پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی معمولاً از برج تقطیر اتمسفریک ساده، واحد گاززدایی، جداکننده آب و واحدهای تصفیه سبک مانند clay treatment یا hydrotreating بهره گرفته می‌شود.

3-  کنترل کیفیت محصول نهایی در پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی :

دستیابی به محصولات قابل فروش مستلزم رعایت مشخصات کیفی است. برای گازوئیل، استاندارد ISIRI 4907 یا EN 590 ملاک است و برای نفت سفید و نفتا، مشخصات  ASTM D86، D975  و ISIRI 3360 کاربرد دارند.

پایش مستمر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی محصولات در آزمایشگاه داخلی یا معتبر بیرونی باید انجام شود. از دستگاه‌هایی مانند GC-FID، ASTM distillation unit  و sulfur analyzer برای کنترل کیفیت استفاده می‌شود.

4-  الزامات ایمنی و زیست‌محیطی در پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی :

اجرای الزامات ایمنی براساس NFPA 30 و استاندارد ملی 2841 الزامی است. استفاده از سیستم اعلام و اطفای حریق خودکار، جانمایی ایستگاه‌های H2S، نصب سیستم‌های پایش گاز و تهویه موضعی از الزامات اولیه است.

برای کنترل پسماند، سامانه‌های جمع‌آوری، ذخیره و تصفیه فاضلاب صنعتی باید طبق استاندارد 1053 ایران یا الزامات EPA NPDES طراحی شود.

5-  بهره‌برداری حرفه‌ای و نگهداری پیشگیرانه در پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی :

موفقیت یک پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی در بهره‌برداری پایدار و بدون توقف نهفته است. ایجاد یک نظام نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) بر اساس استاندارد ISO 14224 ضروری است.

همچنین آموزش مستمر پرسنل در خصوص فرآیند، ایمنی، تحلیل خرابی و کار با تجهیزات کنترل‌گر مانند PLC و SCADA از ارکان حیاتی بهره‌برداری مؤثر است.

6-  تأمین پایدار خوراک و بازار مصرف محصولات پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی :

تضمین موفقیت تجاری این نوع واحدها منوط به وجود قراردادهای بلندمدت یا دسترسی پایدار به خوراک (میعانات گازی، نفت خام سنگین یا روغن پیرولیتیک) و نیز داشتن مشتریان مشخص برای محصولات خروجی است.

به‌ویژه در بازارهایی مانند سوخت کوره، سوخت دیزل صنعتی یا صادرات به کشورهای همسایه، شناسایی خریداران از ابتدا باید صورت گیرد.

در نهایت، موفقیت کسب‌وکار پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی به ترکیب درستی از طراحی فنی، مکان‌یابی هوشمند، کنترل کیفیت، رعایت ایمنی، بهره‌برداری حرفه‌ای و زنجیره تأمین و مصرف منسجم بستگی دارد.

رعایت استانداردهای ذکرشده، مسیر پایداری فنی و اقتصادی این پروژه را هموار می‌کند.

---

✔️ خلاصه دانش فنی طرح توجیهی ساخت مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک) !

---

✳️ معرفی مواد اولیه مورد نیاز تولید مینی پالایشگاه نفت:

1-  خوراک ورودی مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک نفت) :

خوراک اصلی مورد نیاز برای مینی ریفاینری نفت، معمولاً نفت خام سبک تا نیمه‌سنگین با کیفیت پایدار است.

این خوراک باید دارای چگالی API در بازه 30 تا 40، درصد گوگرد کمتر از 1% وزنی، نقطه اشتعال بالاتر از 40°C و درصد آب و رسوبات کمتر از 0.5% وزنی باشد.

ارزیابی خواص فیزیکی و شیمیایی خوراک باید بر اساس استاندارد ملی ایران ISIRI 446 و در صورت عدم کفایت، مطابق با ASTM D2892  (برای تقطیر نفت خام)، ASTM D86  (برش‌های سبک) و ASTM D1796 (اندازه‌گیری آب و رسوبات) انجام شود.

برای مینی ریفاینری نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز، خوراک سالانه برابر با 365,000 بشکه یا حدود 58,000 متر مکعب خواهد بود. این خوراک می‌تواند از منابع داخلی یا وارداتی، از طریق تانکر، خطوط لوله یا مخازن موقت ذخیره تأمین شود.

2-  مواد شیمیایی فرآیندی در مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک نفت) :

در فرآیندهای پالایش نفت در مینی ریفاینری نفت، مواد شیمیایی به‌عنوان اصلاح‌کننده، خنثی‌کننده، افزودنی و کاتالیست مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین آن‌ها شامل: سود سوزآور NaOH (جهت حذف ترکیبات اسیدی و اسیدیته، طبق ASTM D974)، اسید فسفریک یا سولفوریک برای حذف نمک‌های فلزی محلول، آمین‌ها (برای جذب H₂S و CO₂ مطابق  ASTM D6315)، مواد ضد کف و ضد خوردگی (مطابق NACE MR0175/ISO 15156) و هیدروژن برای فرآیندهای هیدروتریتینگ است.

به‌طور تقریبی برای ظرفیت سالانه یادشده، حدود 50 تن هیدروژن، 15 تن سود سوزآور، 10 تن آمین و حدود 500 کیلوگرم افزودنی‌های تخصصی نیاز است. کیفیت و ایمنی این مواد باید مطابق دستورالعمل‌های API RP 751 و NFPA 30 بررسی و نگهداری شوند.

3- کاتالیست‌های مورد نیاز مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک نفت) :

کاتالیست‌ها در فرآیندهای اصلی مانند هیدروتریتینگ (Hydrotreating) و ریفورمینگ (Reforming) نقش کلیدی دارند. برای واحد هیدروتریتینگ، کاتالیست‌های بر پایه کبالت-مولیبدن (Co-Mo) یا نیکل-مولیبدن (Ni-Mo) بر روی آلومینا استفاده می‌شوند.

در ریفورمینگ، از کاتالیست‌های پلاتین‌دار (Pt-based) استفاده می‌گردد. بسته به طراحی، حجم کاتالیست مورد نیاز سالانه برای این ظرفیت حدود 5 تا 10 تن برآورد می‌شود.

مشخصات فنی این مواد باید مطابق با API 939-C و استانداردهای شرکت‌های معتبر نظیر UOP، Axens  یا Haldor-Topsoe انتخاب گردد.

4- مواد مصرفی جانبی مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک نفت) :

مواد مصرفی جانبی شامل نیتروژن (برای ایزولاسیون و پاک‌سازی خطوط)، آب صنعتی (برای تولید بخار و خنک‌سازی)، مواد نسوز (برای عایق‌کاری کوره‌ها)، روان‌کارها (طبق API 614) و فیلترها و واشرها می‌باشد.

مقدار آب مورد نیاز برای چنین ظرفیتی حدود 30,000 تا 50,000 متر مکعب در سال است. گاز نیتروژن نیز باید با خلوص حداقل 99.9% مطابق ASTM D826 تأمین شود.

تمامی این مواد باید در انبارهایی ایمن و مطابق با NFPA 10 و ISIRI 869 نگهداری شوند.

✳️ معرفی مواد اولیه مورد نیاز مینی پالایشگاه میعانات گازی:

1-  خوراک ورودی مینی ریفاینری (پالایشگاه کوچک میعانات گازی) :

خوراک اصلی برای مینی ریفاینری میعانات گازی، میعانات گازی طبیعی (Natural Gas Condensate) است که از میدان‌های گازی به‌دست می‌آید.

میعانات گازی طبیعی دارای چگالی سبک (معمولاً API بالای 50)، نقطه اشتعال پایین، و مقدار قابل توجهی ترکیبات فرار است.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی این خوراک باید طبق استاندارد ملی ایران ISIRI 446 و در صورت نبود، بر اساس استاندارد بین‌المللی ASTM D86  (برای تقطیر برش‌های سبک) و ASTM D323 (برای فشار بخار رید – RVP) اندازه‌گیری شود.

