نقطه سربه سر در طرح توجیهی به نقطه تلاقی «نمودار کل هزینه یک پروژه» با «نمودار کل درآمد آن» گفته میشود و مفهوم آن این است که در نقطه تلاقی این دو نمودار مجموع هزینه های ثابت و متغیر پروژه با مجموع درآمدهای پروژه برابر میشود و در واقع از این مقدار فروش به بعد پروژه وارد سود میشود.
✳️ سر فصل های این مقاله (0 تا 100 نقطه سر به سر در طرح توجیهی)
✔️ نقطه سربه سر چیست و چه نقشی در طرح توجیهی دارد؟
✔️ سه فاکتور لازم برای محاسبه نقطه سرب سر
✔️ نقش نقطه سربه‌سر در طرح توجیهی
✔️ محدودیت های نقطه سربه‌سر و راهکارهای حل آنها
✔️ هزینه های ثابت در طرح توجیهی چیست و شامل چه مواردیست؟
✔️ هزینه های متغیر در طرح توجیهی چیست و شامل چه مواردیست؟
✔️ سرمایه در گردش چیست و چگونه در طرح توجیهی محاسبه میشود؟
✔️ محاسبه ساده سرمایه در گردش یک سوپرمارکت
✔️ چرا سرمایه در گردش مهم است؟
✔️ تعریف و نقش نقطه سر به سر در طرح توجیهی و بیزنس پلن !
✳️ نقطه سربه سر چیست و چه نقشی در طرح توجیهی دارد؟
نقطه سربه‌سر (Break-Even Point) یکی از مهم‌ترین مفاهیم در اقتصاد و مدیریت مالی است که نشان می‌دهد یک کسب‌وکار یا پروژه چه مقدار باید فروش داشته باشد تا هزینه‌هایش را پوشش دهد و نه سودی کند و نه زیان. این نقطه به‌عنوان معیاری برای سنجش ریسک و امکانسنجی مالی پروژه در طرح توجیهی و بیزنس پلن استفاده میشود.
نقطه سربه‌سر ابزاری حیاتی در تحلیل مالی طرح‌های توجیهی و بیزنس پلن هاست که به سرمایه‌گذاران و مدیران کمک می‌کند حداقل فروش لازم برای بقای کسب‌وکار را محاسبه کنند.
سه فاکتور لازم برای محاسبه نقطه سرب سر :
- هزینه‌های ثابت (Fixed Costs): هزینه‌هایی که مستقل از حجم تولید ثابت هستند، مثل اجاره، حقوق پرسنل، و بیمه.
- هزینه‌های متغیر (Variable Costs): هزینه‌هایی که با افزایش تولید افزایش می‌یابند، مثل مواد اولیه و دستمزد کارگران.
- قیمت فروش هر واحد (Price per Unit): مبلغی که هر محصول یا خدمت به فروش می‌رسد.
✳️ فرمول محاسبه نقطه سربه‌سر :
نقطه سربه‌سر را می‌توان به دو صورت «عددی (تعداد واحد) که با Q نمایش داده میشود» و «مالی (مبلغ فروش) که با BEP نمیش داده میشود»، محاسبه کرد.
در تصویر زیر به بررسی فرمول محاسبه نقطه سربه سر عددی (Q) با ذکر یک مثال خواهیم پرداخت.
در ادامه نیز به بررسی فرمول محاسبه نقطه سربه سر مالی (BEP) با ذکر یک مثال خواهیم پرداخت.
✳️ نقش نقطه سربه‌سر در طرح توجیهی :
در طرح توجیهی (Feasibility Study)، نقطه سربه‌سر به این موارد کمک می‌کند:
- تعیین حداقل فروش مورد نیاز برای توجیه‌پذیری مالی پروژه.
- بررسی ریسک سرمایه‌گذاری: هرچه نقطه سربه‌سر پایین‌تر باشد، ریسک پروژه کمتر است.
- تصمیم‌گیری درباره قیمت‌گذاری و هزینه‌ها: اگر نقطه سربه‌سر خیلی بالا باشد، ممکن است نیاز به کاهش هزینه‌ها یا افزایش قیمت باشد.
- مقایسه گزینه‌های مختلف: مثلاً بین دو روش تولید، روشی که نقطه سربه‌سر کمتری دارد، مطلوب‌تر است.