ترکیب خوراک باید حاوی مقادیر کنترل‌شده‌ای از ترکیبات گوگردی، بنزن، تولوئن و زایلن‌ها باشد. برای مینی ریفاینری میعانات گازی با ظرفیت 1,000 بشکه در روز، نیاز سالانه حدود 365,000 بشکه یا 58,000 متر مکعب خوراک است.

این ماده معمولاً از طریق تانکر یا خطوط لوله وارد مخازن ذخیره مخصوص با سیستم‌های ایمنی کنترل بخارات منتقل می‌شود.

2- مواد شیمیایی فرآیندی در پالایشگاه کوچک میعانات گازی :

فرآیند پالایش میعانات گازی شامل جداسازی برش‌های سبک مانند نفتا، بنزین، و گاز مایع (LPG) است که نیاز به مواد شیمیایی مختلفی دارد.

مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: سود سوزآور NaOH (برای خنثی‌سازی اسیدها طبق  ASTM D664)، آمین‌ها مانند MEA و DEA (برای جذب H₂S و CO₂ بر اساس ASTM D6315)، هیدروژن با خلوص بالا برای فرآیندهای هیدروتریتینگ (مطابق  ASTM D2504)، و مواد ضد کف و ضد خوردگی (طبق NACE MR0175).

برای ظرفیت سالانه 1000 بشکه در روز، حدود 50 تن هیدروژن، 10 تا 15 تن سود سوزآور، 8 تا 12 تن آمین، و حدود 500 کیلوگرم افزودنی‌های صنعتی مورد نیاز است.

این مواد باید طبق دستورالعمل‌های  API RP 751، NFPA 30  و ISIRI 2934 ذخیره و استفاده شوند.

3-  کاتالیست‌های مورد نیاز پالایشگاه کوچک میعانات گازی :

در مینی ریفاینری میعانات گازی، از کاتالیست‌های مخصوص برای واحدهای هیدروتریتینگ، شیرین‌سازی، و اصلاح ترکیب استفاده می‌شود.

این کاتالیست‌ها معمولاً شامل ترکیبات نیکل-مولیبدن (Ni-Mo) یا کبالت-مولیبدن (Co-Mo) بر پایه آلومینا هستند. بسته به طراحی واحد، مصرف سالانه کاتالیست بین 5 تا 10 تن است.

انتخاب این کاتالیست‌ها باید مطابق API 939-C و همچنین مشخصات فنی شرکت‌های معتبر نظیر  UOP، Axens  یا Clariant باشد.

4-  مواد مصرفی جانبی در مینی ریفاینری میعانات گازی :

مواد جانبی مورد نیاز شامل آب صنعتی (برای خنک‌سازی یا تولید بخار)، نیتروژن (برای پاک‌سازی خطوط طبق ASTM D826)، مواد نسوز برای پوشش کوره‌ها، روغن‌های صنعتی (طبق API 614)، فیلترها، واشرها و پکینگ‌ها هستند.

برای این ظرفیت، حدود 30,000 تا 50,000 متر مکعب آب صنعتی در سال مورد نیاز است و گاز نیتروژن با خلوص 99.9% تأمین می‌شود. نگهداری این مواد باید طبق استانداردهای ایمنی NFPA 10 و مقررات سازمان ملی استاندارد ایران انجام شود.

✳️ خط تولید و تجهیزات مورد نیاز مینی پالایشگاه نفت:

1-  واحد اصلی تقطیر اتمسفریک در مینی ریفاینری نفت :

در قلب هر پالایشگاه کوچک نفت، واحد تقطیر اتمسفریک (Atmospheric Distillation Unit – ADU) قرار دارد. این واحد شامل پیش‌گرم‌کن نفت خام  (Heat Exchanger)، کوره گرمایش (Heater or Furnace) مطابق استاندارد  API 560، ستون تقطیر اتمسفریک از نوع سینی‌دار یا پرشده بر اساس  ASME Sec VIII Div.1، و کندانسورهای بالاسری (Overhead Condensers) است.

این واحد مسئول جداسازی برش‌های سبک مانند گاز مایع، نفتا، بنزین و گازوئیل است.

2-  واحد تقطیر در خلأ برای مینی ریفاینری نفت :

برای بهینه‌سازی فرآیند و کاهش ضایعات سنگین، اغلب یک واحد تقطیر خلأ (Vacuum Distillation Unit – VDU) نیز در مینی ریفاینری نفت تعبیه می‌شود.

این واحد مجهز به پمپ‌های خلأ (Vacuum Pumps) بر اساس API 676، برج تقطیر تحت خلأ، و تجهیزات جانبی است. این بخش برش‌هایی نظیر وکیوم گاز اویل (VGO) و وکیوم باتوم (VB) را بازیابی می‌کند.

3-  تجهیزات ذخیره‌سازی در مینی ریفاینری نفت :

پالایشگاه کوچک نفت باید دارای مخازن ذخیره نفت خام، فرآورده‌ها و ضایعات باشد. این مخازن مطابق با استاندارد API 650 (برای مخازن جوشکاری‌شده فولادی) طراحی می‌شوند. بسته به چیدمان، به حداقل 6 تا 8 مخزن با ظرفیت‌های متناسب نیاز است.

4-  سیستم‌های کنترلی و ایمنی در مینی ریفاینری نفت :

مینی ریفاینری نفت برای ایمنی عملیاتی، نیازمند سیستم‌های پایش فرآیند (SCADA یا DCS)، تجهیزات ضد انفجار مطابق با NFPA 70 و  IECEx/ATEX Zone، شیرهای اطمینان  (Relief Valves – API 526)، و سیستم اعلان حریق (Fire & Gas Detection – NFPA 72) است. همچنین، لوله‌کشی‌ها بر اساس ASME B31.3 طراحی می‌شوند.

5- سایر تجهیزات موردنیاز پالایشگاه کوچک نفت:

تجهیزاتی نظیر مبدل‌های حرارتی پوسته-لوله  (Shell & Tube Heat Exchangers)، پمپ‌های فرآیندی مطابق API 610، کمپرسورها (API 617)، مشعل‌ها و سیستم مشعل زباله‌سوز (Flare System – API 521) نیز ضروری هستند.

برای کارایی بیشتر، واحدهای جانبی مثل واحد نمک‌زدایی اولیه (Desalter) و جداکننده گاز/مایع (Slug Catcher) نیز توصیه می‌شود.

این پیکربندی پایه برای یک پالایشگاه کوچک نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز، امکان تولید ایمن و اقتصادی از نفت خام را فراهم کرده و امکان توسعه آینده برای افزودن واحدهای ارتقای کیفیت فرآورده‌ها را نیز دارد.

✳️ خط تولید و تجهیزات مورد نیاز پالایشگاه کوچک میعانات گازی:

1-  واحد تقطیر اتمسفریک در مینی ریفاینری میعانات گازی :

واحد اصلی در هر پالایشگاه کوچک میعانات گازی، واحد تقطیر اتمسفریک (Atmospheric Distillation Unit – ADU) است.

این واحد شامل پیش‌گرم‌کن  (Heat Exchanger)، کوره با سوخت گاز یا مایع (Fired Heater – طبق استاندارد  API 560)، ستون تقطیر با سینی یا پکینگ (طبق  ASME Sec VIII Div.1)، و کندانسورهای بالاسری است.

هدف آن جداسازی برش‌هایی نظیر ال‌پی‌جی، نفتا، بنزین، و گازوئیل سبک می‌باشد. طراحی این بخش باید متناسب با خوراک سبک و با نقطه جوش پایین میعانات گازی باشد.

2-  تجهیزات تقطیر خلأ (در صورت نیاز) در مینی ریفاینری میعانات گازی :

در مواردی که نیاز به بازیابی حداکثری برش‌های سنگین‌تر باشد، می‌توان یک واحد تقطیر خلأ (Vacuum Distillation Unit – VDU) به مینی ریفاینری میعانات گازی افزود.

این واحد شامل برج تقطیر خلأ، پمپ‌های خلا  (Vacuum Pumps – API 676)، کندانسورها و خطوط لوله فشار منفی است. در اکثر موارد برای خوراک میعانات نیازی به VDU نیست، اما در موارد خاص، کاربرد دارد.

3- واحد تثبیت‌کننده (Stabilizer) در مینی ریفاینری میعانات گازی

خوراک میعانات گازی دارای مقدار زیادی ترکیبات سبک و ناپایدار (مانند C₂ تا C₄) است. لذا در پالایشگاه کوچک میعانات گازی، نیاز به یک واحد تثبیت‌کننده (Stabilization Unit) وجود دارد که فشار بخار محصول نهایی را کاهش دهد.

این واحد از یک برج تثبیت، مبدل‌های حرارتی و کندانسور تشکیل می‌شود و طراحی آن مطابق استانداردهای API 12L و API 521 انجام می‌گیرد.

4- تجهیزات ذخیره‌سازی و انتقال در مینی ریفاینری میعانات گازی:

مخازن ذخیره‌سازی (Storage Tanks) باید مطابق API 650 طراحی شوند و شامل مخازن نفت خام تثبیت‌شده، برش‌های میان‌تقطیر، و گاز مایع باشند. همچنین کمپرسورهای گاز (طبق API 618 یا 617) برای بازیافت بخارات ضروری‌اند.

5- سیستم ایمنی، کنترلی و جانبی در مینی ریفاینری میعانات گازی:

سیستم کنترل خودکار فرآیند (DCS یا PLC)، اعلان و اطفای حریق  (Fire & Gas Detection – NFPA 72)، سوپاپ‌های اطمینان (Relief Valves – API 526)، و طراحی لوله‌کشی بر اساس ASME B31.3 از الزامات حیاتی محسوب می‌شوند.

همچنین استفاده از جداکننده‌های دو فازی (Two-phase Separator) در ابتدای خط برای جداسازی گاز آزاد نیز توصیه می‌شود.

این تجهیزات، حداقل نیازهای فنی برای راه‌اندازی یک پالایشگاه کوچک میعانات گازی را تشکیل می‌دهند و امکان بازیابی اقتصادی فرآورده‌هایی همچون ال‌پی‌جی، نفتا، و گازوئیل سبک را فراهم می‌کنند.

✳️ مساحت زمین و ابنیه مورد نیاز مینی ریفاینری نفت:

1-  زمین مورد نیاز برای مینی پالایشگاه نفت:

برای احداث یک پالایشگاه کوچک نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز، حداقل مساحت مورد نیاز زمین حدود 6000 تا 10000 مترمربع است.

این مساحت باید امکان تفکیک فیزیکی ایمن واحدهای فرآیندی، خطوط انتقال، مخازن ذخیره، فضای تردد وسایل نقلیه صنعتی، و بخش‌های اداری-رفاهی را فراهم کند.

ضوابط NFPA 30 و استانداردهای وزارت نفت (مانند IPIP-MC-SP-GEN-001) ایجاب می‌کند که حداقل فاصله ایمن بین تجهیزات تحت فشار، کوره‌ها، و مخازن ذخیره 15 تا 30 متر باشد.

همچنین زمین باید دارای دسترسی مناسب به جاده اصلی، خطوط آب و برق و ترجیحاً در خارج از محدوده مسکونی و در مجاورت صنایع پایین‌دستی باشد.

2- ابنیه مورد نیاز در مینی پالایشگاه نفت:

• ساختمان کنترل و اتاق فرمان (Control Room): با زیربنای حدود 100 مترمربع و سازه بتن مسلح مطابق مبحث 9 مقررات ملی ساختمان. این فضا باید مطابق استانداردهای ضدانفجار (NFPA 496 و IEC 60079) ساخته شود.
• ساختمان نگهبانی و ورودی (Gate House): با مساحت حدود 25 مترمربع.
• ساختمان تعمیرات و کارگاه (Maintenance Workshop): با زیربنای 100 تا 150 مترمربع، با اسکلت فلزی سبک یا سوله فولادی.
• سالن UPS و تابلو برق: با زیربنای حدود 50 تا 70 مترمربع و تهویه استاندارد مطابق IEC 61439.
• ساختمان اداری و رفاهی (در صورت نیاز): معمولاً 100 تا 150 مترمربع.

3-  سازه‌های فرآیندی مینی پالایشگاه نفت:

سازه‌های فرآیندی شامل فونداسیون‌های بتنی زیر تجهیزات ثابت، سکوهای فلزی دسترسی به برج تقطیر و کوره‌ها، شاسی‌های پشتیبان برای پایپینگ و پمپ‌ها و مسیرهای کابلی (Cable Tray) می‌باشد.

فونداسیون‌ها طبق آیین‌نامه بتن ایران (آبا) یا ACI318 طراحی شده و با رعایت الزامات مقاومت در برابر نشت نفت و بار حرارتی تجهیز می‌شوند.

4-  تأسیسات زیربنایی مورد نیاز برای مینی پالایشگاه نفت:

• خطوط انتقال برق با پست برق MV/LV : با قدرت حداقل 250 کیلوولت‌آمپر، و تابلو برق اصلی مطابق استاندارد IEC 61439.
• خطوط آتش‌نشانی و اطفای حریق (Fire Water Network) : شامل مخزن ذخیره آب آتش‌نشانی حداقل 200 مترمکعب، پمپ‌های آتش‌نشانی طبق NFPA 20 و شبکه لوله‌کشی طبق NFPA 24
• شبکه آب صنعتی و آشامیدنی: شامل مخزن، پمپ و لوله‌کشی HDPE یا GRP با قطرهای 2 تا 4 اینچ.
• سیستم تصفیه پساب فرآیندی و بهداشتی: واحدهای API Separator و DAF برای تفکیک روغن و آب، و سپتیک‌تانک برای فاضلاب انسانی.
• سیستم روشنایی صنعتی و انفجاری (Explosion-Proof): طبق IEC 60079 و استانداردهای ملی برق.
• راه‌های دسترسی، پارکینگ، و فضای باز: حدود 1500 تا 2000 مترمربع شامل محوطه‌سازی، کف‌سازی صنعتی (Concrete Pad) و مسیر تردد خودروهای سوخت‌رسان.

5-  الزامات ایمنی و محیط زیستی در مینی پالایشگاه نفت:

براساس ضوابط سازمان حفاظت محیط زیست ایران و آیین‌نامه HSE وزارت نفت، پالایشگاه باید دارای موارد زیر باشد:

• چاه جذب اضطراری (Emergency Pit) برای جمع‌آوری نشت‌ها؛
• سیستم اعلام و اطفای حریق با آژیر و Detectors گازی و حرارتی (NFPA 72)؛
• ایستگاه مانیتورینگ آلودگی هوا و صدا؛
• دیوار پیرامونی و فنس حفاظتی با ارتفاع حداقل 2.5 متر.

در مجموع، طراحی و جانمایی یک مینی پالایشگاه نفت باید به‌گونه‌ای باشد که هم بهره‌وری حداکثری در حداقل فضا حاصل شود، و هم الزامات ایمنی، زیست‌محیطی، و نگهداری آسان تجهیزات به‌طور کامل رعایت گردد.

این طراحی باید به تأیید مراجع ذی‌صلاح مانند وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان نظام مهندسی برسد.

✳️ مساحت زمین و ابنیه مورد نیاز پالایشگاه کوچک میعانات گازی:

1-  زمین مورد نیاز برای مینی پالایشگاه میعانات گازی:

برای ساخت یک پالایشگاه کوچک میعانات گازی با ظرفیت پردازش 1000 بشکه در روز، حداقل مساحت زمین مورد نیاز حدود 7000 تا 10000 مترمربع در نظر گرفته می‌شود.