محدودیت های تحلیل نقطه سربه‌سر و راهکارهای حل آنها :
نقطه سربه‌سر (BEP) یک ابزار مفید برای تحلیل مالی است، اما محدودیت‌ها و نقاط ضعفی دارد که اگر به آنها توجه نشود، ممکن است منجر به تصمیم‌گیری اشتباه شود.
در این بخش، این محدودیت‌ها را به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم و راهکارهای عملی برای جبران آنها ارائه می‌دهیم.
با استفاده از این فرمول‌های اصلاحی میتوانید نقطه سربه‌سر را واقع‌بینانه‌تر محاسبه کنید. هر کدام از این پارامترها را میتوانید با توجه به شرایط کسب‌وکار خود تنظیم نمایید.
✔️ بررسی هزینه های ثابت و متغیر در طرح توجیهی و بیزنس پلن !
✳️ هزینه های ثابت در طرح توجیهی چیست و شامل چه مواردیست؟
هزینه های ثابت پروژه به هزینه هایی گفته میشود که معمولا یکبار در پروژه اتفاق می افتد و آن هم برای احداث و راه اندازی پروژه میباشد.
هزینه‌های ثابت مستقل از سطح فعالیت و تولید، همواره ثابت باقی می‌مانند. این هزینه‌ها حتی در صورتی که کسب‌وکار هیچ گونه تولید یا فروشی نداشته باشد نیز قبلا پرداخت شده اند و تغییر در حجم فعالیت تأثیری بر مقدار آنها ندارد.
برخی از اقلام هزینه های ثابت در بیزنس پلن و طرح توجیهی :
- هزینه زمین و تسطیح و خاک برداری
- هزینه ساخت سوله و ابنیه
- هزینه ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات
- هزینه های قبل از بهره برداری مانند هزینه نگارش طرح توجیهی کسب و کار
- هزینه های پیش بینی نشده
- و ...
ماهیت هزینه‌های ثابت به گونه‌ای است که در کوتاه‌مدت قابل تعدیل نیستند و برای تغییر آنها نیاز به تصمیمات اساسی در ساختار کسب‌وکار وجود دارد. این هزینه‌ها عمدتاً مربوط به حفظ ساختار اصلی و ظرفیت تولید کسب‌وکار می‌شوند.
از ویژگی‌های کلیدی هزینه‌های ثابت می‌توان به عدم وابستگی آنها به نوسانات بازار، سطح تولید یا میزان فروش اشاره کرد. در تحلیل‌های مالی، این هزینه‌ها به عنوان پایه‌ای برای محاسبه نقطه سربه‌سر در نظر گرفته می‌شوند.
✳️ هزینه های متغیر در طرح توجیهی چیست و شامل چه مواردیست؟
هزینه‌های متغیر به آن دسته از مخارجی اطلاق میشود که مستقیماً با سطح تولید و فعالیت کسب‌وکار تغییر می‌کنند. این هزینه‌ها به صورت مستقیم به حجم خروجی وابسته هستند، به طوری که با افزایش تولید، میزان آنها افزایش یافته و با کاهش تولید، مقدار آنها کم میشود. در صورتی که فعالیت تولیدی متوقف شود، این هزینه‌ها نیز به صفر می‌رسند.
ماهیت هزینه‌های متغیر به گونه‌ای است که در کوتاه‌مدت قابل کنترل و مدیریت هستند. این هزینه‌ها عمدتاً مربوط به فرآیند عملیاتی و تولیدی کسب‌وکار می‌شوند.
از ویژگی‌های کلیدی هزینه‌های متغیر می‌توان به انعطاف‌پذیری آنها در برابر تغییرات سطح تولید و حساسیت به نوسانات بازار اشاره کرد. در تحلیل‌های مالی، این هزینه‌ها به عنوان عامل متغیر در محاسبه سود نهایی هر واحد محصول در نظر گرفته می‌شوند.
تفاوت اصلی این هزینه های ثابت و متغیر در رفتار آنها نسبت به تغییرات سطح فعالیت کسب‌وکار است. در حالی که هزینه‌های ثابت در کوتاه‌مدت غیرقابل اجتناب و ثابت هستند، هزینه‌های متغیر انعطاف‌پذیر و قابل مدیریت می‌باشند.
این تمایز در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی، قیمت‌گذاری محصولات و برنامه‌ریزی‌های مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. درک صحیح از این مفاهیم پایه‌ای، مدیران را در کنترل بهتر هزینه‌ها و بهینه‌سازی سودآوری یاری می‌کند.