دلیل افزایش نسبت به پالایشگاه نفت، میزان بیشتر اجزای سبک و فرار در میعانات گازی است که رعایت فاصله ایمن بین واحدهای فرآیندی، مخازن و سیستم‌های اطفا را الزامی می‌سازد.

مطابق الزامات  NFPA 30، فواصل ایمن بین مخازن ذخیره، کوره‌ها و تجهیزات فرآیندی باید حداقل 15 تا 30 متر باشد.

زمین باید دارای شیب مناسب جهت هدایت روان‌آب‌ها، خاک پایدار و مقاوم برای فونداسیون‌های صنعتی و دسترسی آسان به خدمات زیربنایی مانند برق فشار متوسط، گاز صنعتی، آب صنعتی و جاده‌های ترابری باشد.

همچنین، در شعاع کمتر از 1000 متر نباید مناطق مسکونی یا آموزشی قرار داشته باشد(طبق آیین‌نامه‌های HSE وزارت نفت ایران)

2-  ابنیه مورد نیاز در مینی پالایشگاه میعانات گازی:

ساختمان‌های اصلی مورد نیاز در یک مینی پالایشگاه میعانات گازی شامل موارد زیر است:

• ساختمان کنترل مرکزی (Control Room): با زیربنای حدود 100 مترمربع، ساخته شده با بتن مسلح یا پانل ساندویچی ضدانفجار طبق استاندارد NFPA 496 و مبحث 21 مقررات ملی ساختمان.
• ساختمان نگهبانی و گیت ورودی: زیربنا 25 مترمربع، جهت کنترل ورود و خروج پرسنل و وسایل نقلیه.
• ساختمان UPS و تابلو برق: با زیربنای حدود 70 مترمربع، مجهز به سیستم تهویه و کنترل دما مطابق IEC 61439 و استاندارد شرکت توانیر.
• کارگاه تعمیرات و نگهداری: زیربنا حدود 150 مترمربع، با اسکلت فلزی سوله‌ای، محل تعمیر پمپ‌ها، شیرآلات و ادوات ابزار دقیق.
• انبار قطعات یدکی: حدود 50 مترمربع با سازه فلزی و درب ضدآب و ضد گردوغبار.
• ساختمان اداری-رفاهی: در صورت نیاز، با مساحت 100 تا 150 مترمربع شامل اتاق جلسات، سرویس بهداشتی، آشپزخانه صنعتی و فضای استراحت پرسنل.

3-  سازه‌های فرآیندی مینی پالایشگاه میعانات گازی:

• سکوهای فلزی (Steel Platforms) : برای دسترسی به برج تقطیر، ریبویلر، کندانسورها و کولرهای هوایی. طراحی طبق استاندارد AISC و آیین‌نامه 2800 زلزله ایران.
• فونداسیون تجهیزات: شامل فونداسیون پمپ‌ها، مخازن، کمپرسورها و پایپ رک‌ها با بتن مقاوم C30 طبق آیین‌نامه بتن ایران (آبا).
• پایپ رک (Pipe Rack): ساختار فلزی برای عبور لوله‌ها بین واحدها با رعایت حداقل 60 سانتی‌متر فاصله بین خطوط داغ و سرد. طراحی طبق  ASME B31.3.
• مسیرهای دسترسی و مانور: شامل رمپ‌ها، راه‌پله‌های صنعتی و نرده‌های ایمنی با رعایت الزامات OSHA.

4-  تأسیسات زیربنایی مورد نیاز برای مینی پالایشگاه میعانات گازی:

• برق و پست برق: شامل ترانسفورماتور 250 تا 400 کیلوولت‌آمپر، با سیستم زمین (Earthing) و حفاظت صاعقه طبق استاندارد IEEE 80.
• سیستم آب صنعتی و بهداشتی: شامل پمپ‌خانه، مخزن ذخیره 100 مترمکعب برای آب صنعتی و 20 مترمکعب برای مصرف انسانی با لوله‌کشی HDPE.
• تأسیسات آتش‌نشانی (Firefighting): مطابق NFPA 20 و NFPA 24، شامل مخزن ذخیره آب حداقل 200 مترمکعب، پمپ‌های جاکی، دیزل و الکتریکی، هیدرانت‌ها، و سیستم مانیتورینگ گازهای فرار.
• سیستم روشنایی صنعتی: لامپ‌ها و تجهیزات ضدانفجار (Explosion Proof) با ولتاژ 220 تا 400 ولت، استاندارد IEC 60079.
• خطوط گاز سوختی: برای تأمین سوخت کوره‌ها با لوله‌کشی مطابق IGEM/TD/13 یا آیین‌نامه شرکت گاز ایران.
• سیستم زهکشی صنعتی و روان‌آب: شامل کانال هدایت آب‌های سطحی و حوضچه آرامش، طراحی طبق آیین‌نامه کنترل سیلاب‌های شهری.
• سیستم تصفیه پساب صنعتی و بهداشتی: شامل API Separator برای جداسازی نفت، فیلتر شنی، واحد کلرزنی و سپتیک‌تانک.

5-  الزامات ایمنی و محیط زیستی مینی پالایشگاه میعانات گازی:

• چاه اضطراری (Emergency Sump Pit) : برای جمع‌آوری مایعات نشتی با ظرفیت حداقل 20 مترمکعب.
• دیوار آتش‌گیر بین تجهیزات اصلی و مخازن: با ارتفاع 1.5 متر و فاصله حداقل 10 متر از واحد فرآیندی.
• سیستم اعلان و اطفای خودکار: شامل سنسورهای گاز، دود و حرارت مطابق NFPA 72، اتصال به تابلو SCADA یا DCS.
• فنس پیرامونی با ارتفاع 2.5 متر و گارد حفاظتی برای کنترل دسترسی.
• ایستگاه پایش آنلاین آلودگی هوا و صدا، با اتصال به سازمان محیط زیست استان مربوطه.

6-  فضای سبز و زیرساخت‌های محیطی در مینی پالایشگاه میعانات گازی:

برای کنترل گردوغبار و بهبود شرایط زیست‌محیطی، حداقل 10٪ از مساحت سایت باید به فضای سبز صنعتی اختصاص یابد. گونه‌های مقاوم به شرایط صنعتی مانند درختان گز، کاج تهران و چمن مقاوم انتخاب می‌شوند. همچنین، در اطراف سایت باید نوار محافظ سبز به عرض 3 متر در امتداد دیوار کشیده شود.

در مجموع، احداث یک مینی پالایشگاه میعانات گازی نیازمند طراحی دقیق، تخصیص فضای کافی برای هر بخش، رعایت الزامات ایمنی، زیست‌محیطی و فنی بر پایه استانداردهای روز است.

با رعایت این اصول، می‌توان پالایشگاهی ایمن، کارا و پایدار با حداقل ریسک عملیاتی و حداکثر بازدهی احداث نمود.

✳️ اشتغال زایی پالایشگاه کوچک نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

1-  پرسنل بهره‌برداری در مینی پالایشگاه نفت:

بخش بهره‌برداری، هسته اصلی فعالیت در پالایشگاه کوچک نفت است. برای تضمین عملکرد مستمر در 3 شیفت کاری، حداقل ترکیب زیر لازم است:

• سرپرست شیفت (Shift Supervisor) ‌: 4 نفر، مهندس فرآیند یا شیمی، آشنا با راهبری واحدهای تقطیر اتمسفریک و خلأ.
• اپراتور اتاق کنترل (DCS Operator) : 4 نفر، مسلط به سیستم کنترل مرکزی، ابزار دقیق و تریگرهای ایمنی.
• اپراتور میدان (Field Operator): 6 نفر، برای راهبری پمپ‌ها، مبدل‌ها، و شیرهای دستی در میدان.

جمع نیروی بهره‌برداری: 14 نفر.

2-  پرسنل تعمیر و نگهداری مینی پالایشگاه نفت:

عملکرد پایدار تجهیزات در پالایشگاه کوچک نفت نیازمند تیم تعمیرات ماهر است:

• کارشناس مکانیک (Mechanical Engineer) : 1 نفر، مسلط به استانداردهای API 610، API 674 و  ASME B31.3.
• تکنسین مکانیک: 2 نفر برای پمپ‌ها، کمپرسورها و مبدل‌ها.
• کارشناس برق و ابزار دقیق (E&I Engineer) : 1 نفر، متخصص در تابلوهای برق، ترانسفورماتورها، و سیستم‌های کنترلی.
• تکنسین برق و ابزار دقیق: 2 نفر، جهت تعمیر روزمره.

جمع پرسنل نگهداری: 6 نفر.

3-  پرسنل ایمنی، آتش‌نشانی و محیط‌زیست مینی پالایشگاه نفت:

رعایت الزامات HSE بر اساس دستورالعمل‌های  HSE-MS، ISO 14001  و OHSAS 18001 الزامی است.

• کارشناس HSE : 1 نفر، مسئول تدوین و اجرای رویه‌های ایمنی و زیست‌محیطی.
• نیروی آتش‌نشانی: 2 نفر، برای پوشش شیفتی، مسلط به NFPA 10 و NFPA 600.

جمع نیروهای HSE و آتش‌نشانی: 3 نفر.

4-  پرسنل آزمایشگاه و کنترل کیفیت در مینی پالایشگاه نفت:

• پایش مشخصات فیزیکی - شیمیایی محصولات طبق ASTM D86 و ASTM D445
• کارشناس شیمی: 1 نفر، مسلط به تست‌های گوگرد، API، نقطه اشتعال.
• تکنسین آزمایشگاه: 1 نفر.

جمع: 2 نفر.

5- پرسنل اداری و پشتیبانی مینی پالایشگاه نفت:

پشتیبانی لجستیکی و اجرایی در پالایشگاه کوچک نفت ضروری است:

• کارشناس اداری و مالی: 1 نفر.
• نگهبانان شیفتی: 4 نفر.
• پرسنل خدمات عمومی (نظافت، غذا): 2 نفر.

جمع پرسنل پشتیبانی: 7 نفر.

جمع‌بندی کلی:

برای بهره‌برداری کامل از یک مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت 1000 barrels per day، حداقل 32 نفر پرسنل در تخصص‌های گوناگون مورد نیاز است.

این ترکیب نیروی انسانی بر اساس شیفت‌بندی استاندارد، الزامات نگهداری، ایمنی، و کنترل کیفیت طراحی شده و در صورت توسعه واحدهای جانبی مانند تصفیه گازوئیل یا قیرسازی، نیاز به بازنگری خواهد داشت.

✳️ اشتغال زایی پالایشگاه کوچک میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

1-  پرسنل بهره‌برداری در مینی پالایشگاه میعانات گازی:

پایگاه اصلی فعالیت‌های عملیاتی در پالایشگاه کوچک میعانات گازی، واحد بهره‌برداری آن است که به حضور مداوم نیروهای فنی نیاز دارد. برای پوشش سه شیفت کاری در شبانه‌روز (42 ساعت کاری در هفته)، ساختار زیر توصیه می‌شود.

• سرپرست شیفت: ‌4 نفر، با مدرک مهندسی شیمی یا مهندسی فرآیند، مسلط به عملکرد برج تقطیر و تجهیزات جانبی.
• اپراتور ارشد : 6 نفر، دارای مدرک کاردانی یا لیسانس فنی، آشنا با کنترل فرآیند و مانیتورینگ از اتاق کنترل.
• اپراتور میدانی : 9 نفر، جهت بازرسی تجهیزات، تنظیم شیرآلات و ثبت داده‌های میدانی.

در مجموع، بخش بهره‌برداری نیاز به 19 نفر دارد.

2-  پرسنل تعمیرات و نگهداری مینی پالایشگاه میعانات گازی:

واحد تعمیرات وظیفه پشتیبانی مکانیکی و الکتریکی تجهیزات در پالایشگاه کوچک میعانات گازی را دارد. ساختار پیشنهادی :

• کارشناس مکانیک : 1 نفر، آشنا با پمپ‌ها، کمپرسورها و مبدل‌های حرارتی، مسلط به API 610 و API 682.
• تکنسین مکانیک: 2 نفر، جهت انجام تعمیرات روتین و پیشگیرانه.
• کارشناس برق و ابزار دقیق : 1 نفر، مسلط به سیستم‌های کنترل PLC، حفاظت الکتریکی، استانداردهای IEC.
• تکنسین برق: 1 نفر.

در این بخش، حضور حداقل 5 نفر الزامی است.

3-  پرسنل ایمنی، آتش‌نشانی و محیط‌زیست مینی پالایشگاه میعانات گازی:

• رعایت الزامات HSE یکی از ارکان حیاتی بهره‌برداری از هر پالایشگاه کوچک میعانات گازی است.
• کارشناس HSE: 1 نفر، مسلط به دستورالعمل‌های HSE-MS، ISO 14001  و  OHSAS 18001.
• آتش‌نشان شیفتی: 3 نفر، آموزش‌دیده طبق استاندارد NFPA 600 برای استقرار دائمی در سایت.

در مجموع، بخش ایمنی نیاز به 4 نفر دارد.

4-  پرسنل آزمایشگاه و کنترل کیفیت در مینی پالایشگاه میعانات گازی:

• کارشناس شیمی آزمایشگاه: 1 نفر، مسلط به آزمون‌هایی مانند RVP، API،
• تکنسین آزمایشگاه: 1 نفر، آموزش‌دیده با تجهیزات GC و ASTM D86.

در مجموع، 2 نفر برای این بخش کافی است.

5-  پرسنل پشتیبانی عمومی در مینی پالایشگاه میعانات گازی:

شامل خدمات عمومی، نگهبانی و پشتیبانی اداری :

• نگهبان: 4 نفر برای پوشش شیفتی.
• خدمات عمومی: 2 نفر برای امور نظافت، آشپزخانه و تدارکات.
• کارشناس اداری/مالی: 1 نفر برای مکاتبات، ثبت گزارشات و هماهنگی با مدیریت.

در این بخش حداقل 7 نفر لازم است.

جمع‌بندی نهایی:

بر اساس ساختار بالا، مجموع پرسنل مورد نیاز جهت بهره‌برداری ایمن و مؤثر از یک مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت 1000 barrels per day، حدود 37 نفر خواهد بود.

این تعداد با در نظر گرفتن الزامات نوبت‌کاری، پوشش تعمیرات، ایمنی و کنترل کیفیت برآورد شده و در صورت افزایش ظرفیت یا راه‌اندازی واحدهای جانبی ممکن است بازنگری شود.

✳️ آب و برق و یوتیلیتی های مصرفی سالانه مینی ریفاینری نفت :

1-  نیاز آبی مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز :

در پالایشگاه کوچک نفت، آب یکی از مهم‌ترین یوتیلیتی‌هاست که برای خنک‌کاری، شست‌وشو، آتش‌نشانی و گاه بخار مصرف می‌شود. برای ظرفیت 1000 بشکه در روز:

• آب مصرفی صنعتی (خنک‌کاری و عمومی): حدود 20–25 مترمکعب در روز، بر پایه استفاده از سیستم‌های خنک‌کن با برج خنک‌کننده مدار باز و بسته.
• آب شرب و بهداشتی: حدود 2–3 مترمکعب در روز، برای پرسنل و امور خدماتی.
• آب آتش‌نشانی (رزرو): حداقل 100 مترمکعب ذخیره دائم در مخزن مجزا، مطابق با NFPA 11 و آیین‌نامه‌های سازمان آتش‌نشانی.