برخی از اقلام هزینه های متغیر یا جاری در طرح توجیهی :
- هزینه مواد اولیه و مواد و متریال مصرفی در تولید و یا خدمات
- هزینه آب و برق و سوخت و یوتیلیتی های مصرفی خط تولید
- هزینه ی پرسنل و نیروی انسانی خط تولید
- و ...
✳️ سرمایه در گردش چیست و چگونه در طرح توجیهی محاسبه می شود؟
سرمایه در گردش (Working Capital) به اختلاف بین دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری یک کسب‌وکار گفته میشود. این شاخص مالی نشان‌دهنده توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت و تأمین هزینه‌های عملیاتی روزمره است. به زبان ساده، سرمایه در گردش همان "نقدینگی در دسترس" برای اداره کسب‌وکار در کوتاه‌مدت محسوب میشود.
مولفه‌های اصلی سرمایه در گردش:
- دارایی‌های جاری: شامل موجودی نقد، حساب‌های دریافتنی، موجودی کالا و سایر دارایی‌هایی که ظرف یک سال به پول نقد تبدیل می‌شوند.
- بدهی‌های جاری: شامل حساب‌های پرداختنی، وام‌های کوتاه‌مدت و سایر تعهداتی که ظرف یک سال باید پرداخت شوند.
✳️ محاسبه ساده سرمایه در گردش یک سوپرمارکت :
فرض کنید صاحب یک سوپرمارکت کوچک هستید. دارایی‌های جاری شما شامل:
- 10میلیون تومان پول نقد در صندوق
- 15 میلیون تومان حساب‌های دریافتنی (مثلاً چک‌های مشتریان)
- 25میلیون تومان موجودی کالا در انبار
- جمع دارایی‌های جاری: 50 میلیون تومان
بدهی‌های جاری شما شامل:
- 20 میلیون تومان بدهی به تأمین‌کنندگان (حساب‌های پرداختنی)
- 5 میلیون تومان وام کوتاه‌مدت از بانک
- جمع بدهی‌های جاری: 25 میلیون تومان
سرمایه در گردش این سوپرمارکت:
50 میلیون (دارایی جاری) - 25 میلیون (بدهی جاری) = 25 میلیون تومان
این 25 میلیون تومان نشان‌دهنده توانایی شما در:
- خرید کالاهای جدید از تأمین‌کنندگان
- پرداخت اجاره و حقوق کارکنان
- سرمایه‌گذاری‌های کوچک برای توسعه کسب‌وکار
- مواجهه با هزینه‌های غیرمنتظره
✳️ چرا سرمایه در گردش مهم است؟
اگر سرمایه در گردش این سوپرمارکت منفی بود (مثلاً 20 میلیون تومان)، به این معنا بود که حتی اگر تمام دارایی‌های جاری را نقد کنید، باز هم نمی‌توانید بدهی‌هایتان را پرداخت نمایید. این وضعیت می‌تواند منجر به ورشکستگی شود.
نکته مدیریتی: سرمایه در گردش مثبت زیاد هم همیشه خوب نیست، چون ممکن است نشان‌دهنده این باشد که پول شما به شکل بهینه در کسب‌وکار در گردش نیست (مثلاً موجودی انبار بیش از حد دارید یا مشتریان دیر پرداخت می‌کنند)
محاسبه نقطه سر به سر و هزینه های ثابت و متغیر و سرمایه در گردش تنهای بخشی از محاسباتی هستند که در بیزنس پلن و طرح توجیهی مورد بررسی قرار میگیرند.
در صورتی که قصد آشنایی تخصصی با این دو مقوله را دارید میتوانید مطالب کاربردی «🔗 بیزنس پلن چیست» و «🔗 طرح توجیهی چیست و چگونه آنرا بنویسیم؟» را مطالعه نمایید و حتی جزوه و کتاب آموزش نگارش طرح توجیهی را نیز از انتهای مطلب خودش دانلود نمایید.
از آنجا که طرح توجیهی به نوعی امکان سنجی فنی و مالی و بازار محسوب میشود برای آشنایی با مفهوم و انواع امکان سنجی نیز میتوانید مطلب «🔗 مطالعات امکان سنجی (FEASIBILITY STUDIES)» را مطالعه نمایید.