منبع تأمین آب می‌تواند از چاه، شبکه شهری یا تانکرهای رزرو باشد، و کیفیت آب باید مطابق با ISIRI 1053 یا معادل ASTM D1193 برای کاربرد صنعتی باشد.

2-  نیاز برقی مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز :

توان مصرفی الکتریکی برای پالایشگاه کوچک نفت معمولاً شامل سیستم‌های پمپ، روشنایی، کنترل و ابزار دقیق است:

• توان کل مصرفی: حدود 250 تا 350 کیلووات ساعت (kWh) در روز، معادل بار پایه 40 تا 50 کیلووات در هر ساعت عملیاتی.
• ولتاژ ورودی: سطح ولتاژ 380 ولت سه‌فاز یا 20 کیلوولت از شبکه منطقه، بر اساس ISIRI 15953 یا IEC 60038
• نیاز به ژنراتور اضطراری برای تغذیه تجهیزات حیاتی (حدود 80kVA) در زمان قطع برق شبکه، الزامی است.

3-  سوخت مصرفی مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز :

سوخت به‌طور عمده برای واحد تولید بخار (در صورت وجود)، گرم‌کن‌ها و گاهی ژنراتور مصرف می‌شود:

• نوع سوخت: عمدتاً گاز طبیعی یا گازوئیل.
• مصرف گاز طبیعی: حدود 300–400 نرمال‌مترمکعب در روز در صورت استفاده از مشعل‌های گازی برای هیترها و بخارسازها.
• در صورت استفاده از گازوئیل: مصرف روزانه تقریباً 250–300 لیتر گازوئیل برای همان مقاصد.
• استانداردهای مربوط شامل NFPA 54 و ISIRI 11260 برای ایمنی و طراحی شبکه سوخت‌رسانی هستند.

4-  سایر یوتیلیتی‌های مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت 1000 بشکه در روز :

پالایشگاه کوچک نفت نیازمند خدمات جانبی و تأسیسات مکمل زیر نیز هست :

• هوای فشرده: حدود 5–10 مترمکعب در ساعت برای ابزار دقیق، مطابق با ISO 8573-1 .
• سیستم بخار (در صورت وجود): تولید بخار حدود 1 تن در ساعت برای پیش‌گرمایش خوراک یا فرآیندهای جانبی، توسط بویلرهای با استاندارد ASME Section I .
• سوخت اضطراری دیزل: ذخیره سوخت برای 3 روز کاری در تانک ایزوله، برای ژنراتورها و مشعل‌ها.

✳️ آب و برق و یوتیلیتی های مصرفی سالانه مینی ریفاینری میعانات گازی:

1-  نیاز آبی مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

در یک پالایشگاه کوچک میعانات گازی، آب در بخش‌های مختلفی مانند خنک‌کاری، مصرف عمومی، آتش‌نشانی و شست‌وشوی تجهیزات استفاده می‌شود :

• ‌آب خنک‌کاری: بسته به طراحی سیستم، روزانه حدود 20 تا 25 مترمکعب آب برای کولینگ تاورهای مدار بسته یا مدار باز لازم است.
• آب آتش‌نشانی: بر اساس الزامات NFPA 11 و استاندارد ملی ISIRI 11632، ذخیره‌ای حداقل 100 مترمکعب آب در مخازن ویژه و در سیستم‌های فایرهایدرانت الزامی است.
• ‌آب مصرفی انسانی و بهداشتی: حدود 2 تا 3 مترمکعب در روز بسته به تعداد پرسنل.
• ‌منبع تأمین: باید از منبع پایدار و تصفیه‌شده (چاه، شبکه یا تانکر) باشد و کیفیت مطابق ISIRI 1053 یا ASTM D1193 باشد.

2-  نیاز برقی مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

در طراحی برق پالایشگاه کوچک میعانات گازی نیاز به تأمین انرژی پایدار برای پمپ‌ها، تجهیزات کنترلی و روشنایی حیاتی است :

• ‌مصرف برق روزانه: حدود 250 تا 350 کیلووات‌ساعت، بر اساس طراحی پایه و تجهیزات به کار رفته.
• ‌ولتاژ برق ورودی: بسته به موقعیت سایت، 380 ولت سه‌فاز یا 20 کیلوولت فشار متوسط، بر اساس استاندارد ISIRI 15953 یا IEC 60038.
• ‌منبع اضطراری: استفاده از ژنراتور با ظرفیت حدود 80 kVA برای تغذیه تجهیزات حساس در زمان قطع برق، توصیه می‌شود.

3-  سوخت مصرفی مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

اگر در فرآیند از هیتر، بویلر یا ژنراتور استفاده شود، سوخت به عنوان یکی از یوتیلیتی‌های کلیدی مطرح است :

• ‌نوع سوخت: گاز طبیعی (در اولویت) یا گازوئیل.
• ‌مصرف گاز طبیعی: حدود 300 تا 400 نرمال‌مترمکعب در روز برای هیترها و بویلر.
• ‌مصرف گازوئیل (در صورت نبود گاز): حدود 250 تا 300 لیتر در روز.

    ‌استانداردها: طراحی خطوط سوخت و مشعل‌ها مطابق NFPA 54 و استاندارد ملی ISIRI 11260 باید باشد.

4-  سایر یوتیلیتی‌های مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت 1000 بشکه در روز:

بخش‌های پشتیبانی در پالایشگاه کوچک میعانات گازی به کارکرد پایدار کمک می‌کنند :

• ‌هوای فشرده: برای ابزار دقیق و شیرهای پنوماتیک، با نرخ مصرف 5 تا 10 مترمکعب در ساعت و کیفیت طبق ISO 8573-1.
• ‌بخار فرآیندی (در صورت نیاز): ظرفیت حدود 1 تن در ساعت با فشار طراحی 10 بار برای پیش‌گرمایش خوراک یا کاربردهای جانبی.
• ‌سیستم تخلیه و تصفیه پساب: با ظرفیت تصفیه 5 تا 10 مترمکعب در روز، مطابق ISIRI 13496 یا API RP 931 طراحی شود.

✳️ بررسی فرایند تولید محصولات مینی ریفاینری نفت : 

در این قسمت به بررسی فرآیند پالایش نفت خام در یک مینی پالایشگاه نفت با ظرفیت تقریبی 1000 بشکه در روز میپردازیم.

این فرآیند بر اساس استانداردهای معتبر ملی از جمله استاندارد ملی ایران ISIRI و در صورت نبود، بر اساس استانداردهای جهانی نظیر API، ASTM، ISO  و NFPA تدوین شده است.

1-  دریافت و پیش‌پردازش خوراک در مینی پالایشگاه نفت:

نخستین مرحله در یک پالایشگاه کوچک نفت دریافت نفت خام از طریق تانکر یا خط لوله و ذخیره‌سازی در مخازن اولیه است.

این نفت خام از طریق صافی‌ها و واحد حذف آب و نمک (Dehydration and Desalting Unit) تصفیه می‌شود تا املاح معدنی، نمک‌ها و آب آزاد آن حذف گردد.

طراحی این واحد باید بر مبنای الزامات استاندارد API 12L برای مخازن ذخیره و API RP 2350 برای ایمنی دریافت انجام گیرد.

2- تقطیر اتمسفریک در مینی پالایشگاه نفت:

خوراک تصفیه‌شده وارد برج تقطیر اتمسفریک می‌شود. این برج دارای حدود 15 سینی تفکیک (Tray) بوده و از طریق هیترهای شعله مستقیم تا دمای حدود 350 درجه سانتی‌گراد گرم می‌شود.

محصولات اصلی حاصل از این مرحله شامل گاز سبک، نفتا، نفت سفید (کروزن)، دیزل و باقی‌مانده سنگین (Residue) هستند.

طراحی این واحد باید طبق الزامات API 650 برای مخازن، NFPA 30  برای ایمنی ذخیره مواد اشتعال‌پذیر و ISO 10438 برای سیستم‌های پشتیبانی صورت گیرد.

3-  تثبیت و تصفیه محصولات در مینی پالایشگاه نفت:

در ادامه محصولات جانبی برای کاهش ترکیبات ناپایدار و افزایش کیفیت، وارد واحدهای تثبیت (Stabilizer Columns) و شیرین‌سازی (Sweetening Units) می‌شوند.

این عملیات باعث حذف ترکیبات سولفوردار و سبک فرار می‌شود. فرآیندهای این بخش باید بر اساس استانداردهای ASTM D86 برای تقطیر، ASTM D3227 برای سولفور و ISIRI 11012 برای کنترل کیفیت اجرا گردد.

4-  ذخیره و انتقال نهایی محصولات در مینی پالایشگاه نفت:

محصولات پایانی پالایشگاه کوچک نفت در مخازن مجزایی مطابق با استاندارد API 650 ذخیره می‌شوند و برای انتقال به مصرف‌کنندگان یا صادرات، آماده‌سازی می‌گردند.

سیستم‌های کنترل و ایمنی نظیر شیرهای اضطراری، تهویه، و حفاظت در برابر آتش نیز بر اساس استاندارد NFPA 30 و IEC 61508 در نظر گرفته می‌شوند.

فرآیند پالایش در پالایشگاه کوچک نفت بر اصول ساده‌سازی شده اما استاندارد استوار بوده و تمامی مراحل از دریافت تا انتقال محصولات باید با رعایت الزامات ایمنی، زیست‌محیطی و فنی طراحی و اجرا شوند.

✳️ بررسی فرایند تولید محصولات مینی پالایشگاه میعانات گازی : 

در ادامه شرح کامل فرآیند پالایش میعانات گازی در یک مینی پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت حدودی 1000 بشکه در روز ارائه می‌شود.

متن مطابق با استانداردهای ملی نظیر استاندارد ملی ایران ISIRI و در صورت نبود استاندارد داخلی ، با ارجاع به مراجع جهانی مانند API، NFPA، ISO  و ASTM تدوین شده است.

1-  پیش‌تفکیک خوراک در مینی پالایشگاه میعانات گازی :

در آغاز فرآیند، خوراک ورودی که از نوع میعانات گازی (Condensate) است، در بخش پیش‌تفکیک (Pre-Separation Unit) به سه فاز آب، گاز و مایع هیدروکربنی تقسیم می‌شود.

این عملیات توسط مخازن جداکننده سه‌فازی (3-Phase Separator) صورت می‌گیرد که طراحی آن‌ها باید طبق استانداردهای API 12J و ISIRI 9419 انجام شود.

این مرحله باعث حذف اولیه ناخالصی‌های فیزیکی از میعانات و کاهش ریسک خوردگی در مراحل بعدی می‌شود.

2-  تقطیر اتمسفریک در مینی پالایشگاه میعانات گازی :

پس از جداسازی اولیه، جریان هیدروکربنی وارد برج تقطیر اتمسفریک (Atmospheric Distillation Column) می‌شود.

این برج معمولاً شامل بین 10 تا 15 سینی (Trays) است و با کمک هیترهای شعله مستقیم (Direct Fired Heater) دمای خوراک تا حدود 250 تا 300 درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد.

طراحی این بخش باید مطابق با الزامات ایمنی  NFPA 86، الزامات مکانیکی API 650 و الزامات کنترلی IEC 61511 انجام شود.

3-  تثبیت و بهبود کیفیت محصولات در مینی پالایشگاه میعانات گازی :

محصولات خروجی از برج تقطیر شامل گاز سبک، نفتا (Naphtha)، دیزل سبک (Light Diesel) و باقی‌مانده سنگین (Bottoms) هستند.

این جریان‌ها برای پایدارسازی بیشتر، وارد ستون تثبیت (Stabilizer Column) می‌شوند تا هیدروکربن‌های سبک فرار آن‌ها جدا شود.

طراحی این بخش باید منطبق بر استاندارد API 520 و API 521 برای اطمینان از فشار مناسب در واحد باشد.

4-  ذخیره‌سازی و آماده‌سازی برای انتقال در مینی پالایشگاه میعانات گازی :

محصولات نهایی در مخازن ذخیره‌سازی (Storage Tanks) قرار می‌گیرند. این مخازن باید با الزامات API 650 و همچنین استاندارد ملی ایران ISIRI 13495 برای ایمنی، تهویه و حفاظت در برابر آتش طراحی شوند.

در این مرحله، محصولات برای ارسال به بازار یا واحدهای پایین‌دستی آماده می‌شوند.

در مجموع، فرآیند پالایش در یک پالایشگاه کوچک میعانات گازی به صورت متراکم و با واحدهای ساده‌شده نسبت به پالایشگاه‌های بزرگ انجام می‌شود، اما رعایت دقیق استانداردهای فنی و ایمنی در طراحی تجهیزات برای تضمین بهره‌وری و عملکرد ایمن ضروری است.

لیست چند پالایشگاه کوچک (مینی ریفاینری) در جهان :

• پالایشگاه مفتاح ( شرکت ملی نفت عراق )، 4500 بشکه در روز
• پالایشگاه گایاره ( شرکت ملی نفت عراق )، 4000 بشکه در روز
• پالایشگاه بیتکس، البستان، آلبانی، 3750 بشکه در روز
• پالایشگاه نفت انار (انار )، گداپ ، کراچی، سند 3000 بشکه در روز
• پالایشگاه Trzebinia ( PKN Orlen )،لهستان، 4000 بشکه در روز
• پالایشگاه نفت جاسلو (Grupa LOTOS )، لهستان، 3000 بشکه در روز

✳️ مینی ریفاینری های با خوراک روغن پیرولیز چه محصولاتی تولید میکنند؟

1- روغن پیرولیز چیست و چگونه تولید میشود؟

خوراک اصلی مینی پالایشگاه های با خوراک روغن پیرولیز، روغن حاصل از فرآیند پیرولیز لاستیک‌های فرسوده یا زباله‌های پلاستیکی است.

در این فرآیند که به آن پیرولیز یا کراکینگ گرمایی گفته میشود، مواد کربن‌دار در دمای بین 400 تا 500 درجه سانتی‌گراد و در غیاب اکسیژن حرارت داده می‌شوند تا به بخارات تبدیل شده و سپس متراکم شوند.

روغن به‌دست‌آمده (Pyrolysis Oil) معمولاً دارای ناخالصی‌هایی مانند سولفور، ترکیبات آروماتیک سنگین، آب، فلزات سنگین و دوده است.

برای مصرف در پالایشگاه، این روغن نیاز به پیش‌تصفیه دارد که می‌تواند شامل فیلتر مکانیکی، گاززدایی، جداسازی آب (demulsification)  و احیای حرارتی باشد. این مرحله باید مطابق با استاندارد ISIRI 16917 و در صورت نبود، با استاندارد ASTM D7544  برای سوخت‌های مشتق از تایر انجام شود.

جهت آشنایی تخصصی با فرایند پیرولیز لاستیک و تولید هیدروکربن از بازیافت لاستیک و تایر های کهنه، مطلب تخصصی «🔗 طرح توجیهی تولید هیدروکربن (گازوئیل) از پیرولیز لاستیک» را از دست ندهید.

2- محصولات خروجی از مینی پالایشگاه با خوراک روغن پیرولیز:

در یک مینی پالایشگاه که طراحی آن متناسب با تصفیه روغن پیرولیز باشد، محصولات خروجی پس از عبور از واحدهای تقطیر اتمسفریک و در مواردی خلأ، به شرح زیر است:

 الف)  گازوئیل سبک و سنگین :

محصول اصلی حاصل از تقطیر، گازوئیلی با محدوده نقطه جوش 150 تا 350 درجه سانتی‌گراد است. کیفیت نهایی گازوئیل وابسته به حذف ترکیبات سولفوردار، آروماتیک‌ها و ریزدانه‌هاست.

پالایشگاه می‌تواند از واحد شیرین‌سازی ساده (Hydrotreating) برای بهبود شاخص ستان و کاهش سولفور استفاده کند. استاندارد نهایی برای گازوئیل باید مطابق با ISIRI 4907 یا EN 590 باشد.

ب) نفتا یا حلال صنعتی :

بخشی از برش سبک با نقطه جوش زیر 150 درجه سانتی‌گراد می‌تواند به‌عنوان نفتا یا حلال صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.

به‌شرط خالص‌سازی، این محصول می‌تواند به‌عنوان سوخت موتور یا خوراک پتروشیمی استفاده شود. کیفیت آن مطابق ASTM D93 و ISIRI 3360 باید سنجیده شود.

ج) روغن پایه سنگین یا فویل سنگین :

باقی‌مانده سنگین تقطیر در شرایط خلأ یا بدون آن، معمولاً به‌صورت فویل سنگین یا روغن پایه صنعتی استفاده می‌شود.

این محصول در صنایع نسوز، آسفالت‌سازی یا سوخت کوره‌ها به‌کار می‌رود. استانداردهای مربوط به آن شامل ASTM D445 و ISIRI 2341 هستند.

3- اهمیت تصفیه و کنترل آلاینده‌ها در مینی پالایشگاه با خوراک روغن پیرولیز:

با توجه به ترکیبات سمی و پلیمری موجود در روغن پیرولیز ، حذف مؤثر فلزات سنگین و سولفور از طریق واحدهای فیزیکی و شیمیایی ضروری است.

طراحی پالایشگاه باید به‌گونه‌ای باشد که شاخص‌های زیست‌محیطی نظیر IPCC Guidelines و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست ایران در مورد آلایندگی‌های VOC و CO رعایت شود.

در مجموع، مینی پالایشگاه با خوراک روغن پیرولیز قابلیت تولید گازوئیل، نفتا، حلال‌های صنعتی و روغن‌های سنگین را دارد.

موفقیت این پالایشگاه کوچک به کیفیت ورودی، طراحی دقیق واحدهای تفکیک و تصفیه و تطابق با الزامات زیست‌محیطی وابسته است.

✳️ تفاوت میعانات گازی و مایعات گازی : 

میعانات گازی و مایعات گازی در صنعت نفت و گاز گاه به‌اشتباه به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند اما از نظر ماهیت فیزیکی، ترکیبات شیمیایی، شرایط تولید و کاربرد، تفاوت‌های مهمی دارند.

توضیحات ارائه‌شده مبتنی بر استانداردهای معتبر از جمله  ASTM D86، API Technical Data Book  و ISIRI 11528 می‌باشند.

1-  تعریف و منشأ تولید میعانات گازی و مایعات گازی:

میعانات گازی ‌(Condensate)‌ نوعی هیدروکربن سبک با فشار بخار بالا است که عمدتاً در جریان استخراج گاز طبیعی از مخازن گاز‌تر یا گاز میعانی تولید می‌شود.

این سیال در دمای مخزن به‌صورت گاز است، اما با کاهش فشار و دما در سطح زمین، بخشی از آن به مایع تبدیل می‌شود. منشأ تولید آن بیشتر در چاه‌های گازتر یا مخلوط گاز و نفت سبک است.

در مقابل، مایعات گازی ‌(Natural Gas Liquids  یا  NGLs)‌ مجموعه‌ای از هیدروکربن‌های مایع‌شونده شامل اتان  ‌(C₂H₆)‌، پروپان ‌(C₃H₈)‌، بوتان ‌(C₄H₁₀)‌ و پنتان ‌(C₅H₁₂)‌ هستند که از گاز طبیعی جدا می‌شوند.

این ترکیبات در واحدهای فرآورش گاز یا در واحدهای Cryogenic (برودتی) جداسازی می‌شوند و در دمای محیط ممکن است به صورت گاز باقی بمانند، اما در فشار بالا یا دمای پایین به مایع تبدیل می‌شوند.

2-  ترکیب شیمیایی و ویژگی‌های فیزیکی میعانات گازی و مایعات گازی:

میعانات گازی عموماً شامل هیدروکربن‌های سبک با زنجیره‌های کربنی بین ‌C₅ تا C₁₂‌ است. رنگ آن شفاف و بی‌رنگ یا مایل به زرد روشن بوده و دارای چگالی نسبی پایین ‌(بین 0.6 تا 0.8 kg/l)‌ و عدد اکتان بالا است.

نقطه جوش آن‌ها در بازه حدود 30 تا 200 درجه سانتی‌گراد قرار دارد. همچنین، محتوای بنزن و آروماتیک‌ها در آن بالاتر از NGL است که باعث محدودیت در برخی کاربردها می‌شود.

مایعات گازی (NGLs) بیشتر شامل ترکیبات با زنجیره کوتاه‌تر ‌(C₂ تا C₅)‌ هستند که دارای فشار بخار بسیار بالاتری هستند. به همین دلیل، ذخیره‌سازی آن‌ها نیاز به مخازن تحت فشار دارد.

پروپان و بوتان در شرایط محیطی به راحتی گاز می‌شوند، اما در صورت فشرده‌سازی تا حدود 8 تا 10 بار به مایع تبدیل می‌شوند. اتان نیز عموماً به‌صورت مایع ذخیره نمی‌شود و بیشتر برای پتروشیمی استفاده می‌گردد.

3- کاربردهای صنعتی میعانات گازی و مایعات گازی:

میعانات گازی پس از فرآورش در مینی پالایشگاه‌ها یا پالایشگاه‌های نفت، به محصولاتی چون گازوئیل سبک، نفتا، بنزین پایه و سوخت کوره تبدیل می‌شود. استفاده آن در ترکیب با نفت خام برای افزایش عدد API خوراک پالایشگاه نیز رایج است.

در سوی دیگر، مایعات گازی عموماً به‌عنوان خوراک اصلی صنایع پتروشیمی ‌(تولید اتیلن، پروپیلن، بوتادین)‌، گاز مایع مصرفی خانگی  ‌(LPG)‌، سوخت خودروهای گازسوز و سوخت کم‌خطر صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بازار صادراتی  NGLها بسیار توسعه‌یافته است، چرا که محصولات قابل انتقال و ذخیره در مقیاس وسیع می‌باشند.

4-  فرایند تفکیک و حمل‌ونقل میعانات گازی و مایعات گازی:

میعانات گازی معمولاً به‌صورت مایع در محل چاه جدا می‌شود و با استفاده از کامیون، خطوط لوله یا تانکرهای ریلی حمل می‌گردد. حمل آن نسبتاً ساده‌تر است چون در فشار اتمسفر و دمای محیط پایدار است.

در حالی‌که برای انتقال مایعات گازی مانند پروپان یا بوتان نیاز به تانکرهای تحت فشار با استانداردهای خاص مانند DOT-4BA یا ISO 11120  است. ذخیره‌سازی آن‌ها نیز به صورت فشرده یا مایع سرد در مخازن مخصوص صورت می‌گیرد.

در جمع‌بندی، اگرچه هر دو گروه میعانات گازی و مایعات گازی از منابع گاز طبیعی مشتق می‌شوند، اما از نظر ترکیب، خصوصیات فیزیکی، شرایط نگهداری، کاربرد صنعتی و روش‌های فرآورش، تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند.

درک این تفاوت‌ها برای طراحی، توسعه و بهره‌برداری از واحدهای پالایش و پتروشیمی امری ضروری است.

 

✍️ جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی احداث مینی ریفاینری ( پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی ) ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارشگیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ،با ما تماس بگیرید  

---

📚 دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ احداث مینی ریفاینری ( پالایشگاه کوچک نفت و میعانات گازی )

---

✍️ توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید.