جهت نگارش مطالعات بازار و طرح توجیهی تولید شامپو سر و بدن با اطلاعات کاملاً به روز برای سال 1401 ، با فرمت DOC و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ مجوز یا ارائه به بانک ، این صفحه را مطالعه نموده و سپس با ما تماس بگیرید . ضمنا میتوانید فایل pdf طرح توجیهی کارخانه تولید شامپو سر و بدن را که در سال های قبل نگارش شده است را صرفا جهت مطالعه از انتهای صفحه دانلود نمایید.

---

✔️ شامپوها و نرم کننده های مو چه موادی هستند و چه خواص و ویژگی هایی دارند !

---

شامپوها مایعات یکنواخت با ویسکوزیته نسبتاً بالا (مشخص) دارای قابلیت کف کنندگی و پاک کنندگی مشخص و مناسب می باشند. شامپوها بایستی براحتی با آب شسته شده و هیچگونه اثر نامطلوب برروی موی سر و پوست نداشته باشند. ضمنا محلول  آنها در آب نبایستی بوی نامطلوبی ایجاد نماید. شامپوها در رنگها و اسانس های گوناگون تولید می شوند. 

بطور کلی شوینده ها (شامپو، مایع ظرفشویی، پودر لباسشویی و..) از مواد فعال در سطح (سورفکتانت ها) جهت جداسازی آلودگی از محیط، عوامل کف زا، تنظیم کننده PH، تنظیم کننده ویسکوزیته و آب تشکیل می شوند و از محافظت کننده ها، نرم کننده ها، تقویت کننده ها و...نیز با توجه به فرمولاسیون نیز در ترکیب محصول استفاده می شود. البته نوع سورفکتانتهای مصرفی تابعی از نوع استفاده ای است که از شوینده به عمل می آید.

اثر پاک کنندگی باید به گونه ای باشد که به کراتین مو آسیب نرساند و مو را براق و نرم نموده بطوریکه موی خیس براحتی شانه شود. این اثر نباید باعث ترشح بیش از حد چربی پوست و مو گردد و یا تحرک شدید پوستی و چشمی ایجاد کند.

در این طرح تولید انواع شامپو و نرم کننده های مو درنظر گرفته شده است که با عنایت به مشابهت فرمولاسیون و تشابه فرآیند تولید، تولید مایع ظرفشویی و سایر شوینده ها نیز می تواند بدون تغییر در خط تولید صورت پذیرد.

کد های آیسیک مرتبط با محصولات مورد بررسی ، در طرح توجیهی تولید و بسته بندی شامپو سر و بدن و نرم کننده مو ، عبارتند از :

• شامپو مخصوص موهای معمولی : 2424412365
• شامپو مخصوص مو های چرب : 2424412366
• شامپو مخصوص موهای خشک : 2424412367
• شامپو بچه : 2424412368
• شامپو ویتامینه : 2424412369
• شامپو تقویت کننده مو : 2424412371
• شامپو بدن : 2424412372
• شامپو همراه با عصاره گیاهی : 2424412373
• شامپو پا : 2424412374
• شامپوی شستشوی چشم : 2424412551
• شامپو ضد شوره و ضد خارش سر : 2424512375
• شامپو لیندن : 2424512376
• شامپو پرمترین : 2424512377
• شامپو های ضد ریزش مو : 2424512378
• شامپو رنگساژ : 2424512540
• شامپو ضد التهاب : 2424512584
• شامپو ضد قارچ ( شامپو کتوکونازول ) : 2424512598
• بسته بندی انواع شامپو : 7495512342

کد تعرفه گمرکی شامپو 10/3305 و حقوق ورودی آن 55 میباشد.

همچنین شماره استاندارد " ویژگیهای شامپو " 3572 بوده و شماره استاندارد " تعیین شرایط بهداشتی و حد مجاز آلودگی های میکروبی شامپو 2271 می باشد.

✳️ دسته بندی انواع شامپو و نرم کننده ی مو

شامپوی موی سر در انواع مختلف، بصورت شفاف، صدفی، کرمی، ژل و جامد (پودری شکل) تولید شده و بطور کلی به سه دسته تقسیم می شود: 

• شامپوی سر طبیعی: اجزاء آن از مواد طبیعی، (گیاهی یا حیوانی) تشکیل شده باشد.
• شامپوی " طبیعی - صناعی ": علاوه بر مواد طبیعی دارای مواد فعال در سطح صناعی باشد.
• شامپوی " صناعی ":کلیه اجزاء آن صناعی باشد.

طبقه بندی دیگر بر اساس جنس موی مصرف کننده می باشد که به شرح زیر می باشد: 

• شامپو برای موی معمولی
• شامپو برای موی چرب
• شامپو برای موی خشک

✳️ آشنایی با فرمولاسیون تولید شامپو و نرم کننده

در مورد شامپوها هیچ فرمولاسیون ایده آلی وجود ندارد زیرا مصرف کنندگان هر کدام انتظار خاصی دارند.

بیشترین فرمولاسیون های شامپو فقط بخشی از چربی مو را از بین می برند. به عنوان نمونه فرمولاسیون مورد استفاده شرکت پاکسان در تولید شامپو بشرح زیر می باشد: 

• سدیم لوریل اتر سولفات صدفی که مایعی ویسکوز بوده و یک پاک کننده آنیونی است.
• سدیم لوریل اتر سولفات، تکژاین N70 که بصورت ژل بوده و یک پاک کننده آنیونی است.
• کوکونات دی اتانل آمید که کنترل کننده، غلظت دهنده، حالت دهنده و پایدارکننده کف می باشد.
• لستین که ژل قهوه ای رنگی است و بعنوان امولسینایر (نرم کننده) در ترکیب شامپو بکار می رود.
• اتیلن دی آمین تترااستیک اسید که به منظور سختی گیری از آب مورد استفاده قرار می گیرد.
• نمک طعام که به منظور افزایش ویسکوزیته و غلظت دهنده شامپو بکار می رود.
• فرمالین مایع زردرنگی که برای جلوگیری از فساد در شامپو مورد استفاده قرار می گیرد.
• پناژین (متیل پارابین) بعنوان تثبیت کننده (نگهدارنده) در ترکیب شامپو وجود دارد.
• رنگ که برای رنگ دهی به محصول بکار می رود.
• اسانس که برای خوشبو نمودن شامپو و با بوهای مختلف در تولید شامپو مورد استفاده قرار می گیرد.
• آب که بعنوان حلال در پروسه تولید استفاده می شود و باید فاقد مواد میکروب زا باشد و آب مصرفی توسط اتیلن دی آمین تترااستیک اسید سختی گیری می شود.  

✳️ بسته بندی شامپوها و نرم کننده های مو به چه طریقی و با چه اصولی انجام میشود !

شامپوها و نرم کننده های مو در ظروف پلاستیکی در وزن ها و اشکال مختلف بسته بندی شده و سپس در کارتن های مقوایی قرار داده می شوند و بسته بندی نهایی صورت می گیرد. بسته بندی های شامپو معمولا 220 گرمی انتخاب می گردند.

کارتن های مقوایی که برای بسته بندی شامپو بکار می روند معمولا دارای ابعاد 25×30×45 سانتیمتر می باشند که تعداد 48 بطری شامپو در دو ردیف در آن قرار داده می شوند.

در مورد بسته بندی شامپو نکته قابل ذکر اینست که شامپو باید در بسته بندی های نفوذناپذیر و مقاوم عرضه گردد و مواد بکاررفته در ساخت ظروف به خودی خود و یا در ترکیب با شامپو نباید خطری برای مصرف کننده بوجود آورد.

برچسب شامپو باید دارای اطلاعات زیر باشد : 

• نام فرآورده
• ترکیبات برحسب مقدار مصرف
• نام و نشانی سازنده
• وزن خالص
• شماره پروانه ساخت
• تاریخ تولید

✳️ چه کالاهایی میتواند جایگزین شامپو و نرم کننده ی مو شود !

شامپو بعنوان محصول شوینده ای که برای شستشوی موی سر بکار می رود دارای کالای جایگزینی مانند انواع صابون های سر شویی می باشد اما با عنایت به امکان استفاده از انواع مواد ویتامینه و سایر افزودنی ها می توان شامپوهایی تولید نمود که دارای خواص بهتری باشند .

به همین دلیل علیرغم امکان استفاده از صابون به عنوان ماده شستشوی سر ، این محصول توانایی رقابت با انواع شامپوهای تولیدی را نخواهد داشت.  

---

✔️ مواد اولیه و فرایند تولید انواع شامپو و نرم کننده

---

✳️ مواد اولیه مصرفی در تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال به قرار زیر می باشد : 

• سدیم لوریل اتر سولفات صدفی - پاک کننده آنیونی - (میزان مصرف در محصول %10 ) : 110 تن
• سدیم لوریل اتر سولفات تگزاپن - پاک کننده آنیونی - (میزان مصرف در محصول %8/14 ) : 164 تن
• کوکونات دی اتانل آمید -غلظت دهنده، حالت دهنده - (میزان مصرف در محصول %2 ) : 22 تن
• لستین - نرم کننده - (میزان مصرف در محصول %1 ) : 11 تن
• نمک طعام -غلظت دهنده – (میزان مصرف در محصول %5/1) 17 تن
• فرمالین -جلوگیری از فساد شامپو- (میزان مصرف در محصول %0.2 ) : 2,5 تن
• نپاژین - تثبیت کننده ، نگهدارنده - (میزان مصرف در محصول %0.15 ) : 2 تن
• رنگ - رنگ دهنده - (میزان مصرف در محصول 0.015 ) : 0.2 تن
• اسانس - خوشبوکننده - (میزان مصرف در محصول 0.3 ): 5 تن
• اتیلن دی آمید تترا استیک اسیدی- گرفتن سختی آب -( میزان مصرف در محصول 0.1 ) : 1.5 تن
• کارتن : 103300 عدد

برخی از خواص و ویژگی های این مواد اولیه به قرار زیر میباشند :

• سدیم لوریل اتر سولفات صدفی: مایه ویسکوز و سفید رنگ
• سدیم لوریل اتر سولفات تگزاپن : به صورت ژل بی رنگ (مات)، این ماده در آب با حرارت حل می شود
• کوکونات دی اتانل آمید : مایع روغنی زردرنگ، دارای قابلیت حل شوندگی در آب
• لستین: ژل قهوه ای رنگ، بدون بو و مزه، غیرقابل حل در آب. این ماده از روغن لوبیای روغنی به دست می آید.
• نمک طعام: به عنوان غلظت دهنده استفاده می شود.
• فرمالین: مایع به رنگ زرد کم رنگ
• نپاژین: محلول در آب
• رنگ: محلول در آب
• اسانس: محلول در آب
• اتیلن دی آمید تترا استیک اسیدی: محلول در آب
• کارتن: به ابعاد 25*30*45 سانتیمتر

---

✔️ فرایند تولید انواع شامپو و نرم کننده

---

روش های تولید شامپو مشابه یکدیگر است. فرآیند تولید بسیار ساده بوده و پس از مخلوط شدن مواد اولیّه به قسمت بسته بندی هدایت می گردند. تفاوت های موجود در فرآیندهای مختلف تولید ناشی از سطح اتوماسیون و عملکرد دستگاهها و تجهیزات و نیز فرمولاسیون بکار رفته در تولید محصولات می باشد.   

✳️ نکاتی در فرآیند تولید شامپو وجود دارد که رعایت آنها بسیار مهم است، این نکات عبارتند از: 

1.رعایت بهداشت محیط کار، نظافت شخصی کارگران، فضای سالم و حتی المقدرو عاری از گردوغبار و ذرات پراکنده در هوا،  استفاده از ماسک های مخصوص و پوشیدن لباس کار مناسب. 

2. مواد اولیه، باید در بسته بندی های سالم و مناسب، و در شرایط خوب در انبار کارخانه نگهداری شوند و همچنین از نظر کیفیت شیمیائی و میکروبی و فیزیکی، بلحاظ مصرف در محصول تولیدی باید قابل قبول باشند.  
3. پرسنل شاغل در بخش تولید و کنترل و آزمایشگاه باید آموزش لازم را دیده و نسبت به وظایف خود کاملا آگاهی داشته باشند.
4. ماشین آلات، باید متناسب با تولید محصول طراحی و ساخته شوند و جنس بکار رفته درلوله ها،اتصالات، پمپ ها، مخازن ذخیره و راکتور تولید از استیل زنگ نزن باشد. ماشین های بسته بندی نیز باید طوری انتخاب شوند که تماس دست با بطری و ظروف حداقل باشد.
5. انبار، از نظر نور، درجه حرارت و رطوبت باید شرایط قابل قبولی داشته باشد.  
6. کف سالن تولید باید دارای کاشی کاری و قابل شستشو ، باشیب معین باشد و شرایط محیطی مثل درجه حرارت و نور و جریان هوای سالم در سالن تولید وجود داشته باشد.
7. کیفیت شیمیائی و میکروبیولوژی آب نقش بسیار اساسی در تولید شامپو دارد. به همین علت ، آب مصرفی باید فاقد مواد میکروب زا بوده و همچنین سختی آن گرفته شود تا قابلیت کف کنندگی درشامپوبوجود آید.
8. به دلیل سرما و اثرات آن در کیفیت فیزیکی و شیمیایی محصول ایجاب می کند که برخی از مخازن در خط تولید به صورت دو جداره طراحی گردد. که در مواقع لزوم آب در بین دو جداره مخزن جریان پیدا کند.

پروانه های میکسر باید طوری طراحی شوند که هنگام ساخت ، حداقل کف ایجاد شود. همچنین پمپ سیرکولاسیون جهت هموژن کردن شامپو نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. از این پمپ میتوان استفاده دیگری هم کرد و آن انتقال شامپوی ساخته شده به تانکهای ذخیره است.  

✳️ روش تولید شامپو به شرح زیر میباشد : 

مواد اولیه و درصد لازم از هر یک برای ساخت 2000 Lit شامپو (معادل ظرفیت مخزن اختلاط) که تقریباً معادل 2000kg آن است (دانستیه شامپو 1.025-1.03 ²gr/cm است) لازم به ذکر است که حجم مخزن اختلاط را برای جلوگیری از سرریز کردن کف از مخزن ، بزرگتر در نظر می گیرند. 

مقدار تگزاپن 10N و صدفی لازم با توجه به نمره اکتیو آنها تعیین می گردد. مکانیزم عمل به صورت زیر است: نمره اکتیو شامپو بایستی در محدوده بین 12 تا 5/12 درصد قرار گیرد. حال با دانستن اکتیو دو ماده فوق ، نسبت مخلوط آنها برای دستیابی به اکتیو مطلوب برای شامپو تعیین می گردد. 

برای ساخت، ابتدا تگزاپن N70 به مقدار 270kg و صدفی به مقدار 200kg را توزین نموده و در تانک مخصوصی که با (1) Tنام گذاری شده، تخلیه می کنند (در مورد ویژگیهای هر یک از تانکها و بقیه دستگاههایی که نام برده می شود، در بخش تجهیزات و ماشین آلات توضیح داده خواهد شد). سپس کوکونات دی اتانل آمید را وارد تانک دیگری با نام ₁ (2) T می نامند. این تانک فقط باید پر باشد و مقدار کوکونات داخل آن زیاد مهم نیست.

 ₁ (2) T توسط شیری به تانک دیگری به نام ₂ (2)Tراه دارد که این تانک ذخیره دارای درجه بندی است و فاصله بین هر دو درجه بندی آن معادل 10kg کوکونات دی اتانل آمید است. حال مقدار 40kg از این ماده را از ₁ (2)T وارد ₂ (2) T می کنند (برای این کار کافی است شیر مربوطه را باز نموده و چهار درجه بندی را در نظر بگیرند). 

بنابراین تا اینجا سه ماده اولیه را در این تانکها که به تانکهای ذخیره معروفند ذخیره داریم. چون این مواد ، کف کننده هستند بهتر است در آخر و بعد از مواد دیگر اضافه شوند. بنابراین بعد از ذخیره کردن آنها و قبل از استفاده ، به سراغ تانک همزن شامپو یعنی (1)Mix رفته و بقیه مراحل را در آنجا ادامه می دهیم.

سپس آب به میزان kg 1300 شامل kg  650 آب گرم (28) درجه سانتیگراد که از مخزنی که در پشت بام این ساختمان تعبیه شده و توسط بخار ، گرم می شود و خط لوله حامل آن نیز عایق است و همینطور kg 650 آب سرد که از لوله کشی معمولی و از پایین تانک می آید وارد (1)mix خواهد شد. (لازم به توضیح است که اندازه گیری آب را اپراتور بصورت چشمی با کمک درجه بندی دیواره مخزن انجام می دهد).

بعد از این کار بقیه مواد را به میزان kg 19 لستین، 109 کیلوگرم EDTA  ، 3.8 فرمالین،  kg285 رنگ، 2.85 kg پتاژین، kg 5.7 اسانس و  kg26.6 نمک اضافه می نمایند. 

توزین این مواد توسط سطل هایی انجام می گیرد و مستقیماً بعد از توزین وارد این تانک می گردد. ترتیب افزودن این مواد اهمیت چندانی ندارد و بعد از ریختن هر یک در تانک شاید فقط فرصت کمی برای مخلوط شدن آن داده شود. یعنی در حین کار کردن Mixer می توان این مواد را افزود.

البته فقط در مورد نمک باید گفته شود که بهتر است بعد از بقیه اضافه شود زیرا افزودن آن باعث افزایش غلظت و در نتیجه سخت شدن عمل Mixing می شود.

زمان لازم برای مخلوط شدن و کارکردن Mixer را اپراتور تشخیص می دهد و حدود نیم ساعت تا سه ربع کافی می باشد.

بعد از این مراحل نوبت به سه ماده ای می رسد که در ابتدا ذخیره شده بود. بنابراین ابتدا کوکونات دی اتانل آمید را توسط پمپی که به همین منظور تعبیه شده است و از نوع پمپهای روتاری است به (1) Mix پمپ می کنند.

(لازم به توضیح است که این ماده در زمستان و هوای سرد ویسکوز می شود و پمپ کردن آن مشکل خواهد بود لذا ₁ (2) T را لوله های بخار حاوی بخار اشباع و لایه های عایق بندی احاطه نموده است که اگر لازم باشد شیر مربوط به بخار را باز کرده و کوکونات را گرم می نمایند ولی این نکته نیز قابل ذکر است که دمای آن نباید بالاتر از 55 C⁰ برود زیرا در اینصورت تجزبه شده و کیفیت خود را از دست می دهد) بعد از آن تگزاپن N70 و صدفی را (با هم) از (1) T به  (1) Mix توسط همان پمپ و همان خط لوله (که این خط لوله نیز توسط لوله بخاریی که در آن قرار دارد گرم نگه داشته می شود (، پمپ می کنند.

تا این مرحله تمام مواد اضافه شده اند و حالا فرصت کافی داده می شود تا خوب با یکدیگر مخلوط شوند. باز هم زمان لازم را اپراتور تشخیص می دهد. اگر مراحل خوب پیش برود به طور متوسط 5.1 ساعت کارکردن Mixer مخلوط را آماده می نماید.

درطول مدت کارکردن Mixer، اپراتور چند بار با دست کفهای روی شامپو را می گیرد و در ضمن یک بار نیز عمل زیر و رو کردن مخلوط صورت میگیرد.

به این طریق که شیری که در پایین تانک است باز شده و توسط پمپ (2) یا (3) که استیل می باشد (یکی از این پمپ ها کافی است و دیگری برای این است که اگر یکی خراب شد، کار متوقف نشود.) شامپو از پایین کشیده شده و به بالای تانک برگشت داده می شود و به این طریق عمل مخلوط شدن کامل تر صورت می گیرد.

در این مسیر فیلتری نیز به چشم می خورد که به منظور گرفتن ذرات زائد و احیانا گلوله هایی است که از به هم چسبیدن ذرات در شامپو تشکیل می شود.

این فیلترها استوانه هایی از توری سیمی هستند که یک سر آنها باز است و شامپو از سرِ باز آنها داخل شده و پر می شود و از جداره توری خارج می گردد و ذرات گرفته می شود.

بعد از اطمینان از مخلوط شدن کامل و تشخیص اپراتور از اینکه ویسکوزیته شامپو به حد کافی رسیده (با بشرهای فلزی 1 لیتری که دسته ای نیز دارد مقداری از شامپو برداشته شده و شلی و سفتی آن دیده می شود) مقداری به آزمایشگاه  برای نمونه فرستاده می شود و بعد از انجام آزمایشات مربوطه اگر جوابها قابل قبول نبود در میزان مواد ، تجدید نظر می شود و اگر قابل قبول بود که شامپو تخلیه می شود.

شامپوی آماده به یکی از مخازن ذخیره (T(1 یا (T(2 بسته به اینکه کدامیک خالی باشند فرستاده می شود. شامپو بمدت 24 ساعت یا بیشتر در اینها می ماند تا کفهای آن روآمده و از بین بروند.

اگر شامپوی کف دار وارد بسته بندی شود ایجاد مزاحمت می کند و بطریها شامل حجم لازم از شامپو نخواهند بود و در ضمن بعد از پرکردن و بسته شدن درپوش آنها، بعد از مدتی کفها روآمده و موقع استفاده جلوی ریختن شامپو را می گیرند و همچنین موقع پرکردن بطریها به علت وجود کف یکنواخت وارد بطری نمی شوند. در هر صورت ذخیره شامپو به منظور کف گیری صورت می گیرد و محصول تولیدی فردا یا روزهای بعد از آن برای بسته بندی آماده خواهد بود.  

پس از تولید محصول ، انتقال آنها به مخازن ذخیره می بایست عملیات بسته بندی محصولات تولیدی و آماده نمودن آنها برای عرضه به بازار مصرف صورت گیرد که بدین منظور از دستگاه پرکن و دستگاه در بند اتوماتیک استفاده می شود.

استفاده از سیستم اتوماتیک ضمن جلوگیری از ورود مواد آلوده کننده به داخل ظروف در هنگام بسته بندی،  از ضایعات و ریزش مواد به بیرون از ظروف ممانعت به عمل می آورد.

روش کار بدین صورت است که مواد از درون تانک ذخیره ، بوسیله پمپِ دستگاهِ پرکن مکیده شده و از طریق لوله های انتقال وارد نازل های پاشش مواد دستگاه شده و این نازل ها با قرار گرفتن درون قوطی های پلاستیکی مواد را به آنها وارد و بصورت اتوماتیک جریان ورود مواد را قطع می کند.

سپس در اثر حرکت نوار نقاله دستگاه قوطی های پرشده به سمت دستگاه دربند هدایت می شوند و در طول مسیر ، قبل از دستگاه دربند ، اپراتورها روی این بطری ها تشتک گذاشته و قراردادن درهای پیچی بر روی بطری ها ، توسط دستگاه دربند پیچی صورت می گیرد .

سپس ظروف در بسته توسط نقاله به دستگاه برچسب زنی اتوماتیک هدایت می شوند و پس ازبرچسب زنی و ثبت مشخصات بر روی محصولات بسته بندی نهایی با قراردادن آنها درون کارتن های مقوایی انجام می گیرد و کارتن های حاوی 48 بطری به انبار محصول حمل می گردند.  

لازم به ذکر است که از شامپوهایی که وارد بطری شده و هنوز در آنها گذاشته نشده یعنی بطریهای درباز شامپو نیز نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود که یک نفر مسئول این کار است و این نمونه بسته بندی خواهد بود که اگر جواب نامطلوبی از آزمایشها گرفته شود ناچارند تمام بطریها را خالی کرده و اگر بتوانند با افزودن موادی آنها را به حال تعادل برگردانند و گرنه غیر قابل استفاده خواهند بود. 

مطلب دیگر اینکه در این واحد در بعضی قسمتها از بخار (همان بخار اشباع  atm 8) برای گرم کردن استفاده می شود ، این بخار از مخزن اصلی بخار در قسمتهای دیگر کارخانه می آید که تحت عنوان بخار ورودی نشان داده شده و سپس بعد از استفاده در قسمتهای لازم دوباره مخازن اولیه باز می گردد که تحت عنوان بخار خروجی نشان داده شده است.

لوله های حاوی بخار از جنس مس می باشند و آنهایی که ورودی به سیستم می باشند دارای جداره عایق بندی شده هستند.  

---

✔️ زمین ، محوطه سازی و ساختمان سازی مورد نیاز جهت احداث کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال

---

✳️ زمین و محوطه سازی مورد نیاز کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده به قرار زیر می باشد :

• مساحت زمین : 1900 مترمربع
• خاکبرداری وتسطیح : 1200 مترمربع
• خیابان کشی وپارکینگ : 200 مترمربع
• فضای سبز : 400 مترمربع
• دیوارکشی : 370 مترمربع

✳️ ساختمان سازی مورد نیاز کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده به قرار زیر می باشد :

• ساختمان های اداری و خدماتی: 75,0  مترمربع
• نگهبانی و سرایداری : 40,0 مترمربع
• سالن غذاخوری و نمازخانه : 70,0 مترمربع
• رفاهی و بهداشتی : 25,0 مترمربع
• تولید : 459,0 مترمربع
• انبار : 191 مترمربع
• اداری، رفاهی وخدماتی : 210 مترمربع
• تأسیسات و تعمیرگاه: 83 مترمربع
• آزمایشگاه: 30 مترمربع

---

✔️ ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال

---

✳️ ماشین آلات و تجهیزات خط تولید انواع شامپو و نرم کننده به قرار زیر میباشد :

• مخزن ذخیره صدفی و تگزاپن ( از جنس استیل زنگ نزن به ظرفیت 650 لیتر) : 1 دستگاه
• مخزن ذخیره CDE (از جنس استیل زنگ نزن به ظرفیت 650 لیتر) : 1 دستگاه
• مخزن ذخیره CDE (از جنس استیل زنگ نزن به ظرفیت 60 لیتر) : 1 دستگاه
• مخزن نگهداری شامپو ( به ظرفیت 2200 لیتر ) : 2 دستگاه
• میکسر ( دارای پره و بغل و الکتروموتور kw3 و حجم 2000 لیتر ) : 1 دستگاه
• پمپ 25,0 کیلووات (دورانی با چرخ دنده داخلی و موتور 25/0 ) : 1 دستگاه
• پمپ 5,3 کیلووات (دورانی با چرخ دنده داخلی و موتور 5/3) : 2 دستگاه
• فیلتر (استوانه ای و دارای توری سیمی ) : 2 دستگاه
• پرکن اتوماتیک (به ظرفیت 2500 ظرف در ساعت به همراه کانوایر) : 1 دستگاه
• نوار نقاله ( به طول 6متر و پهنای 70 سانتیمتر ) : 2 عدد
• دربند پیچی ( به ظرفیت 2500 ظرف در ساعت به همراه کانوایر ) : 1 عدد
• برچسب زن ( به ظرفیت 2500 ظرف در ساعت به همراه کانوایر) : 1 دستگاه
• میز بسته بندی ( به ابعاد 2*4متر دارای دیواره به ارتفاع 30 سانتیمتر) : 1 عدد
• ترازو (500 کیلوگرمی جهت توزین مواد اولیه) : 2 عدد

✳️ تاسیات برای تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال به قرار زیر میباشد :

• تأسیسات برق
• تأسیسات آب
• تأسیسات سوخت
• تأسیسات گرمایش
• سایرتأسیسات
• تعمیرگاه

✳️ میزان آب و سوخت و برق مصرفی سالانه کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال

سوخت و برق مصرفی این کارخانه به قرار زیر می باشد :

• برق مصرفی : 74,0 مگاوات
• آب مصرفی : 3132,0 مترمربع
• گاز : 160,7 مترمکعب
• بنزین : 16200,0 لیتر

✳️ نیروی انسانی مورد نیاز جهت بهره برداری از کارخانه تولید انواع شامپو و نرم کننده با ظرفیت 1080 تن در سال

تعداد نیروی انسانی مورد نیاز به قرار زیر میباشد :

• مدیر : 1 نفر
• مهندس : 1 نفر
• تکنسین : 3 نفر
• کارگر ماهر : 9 نفر
• کارگر غیر ماهر : 14 نفر
• تکنیسین فنی (تعمیرگاه، تاسیسات و …) : 1 نفر
• کارمندان اداری و مالی : 4 نفر
• نگهبان، کارگر ساده و خدمات : 3 نفر

---

✔️ معرفی تجهیزات و دستگاههای خط تولید انواع شامپو سر و بدن

---

خط تولید واحد شامل مخازن اختلاط و ذخیره و نگهداری، تجهیزات انتقال مواد و دستگاههای بسته بندی است که مشخصات فنی دقیق ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز در ادامه ارائه گردیه اند.  

✳️ الف) مخازن و تانک های ذخیره و نگهداری مواد 

این تانک ها یا مخازن همانطور که از نامشان پیداست جهت ذخیره مواد اولیه و یا محصولات و استفاده از ان در مواقع لزوم بکار می روند. تانک ها خود می توانند درانواع مختلفی وجود داشته باشند از قبیل: 

Elevated tanks : این مخازن می توانند وقتی که لازم باشد جریان بادبی زیاد را نگهدارند ولی ظرفیت پمپ برای دبی های متوسط در نظر گرفته شده است. در این حالت بصورت پس انداز برای پمپ عمل می کنند.  

Open tanks : برای ذخیره موادی است که توسط آلودگی هوا و آب خسارت نمی بینند ولی بهتر است که سقفی به صورت ثابت و یا متحرک داشته باشند.  

Pressure tanks : تانک های استوانه ای عمودی هستند با سقف های مخروطی شکل و برای فشارهای بالا بکار می روند .

در فرآیند تولید شامپو تانک های مورد نیاز معمولی هستند و برای فشار و درجه حرارت های معمولی می بایست طراحی شوند. البته درمیان آن تانک هایی هستند که باید در درجه حرارت های بالاتر از درجه حرارت محیط مواد را نگهداری کنند.  

جهت این واحد تولیدی مخازنی به شرح زیر مورد نیاز می باشد : 

1ـ یک عدد مخزن ذخیره سدیم لوریل اترسولفات، صدفی و تگزاپن از جنس استیل زنگ نزن (Steel 304) به ظرفیت 650 لیتر که از داخل تهیه می گردد. 

2ـ یک مخزن ذخیره از جنس استیل زنگ نزن به ظرفیت 650 لیتر جهت ذخیره سازی کوکونات دی اتانل آمید مورد نیاز است که توسط سازندگان داخلی تأمین می گردد. 

جهت عایق بندی این مخزن از یک لایه به ضخامت 6 سانتیمتر پشم شیشه، یک لایه ورق آلومینیمی وتوری از مفتول گالوانیزه استفاده می گردد. 

این تانک توسط لوله های مسی  حاوی بخار اشباع atm 8 که بصورت کویل دور تا دور آن پیچیده شده است گرم می شود ولی باید انتقال حرارت بصورتی باشد که درجه حرارت کوکونات بیش ازC⁰ 55 نشود زیرا در اینصورت این ماده تجزیه خواهد شد و معمولا در فصل گرما شیر مربوط به بخار باز نمی شود و در دمای محیط کار می کند زیرا حرکت مایع در لوله ها ایجاد اشکال نمی کند ولی در فصل سرما ماده در لوله ها می ماسد و به این علت بهتر است که از بخار استفاده شود.  

3ـ مخزن ذخیره کوچکتری که جهت نگهداری کوکونات دی اتانل آمید در خط تولید مورد نیاز است. این مخزن از داخل دارای درجه بندی است که فاصله بین هر دو درجه در بالا cm 8 که معادل kg 10 کوکونات می باشد که قطر این قسمت برابر 40 سانتی متر است با عنایت به اینکه در هربچ تولیدی  kg40 از این ماده لازم است در این صورت وقتی این مقدار در این مخزن وجود داشته باشد سطح مایع تا سر ظرف  cm28 خواهد بود. ظرفیت این مخزن برابر با 60 لیتر خواهد بود. 

4ـ مخازن (2)T(1),T جهت نگهداری شامپوی تولید شده را که از نظر کنترل کیفی مورد تایید قرار گرفته اند. این مخازن محصول تولیدی را بمدت 24 ساعت در خود نگهداری می کنند تا کف شامپو از بین برود و در مرحله بسته بندی اشکالی ایجاد نکند. محصول هربچ  تولید درون هر یک از دو تانک که خالی باشد وارد می گردد.  

این مخازن از جنس استیل 316 بوده ظرفیت هر کدام از انها برابر با 2200 لیتر در نظر گرفته می شود. 

✳️ ب) مخلوط کن (Mixer)

مخلوط کردن و هم زدن و یا هموژن کردن مواد اولیه تولید شامپو توسط پره های مخلوط کن که درون سیال می چرخد و ایجاد برش و گردابهایی در محیط سیال می نماید،صورت می گیرد.  

پره ها عمل سیرکولاسیون با ویسکوزیته های مختلف را بخوبی انجام می دهند و سرعت مناسب چرخش پره ها حدود RPM 10 تا از ایجاد کف جلوگیری گردد و برای بهبود عمل مخلوط شدن تیغه هایی (baffle) به جداره داخلی تانک متصل شده است.  

این مخزن دارای 4 ورودی و دو خروجی است که ورودی های آن شامل مواد اولیه از مخازن (1) T و ₂ (2) T آب گرم، آب سرد، مواد برگشت داده شده توسط پمپ برگشت (برای مخلوط شدن بهتر) و خروجی های آن شامل خروجی فاضلاب در هنگام شستشوی مخلوط کن و خروجی جهت انتقال مجدد به تانک و یا انتقال به مخازن ذخیره شامپو است.  

جنس بدنه مخلوط کن،  محور پره ها از Steel 316 می باشد. طول پره ها که از نوع  Flat blade paddle 3 می باشد 68 سانتیمتر است که با سرعت  RPM 70عمل اختلاط مواد را انجام می دهد. 

الکتروموتور مناسب جهت تأمین حرکت پره ها، دارای توان سه کیلووات و سرعت RPM 1410 می باشد.

ظرفیت این مخلوط کن معادل هربچ تولیدی و برابرlit  2000 می باشد.  

✳️ ج ) پمپ ها

در خط تولید شامپو یک پمپ برای انتقال تگزاپن N70 و صدفی و نیزکوکونات دی اتانل آمید از مخازن T(1) و ₂(2)T به (1) Mix ضروری می باشد. این پمپ از نوع دورانی  (Rotary pump) می باشد و از نوع پمپ های با چرخ دنده داخلی است. درایور پمپ یک موتور با توان 0.335 اسب بخار و دارای سرعت RPM 750 است

در مسیر انتقال شامپوهای تولید شده از (1) Mix به مخازن ذخیره و نیز جهت برگشت محصول از مخلوط کن به داخل خودش به منظور اختلاط بهتر مواد از دو پمپ استفاده می شود که از هردو می توان استفاده کرد و هر موقع یکی از کار بیفتد می توان از دیگری استفاده نمود این پمپ ها نیز از نوع دورانی و با چرخ دنده خارجی هستند و درایور پمپ های موتور با توان 4.69 اسب بخار و دارای سرعت RPM 710 هستند. پمپ های مزبور از جنس استیل زنگ نزن هستند.  

‌د) فیلترها

به منظور گرفتن ذرات زائد و احیانا گلوله هایی که از به هم چسبیدن ذرات در شامپو تشکیل شده است دو عدد فیلتر یکی قبل از پمپ های دورانی و یکی نیز پس از پمپ های مزبور قرار داده می شود.

این فیلترها استوانه هایی از توری سیمی هستند که یک سر آن ها بازاست و شامپو از سرباز آنها داخل شده و پر می شود و از جداره توری خارج می گردد و ذرات آن گرفته می شود. فیلتر اول به منظور جلوگیری از ورود احتمالی ذرات جامد و آسیب دیدن پمپ ها و فیلتر دوم به منظور فیلتراسیون دقیق و جداسازی کلیه اجزاء زائد و گلوله های به هم چسبیده مواد در خط تولید قرار داده شده است.  

‌✳️ ه) ماشین آلات بسته بندی

پس از انتقال محصول تولید شده به مخازن ذخیره و نگهداری آنها به مدت 24 ساعت جهت بسته بندی ماشین آلات زیر مورد نیاز می باشد: 

1 . دستگاه پرکن اتوماتیک

بدلیل جلوگیری از ورود مواد آلوده کننده به داخل ظروف بسته بندی و نیز ممانعت از ریزش مواد به بیرون از ظروف و بوجود آمدن ضایعات از این طریق ، از یک دستگاه پرکن اتوماتیک دارای سیستم پرکنی از پایین به بالا، ضدچکه و ضد کف استفاده می شود.

کلیه سطوح در تماس با مواد ماشین از جنس استیل زنگ نزن می باشد. ظرفیت ماشین 2500 ظرف در ساعت و با دو نازل می باشد. توان موتور دستگاه kw 1.5 و ابعاد ماشین بدون کانوایر 1500×600×650 میلیمتر و وزن تقریبی دستگاه 400 kg می باشد. همچنین دستگاه دارای یک کانوایر جهت هدایت ظروف خالی به زیر نازل های دستگاه با قرار گرفتن درون قوطی های پلاستیکی مواد را به آنها وارد و بصورت اتوماتیک جریان ورود را قطع می کنند.  

2 .نوار نقاله (Conveyor)

جهت قرار دادن تشک بر روی قوطی های پلاستیکی توسط اپراتور، قوطی های پرشده بر روی یک نوار نقاله که روکش و تسمه آن از جنس استیل زنگ نزن می باشد حرکت می کنند و در طول مسیر ، اپراتورها تشک های مذکور را بر روی ظروف قرار می دهند. طول نقاله مورد نیاز 6 متر و پهنای تسمه آن 70 سانتی متر است و توان موتور آن kw  1.5 می باشد.  

3 .دستگاه دربند

دربندی ظروف پلاستیکی حاوی شامپو توسط یک دستگاه دربند پیچی اتوماتیک با ظرفیت 2500 قوطی در ساعت صورت می گیرد. این دستگاه دارای کانوایر جهت هدایت قوطی ها به زیر دستگاه و انتقال ظروف دربندی شده به ماشین برچسب زنی می باشد.  

4. دستگاه برچسب زنی اتوماتیک

به منظور چسباندن برچسب قوطی های پرشده و ثبت نام و مشخصات محصول و شرکت تولیدکننده از یک دستگاه برچسب زنی اتوماتیک استفاده می شود این دستگاه احتیاج به پمپ چسب ندارد، دارای کلاچ الکترومغناطیس و سنسور مخصوص می باشد و در صورت عدم وجود ظروف و یا خالی بودن آن برچسب زنی (بدون توقف ماشین) انجام نمی شود.

کلیه سطوح در تماس با مواد ماشین از استیل زنگ نزن می باشد. ظرفیت ماشین 2500 ظرف در ساعت است دستگاه دارای یک کانوایر جهت هدایت ظرف به قسمت برچسب زنی دستگاه و نیز انتقال قوطی های برچسب خورده جهت ادامه مراحل بسته بندی می باشد توان موتور اصلی دستگاه kw0.75 توان موتور کانوایر kw،0.5 وزن ماشین با کانوایر kg  600 می باشد.  

5. نوار نقاله (Conveyor)

جهت قراردادن ظروف برچسب خورده درون کارتن و تکمیل فرآیند بسته بندی توسط اپراتور، قوطی های پرشده بر روی یک نوار نقاله که روکش و تسمه آن از جنس استیل زنگ نزن می باشد حرکت می کنند و در طول مسیر اپراتورها هر 48 قوطی را درون یک کارتن که مشخصات محصول و شرکت تولیدی بر روی آن چاپ شده است قرار می دهند. طول این نوار نقاله 6 متر و پهنای تسمه آن 70 سانتیمتر است و توان موتور آن kw  1.5است.  

6 .میز بسته بندی

در انتهای خط بسته بندی یک میز که دارای دیواره است قرار داده می شود تا در صورت عدم قرار گرفتن تمامی ظروف پر شده درون کارتن های بسته بندی در اثر وقفه های اجتباب ناپذیر، قوطی های شامپو بر روی این میز انباشته شوند تا در موقع مقتضی نسبت به قرار دادن آنها درون کارتن و تکمیل فرآیند بسته بندی اقدام شود.ابعاد مناسب برای این میز 2×4 متر و ارتفاع دیواره های آن 30 سانتی متر می باشد.  

---

✔️ بررسی ایستگاه ها و روش کنترل کیفیت در کارخانه تولید شامپو

---

رشد و تکامل صنایع جهان تا حدود زیادی مرهون رقابت بین واحدهای صنعتی مـی باشـد . در ایـن راسـتا هـر واحد صنعتی با افزایش کیفیت محصولات خود، سعی در کسب سهم بیشتری از بـازار را دارد و ایـن رونـد بـه مرور زمان باعث بهبود کیفیت محصولات و در نتیجه رشد کیفی جوامع صنعتی شـده اسـت .

کنتـرل کیفیـت جهت تعیین صحت عمل تولید، مطابق مشخصات فنی تعیین شده برای محصول انجام می گیرد. این عملیـات سبب می گردد تا ضمن جلوگیری از تولید محصولات معیوب، از هدر رفتن سرمایه ها جلوگیری به عمل آمـده و قیمت تمام شده محصول کاهش یابد.

مراحـل بازرسی کلی با توجه به وضعیت هرصنعت به ترتیب ذیل می باشند :

1. درمرحله تحویل مواد اولیه
2. درمرحله آغاز تولید
3. قبل ازآغاز عملیات پر هزینه
4. قبل از شروع عملیات غیر قابل بازگشت
5. پیش از آغاز عملیاتی که سبب پوشیده شدن عیوب می گردد
6. درمرحله پایانی کار

هریک از این مراحل بازرسی ممکن است در محل عملیات یا آزمایشگاه انجام گیرد. 

در این واحد با توجه به ویژگی های این صنعت ، هر یک ازمراحـل ضـروری کنتـرل کیفـی و محـل انجـام ایـن آزمایش ها تعیین خواهد شد.

مطابق آنچه گفته شد، کنترل کیفیت را باید در سه مرحله به قرار زیر اعمال نمود :

1. کنترل کیفیت مواد اولیه
2. کنترل حین تولید
3. کنترل نهایی

که هریک از موارد فوق در ادامه شرح داده می شود.

---

✔️ تشریح کنترل کیفیت مواد اولیه در فرایند تولید شامپو و نرم کننده مو

---

زمانی که مواد اولیه وارد کارخانه می شود از آنها نمونه برداری می کنند و برای کنترل به آزمایشگاه می فرستند. از میان مواد اولیه ذکر شده، در آزمایشگاه فقط روی سدیم لوریل اتر سولفات (صدفی و N70)، آب، فرمالین و کوکونات آزمایش انجام می گیرد که ذیلا شرح داده خواهد شد.  

البته اگر رنگ یا اسانس نیز آورده شود از آنها نیز آزمایش بعمل می آید. برای اسانس وزن مخصوص تعیین می شود و سپس با استفاده در مقادیر معینی از آنها و بقیه مواد یک نمونه شامپو در آزمایشگاه ساخته می شود و برای تست پایداری نگهداری می شود.

این شامپو باید برای حداقل یک ماه فاسد نشود و تغییر رنگ و اسانس ندهد و بدبو و تند نشود و حرارت یخچال در حدود  C⁰5 را باید تحمل کرده و خواص خود را ازدست ندهد.  

برای فرمالین نیز در آزمایشگاه، کنترل کیفی بعمل می آید. فرمالین که برای آزمایش به این آزمایشگاه فرستاده می شود توسط مسئوول آزمایشگاه از نظر ظاهر بررسی می شود این فرمالین اگر شفاف نباشد و سفت و کدر باشد فاسد تشخیص داده می شود.  

همچنین برای کوکونات دی اتانل آمید نیز در آزمایشگاه کنترل کیفی بعمل می آید. یعنی با نمونه ای از این ماده که تازه وارد شده یک نمونه مایع شامپو (با افزودن بقیه مواد) ساخته می شود و برای تست پایداری نگهداری می گردد. این شامپو باید دو فاز شود و ویسکوزیته آن از رنج ( ^cp-1200 ^cp900) خارج نگردد و در حرارت های معمولی از C⁰ 1 تا C⁰ 50 حالت خود را حفط نماید.

همچنین اندازه گیری میزان اسیدیته در کوکونات نیز صورت می گیرد که در قسمت های بعدی شرح این آزمایش خواهد آمد.  

برای بقیه مواد اولیه آزمایش مخصوص وجود ندارد مگر اینکه ماده ای که آورده می شود مشکوک باشد مسئولان مربوطه لازم بدانند که باید کنترل شوند.  

حال به توضیح آزمایش هایی که بر روی صدفی N70 و CDE و آب انجام می گیرد می پردازیم :  

آزمایشهای لازم برای صدفی و N70 عبارتند از : 

1. اندازه گیری اکتیو یا قدرت پاک کنندگی

• یونی (Ionic)
• غیر یونی (Nonionic)

2. PH (مستقیم، محلولهای 10%، 1%، 0.8%) 
3. رطوبت
4. میزان نمک
5. اندازه گیری میزان اسیدیته در کوکونات دی اتانل آمید آزمایش مربوط به CDE
6. اندازه گیری سختی آب (آزمایش مربوطه به آب)

در ادامه به شرح تک تک این آزمایشها می پردازیم. 

✳️ 1) آزمایش اندازه گیری اکتیو یا قدرت پاک کنندگی : 

بهتر است قبل از اینکه به شرح آزمایشها بپردازیم مختصری در مورد پاک کننده های یونی و غیریونی توضیح دهیم. 

تئوری پاک کنندگی(Surfactants) :

Surfacatant ها همان عوامل فعال کننده سطح (Surface active agent) می باشند و دارای 6 خاصیت مهم هستند که آنها را با ارزش کرده است: 

1. حلالیت: Surfacatant ماده ای است که باید حداقل در یک فاز از یک سیستم مایع حل شود.
2. ساختمان دوگانه: مولکولهای surfacatant از گروههای عاملی که تمایل حلالیت ضدیکدیگر دارند تشکیل شده اند.
3. جهت گیری سطحی: این مولکولها در سطح بین دو فاز، لایه های مرتب و جهت گیری شده تشکیل می دهند.
4. جذب در سطح بین دو فاز: در حالت متعادل غلظت مولکولهای Surfacatant در سطح بین دوفاز بیشتر از محلول بالک است.
5. تشکیل مایسل (Micelle): تجمعی از مولکولها یا یونها ایجاد می کند که به آن مایسل می گویند و این وقتی است که غلظت حل شونده در محلول بالک به حد معینی که مشخصه هر سیستم (حلال- حل شونده) است برسد.
6. خواص عاملی: محلولهای شامل مولکول های Surfacatant خواص عاملی شامل پاک کنندگی، کف کنندگی، مرطوب کنندگی، نرم کنندگی، حل شوندگی، پراکندگی را از خود نشان می دهند.    

یک مولوکول Surfacatant ترکیبی آبی است که در ساختمان شیمیایی آن دو گروه مجزا وجود دارند که یکی در آب حل می شود و دیگری نمی شود. به عبارت دیگر یک گروه هیدرفوب (مخالف آب) و یک گروه هیدروفیل (دوستدار آب) و یا لیپوفیل (دوستدار چربی) و لیپوفوب (مخالف چربی) دارند.  

این مولکول ها بیشتر از حدی که غلظتشان نشان می دهد در محلول حل می شوند و خواص محلول را تغییر می دهند و این به علت جذب روی سطح محلول، جهت گیری یونها و مولکول ها جذب شده Surfacatant، تشکیل مایسل، و جهت گیری یون ها و مولکولهای Surfacatant در مایسل است که بستگی به ساختمان مولکول و حلالیت گروه های آن دارد.  

در این مورد چند نکته زیر وجود دارد : 

1. مقدار جذب در سطح G-L (گاز - مایع) بیشتر از بالک است.  
2. مقدار جذب در سطح S-L (جامد - مایع) بیشتر از بالک است.
3. مولکولهای جذب شده به طوری جهت گیری می کنند که قسمت حلال دوست آنها در حلال و قسمت مخالف حلال آنها در سطوح G-L و S-L قرار بگیرند.
4. مولکولهای Surfacatant در مایسل مرتب قرار می گیرند به طوریکه قسمت حلال دوسمت آنها در حلال و قسمت مخالف حلال آنها در مرکز مایسل قرار بگیرد.
5. یون های جذب شده در حال تعادل با مایسل هستند به نسبت غلظتی از یونهایی که در محلول بالک هستند.

حل شونده Surfacatant وقتی که در آستانه حل شدن است ماکزیمم فعالیت سطحی را دارد و حلالیت آن تابع درجه حرارت و غلظتهای الکترولیت (حلال) است.  

برای نامگذاری Surfacatant بیشتر از اصلاحات   Stearyl , Palmityl , Myristyl , Lauryl بجای دودسیل الکل (دو دکانل)، تترادسیل الکل و غیره استفاده می شود و گاهی از نامهای دیگری مثل کوکواسیدها که نشان دهنده مخلوط اسیدهای چرب است که از روغن نارگیل گرفته می شود استفاده می شود.  

در سال 1966 برای تهیه Surfavtant ها در آمریکا آنها را به چند گروه اصلی تقسیم نمودند که عبارتند از: 

 anionic surf - nonionic surf - cationic surf - omphoteric surf  

حال به توضیح مختصری در مورد هریک می پردازیم.

A – گروه آنیونیک ها (anionic):

در این ترکیبات، هیدروفیلیک یک گروه قطبی است که در محلول بار منفی دارد. در محصولات تجارتی بیشتر کربکسیلات ها، سولفاناتها، سولفاتها یا فسفاتها هستند که در محلولهای آلکالین در آبهای با سختی کم قدرت حلالیت نمکهای سدیم این چهار آنیونیک آنقدر قوی است که با هیدروفومیکی از یک هیدروکربن اشباع 12 کربنه بالانس می شود.

سولفات ها کمی قوی تر از سولفانات ها هستند. در محیط اسیدی یاحتی در حضور یونهای فلزی سنگین قدرت حلالیت کربکسیلات از بقیه کمتر است. 

یک محیط یونی Surfacatant آنیونی برای اثر گذاشتن روی محلول کمک می کند. نمکهای سدیم و پتاسیم  بیشتردر آب حل  می شوند تا در هیدروکربنها، درست برعکس نمکهای کلسیم، باریم، منیزیم، آمونیم و آمین مثل تری اتانل آمین که به عنوان امولسیفایرودترژنت استفاده دارد. حلالیت  Surfacatantآنیونی قدرت یونی را زیاد می کند.  

از میان چهار گروه انیونیک نام برده شده سولفاتها برای منظور خاص ما اهمیت دارند لذا به توضیح آن می پردازیم.  

- سولفاتها: 

گروه هیدروفیلیک در اینها -₃OSO  -بوده که یک گروه ₃-So- است که به اکسیژن چسبیده و اکسیژن آن را در یک گروه حل شونده خوبی کرده است؛ ولی C-O-S سریعتر از C-S هیدرولیز می شود و در محیط اسیدی کمی جلوی سولفاناتها (با گروه هیدروفیلی ₃-So-) را می گیرد.  

آلکیل سولفاتها و الکلهای سولفاته از این دسته هستند در اینها هیدروفوبها توسط کاهش اسیدهای چرب یا استرها و افزودن 12C و 14C بدست می آیند.  

آلکیل سولفاتها معمولا بصورت خمیرهایی با رنگ روشن و یا محلولهای بی رنگ، غلظتهای حدود 25% تا 40% از جزء فعال می باشند.  

سولفاتهای سدیم لوریل خالص بیشتر بصورت پودرهای با رنگ روشن یا مداد کریستالی با اکتیو حدود 99-90 % که نمکهای غیر آلی کمی دارند عرضه می شوند که معمولا بی بو وبی مزه هستند. 

تهیه سدیم لوریل سولفات از لوریل الکل بصورت زیر می باشد :

 n-C₁₁H₂₃CH₂OH   ===H₂SO₄ ==>   n-C₁₁H₂₃CH₂OSO₃H    === NaOH==>  n - C₁₁H₂₃CH₂OSO₃-Na

  Lauryl alcohoL  Lauryl hydrogen sulfate Sodium Lauryl sulfate

پایداری آلکیل سولفات ها در آب سخت فوق العاده است. منیزیم لوریل سولفات کف های پرحجم با آب کم تولید می کند که بر شامپو هایی که برای شستشوی قالی بکار می روند مناسب می باشد.  

تمایل به هیدرولیز شدن در آلکالین گرم یا محیط اسیدی از مضرات آنهاست. بعضی از محصولات آلکیل سولفاتها در شامپو و خمیر دندان استفاده می شوند و بقیه برای پروسه های نساجی بکار می روند.

استفاده دیگر آنها بعنوان امولسیفایر در امولسیون پلیمریزه است. لوریل سولفاتها بیشتر بصورت آمونیم، سدیم، پتاسیم، منیزیم دی اتانل آمین و تری اتانل آمین هستند و بقیه مانند سولفاتهای چرب طبیعی، سولفات اولئیک اسید و سولفاتهای آلکانوآمیدها و غیره می باشند.  

B – گروه نان یونیکها (nonionics)

همانطورکه از نامشان پیداست این ترکیبات باری بصورت مثبت یا منفی در محیط ندارند. هیدروفیلیک آنها مربوط به اکسیژن در محلول است که با مولکولهای آب توسط پیوند هیدروژنی هیدراته می شود. قوی ترین  هیدروفیلیک توسط پیوند اتری است و همچنین گروههای هیدروکسیل و آمیدها در بسیاری از نان یونیکهاوجود دارند.

یکی از مزایای نان یونیک ها این است که با Surfactantهای یونی و آمفوتری در محلول سازش دارند.  پلی اکسی اتیلن بعنوان کلیدی برای نان یونیکهاست که برای تمام ترکیبات آلی که یک هیدروژن فعال دارند مفید است و در رنج وسیعی از مواد حل می شود. حلالیت پلی اکسی اتیلن ها در آب با افزایش درجه حرارت کم می شود و این ترکیب نسبتĤ کف کننده است.  

Surfactant های نان یونیک انواع مختلف دارند که عبارتند از :

ethcxylatod alkylphencls

ethoxylated aliphatic alcohols

carboxylic esters

Carboxylic amides

poly oxyethylene block copolymer carboxylic

   و غیره amides

برای منظور خاص ما کربکسیلک آمیدها اهمیت دارند که توضیح مختصری می دهیم.  

- کربکسیلک آمیدها Carboxylic amides :

این ترکیبات شامل دو قسمت دی اتانل آمین کندانسه و منوالکانوآمین کندانسه است که در حالت نرمال به نسبت(2/1) (آمین/اسید) و در حالت Super به نسبت (1/1) می باشد که توسط فرمول زیر نشان داده می شود : 

Rcon(CH₂CH₂OH)₂ - HN(CH₂CH₂OH)₂        

زیادی دی اتانل آمین و مشتقات آن روی خواص محلول اثر می گذارد و حلالیت در آب را زیاد می کند.  

دی اتانل آمیدهای نرمال از اسیدهای چرب سنگین تر و دی اتانل آمید حالت Super از لوریک اسید کوکواسیدها در آب حل نمی شوند.  

در این ترکیبات خواص پایدارکنندگی کف و پاک کنندگی آنها زیاد است و ویسکوزیته محلول را بالا می برند و نرم کننده پوست می باشند و در مقابل خوردگی مقاومت ایجاد می کنند.  

از این میان کوکونات دی اتانل آمید به عنوان پایدار کننده کف و دترژنت در شامپوها بکار می رود.  

C - گروه کاتیونیکها (Cationic)

این ترکیبات در محلول ایجاد کاتیون آزاد می کنند و بصورت آمینو یا نیتروژن چهارتایی (guaternary) هستند خاصیت آمینونیتروژن در محلولهای اسیدی رقیق ، قوی است مثل لوریل آمین که در HCL حل می شود.

برای  افزایش حلالیت در آب از گروههای آمینو نوع اول یا دوم یا سوم و یا گروه آمینو چهارتایی با الکیل های مثل -₃CH یا -₂HOCH₂CH استفاده می شود.  

این ترکیبات در محلولهای اسیدی و سیستمهای غیرآلی بکار می روند و بعنوان امولسیفایر، مرطوب کننده ، تثبیت کننده رنگ،  پایدارکننده کف و بازدارنده ازخوردگی استفاده می شوند. 

این ترکیبات انواع گوناگونی دارند از قبیل :

• amineo not containing oxygen
• oxgen containing amines , except amides          
• amines having amid Linkage
• quaternary salts  

D – گروه آمفوتریکها (amphoterics) :

این ترکیبات شامل هیدروفیل اسیدی و بازی هستند. این عاملهای یونی می توانند آنیونی یا کاتیونی باشند و مولکولشان می تواند شامل عوامل یونی زیادی باشد. بسیاری از آمفوترها شامل اتر اکسیژن ها یا هیدروکسیلها هستند که تمایل هیدروفیلی آنها را تقویت می کند. همچنین مشتقات آمفوتری از پلی پپتایدها هم به عنوان Surfactant بکار می روند.  

حال که در مورد یونیکها و نان یونیکها توضیح دادیم بهتر است به بررسی تعیین میزان اینها در پاک کننده های صدفی و N70 بپردازیم.  

هدف از انجام این آزمایش تعیین میزان اکتیویته (قدرت پاک کنندگی) برای دو ماده اولیه صدفی و  N70 می باشد و دانستن این میزان برای محصول چون شامپو که یک محصول بهداشتی است بسیار حائز اهمیت می باشد همانطوریکه می دانیم این قدرت پاک کنندگی بر اساس دو خاصیت یونی (آنیونی) و غیریونی (نان یونیک) است و اندازه گیری هردو اینها لازم است و بطور جداگانه صورت می گیرد. یعنی می خواهیم درصد ماده اکتیو (یونی و غیر یونی) را بدست آوریم.

لذا به توضیح هر یک بطور جداگانه می پردازیم.

1-1) اکتیو یونی : 

پاک کننده یونی در این دو ماده سدیم لوریل اترسولفات (آنیونیک) می باشد.  

وسایل و مواد مورد نیاز: بالن ژوژه nn  500 -استوانه مدرج - کلروفرم - متیلن بلو - بورت - پیت  10 cc- آب مقطر -  معرف هایامین 0.004 نرمال برای تیتر کردن - صدفی و تگزاپن N70 شرح آزمایش: 

در این آزمایش متیلن بلو معرفی رنگی است که خود در این آزمایشگاه ساخته می شود و از این مواد تشکیل شده است: (برای 2.5 لیتر متیلن بلو:125 گرم سولفات سدیم cc 25+ محلول مادر که محتوی 5kg/lt، Pigment به فرمول C12H18ClN3S.2H2O و به رنگ آبی است.

+18-19cc اسید سولفوریک غلیظ هایامین یا تبروال کلسیم کلراید (C28H42O3NCL) نیز ماده ای است که می تواند با مواد پاک کنندهآنیونی کمپلکس پایدار تشکیل بدهد و خود دارای خاصیت کاتیونی است یعنی در محلول کاتیون فعال آزاد می کند.  

برای آزمایش ابتدا 4 گرم از نمونه مورد نظر (در اینجا صدفی N70) را وزن نموده (عمل توزین توسط ترازوییک کفه ای دیجیتال که تا سه رقم بعد از اعشار دقت دارد انجام می گیرد) و در بالن ژوژه cc 500 با آب مقطر به حجم می رسانیم (لازم به توضیح است که چون تگزاپن N70 در آب سرد حل نمی شود برای حل کردن آن باید مقدار وزن شده را ابتدا در کمی آب ریخته و حرارت دهیم تا حل شود و پس از سردشدن به حجم برسانیم.) 

سپس  cc25 متیلن بلو و cc 15 کلروفرم را در یک استوانه مدرج ریخته و می بینیم که در فاز مجزا که یکی متیلن بلو آبی رنگ در رو و دیگری کلروفرم بی رنگ در زیر است، خواهیم داشت.

سپس به این دو فاز مقدار cc 10 از محلول ساخته شده (4 گرم در 500 cc) افزوده و خوب تکان می دهیم (محلول افزوده شده به فاز رو اضافه می شود و فاز رو حجمش بیشتر می شود و فاز پایین همان 12cc می ماند) برای تکان دادن باید در استوانه مدرج را گذاشته و با انگشت محکم بگیریم تا فشار گاز کلروفرم در ظرف را به بیرون پرتاپ نکند.

بعد از هم زدن حبابهای گاز مشاهده می شوند که با بازکردن در ظرف بتدریج خارج می گردند و مشاهده می گردد که این بار فاز آبی رنگی در پایین و فاز سفید (شفاف نیست) در رو خواهیم داشت. علت را می توان به این صورت توضیح داد: 

Pigment در محلول متیلن بلو یک ماده آنیونیک است و آنیون فعال در محیط آزاد می کند با افزودن ماده مورد نظر (10ccنمونه) آنیونیک این محلول یعنی یونهای لوریل اترسولفات که آنها نیز بار منفی دارند باعث می شوند که ماده رنگی در متیلن بلو از فاز بالا دفع شده و به فاز کلروفرم رانده شوند یعنی surfactant آنیونی، آنیوینهای Pigment را در محلول و متیلن بلو ناپایدار کرده و آنها را از محیط می راند.

در نتیجه در نهایت دو ماده آبی شامل کلروفرم Pigment در پایین و فاز سفید شامل آنیونیک پاک کننده و مابقی محلول متیلن بلو در بالا خواهیم داشت.  

پس از این مرحله شروع به تیتر کردن باهایامین می کنیم با افزودن چند قطره هایامین و خوب تکان دادن و فرصت دادن برای خروج گازها و رسیدن به حال تعادل می بینیم که فاز بالا کمی آبی شده است و از رنگ فاز پایین کم شده است.

این کار را آنقدر تکرار می کنیم تا دو فاز مجزا ولی به یک رنگ داشته باشیم و در این حالت است که حجم هایامین مصرفی را یادداشت کرده و از آن برا محاسبه درصد ماده آنیونیک در نمونهاستفاده می کنیم این مرحله از آزمایش را به این صورت می توان توجیه نمود:

میدانیم که هایامین در محلول کاتیون فعال آزاد می کند و این کاتیونها می توانند با آنیونیک پاک کننده کمپلکس تشکیل دهند.

با افزودن هایامین و تشکیل کمپلکس کاتیون - آنیون از فعالیت آنیونیکهای پاک کننده کم می شود و در نتیجه آنیونهای Pigment متیلن بلو می توانند از فاز کلروفرم خارج شده و به فاز بالا برگردند زیرا قدرت داخله توسط آنیونهای پاکننده کم می شود.

با افزودن بیشتر هایامین این عمل بیشتر می شود تا جائیکه وقتی تمام آنیونهای پاک کننده توسط هایامین تیتر شوند رنگ به یک نسبت بین دو فاز تقسیم می شود و اگر بیشتر از آن هایامین بیفزاییم، کاتیونهای هایامین Pigment را بیشتر به فاز بالا می کشد و در نتیجه دوباره فاز بالا رنگ آبی بیشتری پیدا می کند ولی در لحظه ای که هر دو فاز به یک رنگ درآیند تمام یونهای پاک کننده تیتر شده اند.  

1-2) اکتیو غیریونی : 

همانطور که قبلا توضیح داده شد تشکیل ماده آنیونی را به این صورت نوشتیم  

Ionic suefectant سولفوناسیون fatly alcohol ethoxy Lated   

در این واکنش حدودآ 97% عمل سولفوناسیون انجام می گیرد و 3% بقیه که بصورت اتوکسیلات می ماند یک ماده نان یونیک است. که برای تگزاپن  N70این 3% را داریم و یا بیشتر از آن.  برای صدفی علاوه بر آن همانطور که در مورد ترکیبات موجود در آن گفته شد. کوکونات دی اتانل آمید و اتیلن گلیکول منواستئارات نیز جزء نان یونیکها می باشند که مجموع اینها را (امپیلان KMII) می گویند.  

✳️ 2) PH (مستقیم - محلولهای 10% 1-% - 0.8%)

هدف:

هدف از انجام این آزمایش تعیین میزان اسیدی یا قلیایی بودن صدفی و N70 و محلولهای رقیق تر آنهاست.این اندازه گیری از این جهت که میزان PH روی PH شامپو و در نهایت اسیدی یا قلیایی بودن شامپو اثر می گذارد اهمیت دارد.  

وسایل و مواد مورد نیاز:

PH متر - صدفی و تگزاین N70 - بالن ژوژه 100cc - آب مقطر - میله مگنت برای هم زدن 

شرح آزمایش: 

برای اندازه گیری PH کافی است مقدرای از محلول یا ماده ای را که می خواهیم PH آن را اندازه بگیریم در یک بشر cc 100ریخته و روی صفحه دستگاه Heater قرار داده و مگنت را داخل آن بیندازیم. 

به هر صفحه  Heater مغناطیس هست که با روشن نمودن دستگاه مغناطیس دستگاه، میله مغناطیسی همزن را می چرخاند و باعث  همزدن محلول می شود. در حین هم زدن محلول، الکترود کالومل PH متر را که یک الکترود استاندارد است داخل محلول قرار داده و PH متر را روشن می نماییم و عددی را که روی صفحه آن خوانده می شود یادداشت می نماییم که همان  PH محلول است.  

برای PH مستقیم PH خود مواد را اندازه می گیریم. برای محلول 10% کافی است 10 گرم از نمونه (صدفی و N70) را وزن نموده و در بالن ژوژه cc 100 به حجم برسانیم و سپس از این محلول برداشته و PH آن را اندازه بگیریم. برای محلولهای 1% و 8.0% نیز به ترتیب 1 گرم و 0.8 گرم از نمونه را به حجم cc 100 می رسانیم و PH آن ها را اندازه می گیریم.  

✳️ 3) رطوبت

هدف:

هدف از انجام این آزمایش تعیین میزان آب موجود در این دو ماده صدفی و  N70می باشد. چون میزان رطوبت در این مواد می تواند روی رطوبت شامپو و میزان آب مورد احتیاج تأثیر بگذارد لذا اندازه گیری آن لازم می باشد.  

وسایل و مواد مورد نیاز:

دستگاه رطوبت سنج -  ظرف مخصوص برای ریختن نمونه در آن - صدفی تگزاپن N70 - ترازو  

شرح آزمایش: 

ابتدا توسط ظرف مخصوص از جنس آلومینیم 10 گرم از نمونه (صدفی و N70) را وزن می کنیم. (یعنی می توانیم ابتدا ترازو را روشن کرده،  و پس از مشاهده عدد صفر ظرف آلومینیومی را روی آن قرار دهیم و وزن آن را بخوانیم و سپس آنقدر در نمونه بریزیم تا وزن جدید مساوی وزن ظرف بعلاوه 10 گرم را نشان دهد.

یا اینکه اول ظرف را روی ترازو قرار دهیم و سپس آن را روشن کنیم که در این حالت صفر دستگاه، وزن ظرف خواهد بود و با مشاهده عدد صفر آنقدر نمونه بریزیم تا عدد 10 را مشاهده نماییم) پس از توزین این ظرف را روی محل مخصوصی که در دستگاه رطوبت سنج تعبیه شده و بالای آن چراغی قرار دارد گذاشته و چراغ را روشن می نماییم.

پیچ کنترل گرما را روی Watt 7.5 و پیچ کنترل زمان راروی 25 دقیقه قرار می دهیم. یعنی با توان 7.5 وات در 25 دقیقه ماده حرارت می بیند و شروع به از دست دادن رطوبت می نماید. بعد از 25 دقیقه صفحه مدرج دستگاه رطوبت را مستقیماً نشان خواهد داد.  

✳️ 4) میزان نمک

هدف: هدف از انجام این آزمایش تعیین درصد نمک در این دو ماده (صدفی و N70) می باشد. بطور کلی اینمواد چون خالص نیستند دارای نمک و آب هستند و حتی ممکن است دارای اتر آزاد و سدیم سولفات نیزباشند. مثلا برای سدیم لوریل اترسولفات در بعضی شرایط و بطور نمونه این مشخصات دیده می شوند.

(مشخصات موجود در کاتالوگ) 

• Active matter % 27.6
• Sodium sulfat %0.4      
• Free lauryl ether % 0.8
• sodium chloride %1.1
• water % 70.1  

در اینجا چون میزان نمک در این مواد بر روی مقدار نمک شامپو و نهایتا  غلظت و ویسکوزیته آن اثر می گذارد لذا اندازه گیری آن ضروری است.  

وسایل و مواد مورد نیاز:

بالن ژوژه cc  500 2 عدد – پیپت cc 50 2عدد - ارلن مایر خشک و تمیز 2 عدد - معرف کرومات پتاسیم 5% -  نیترات نقره با فاکتور  0.1(یعنی غلظت 0.1 مولار) -  صدفی و تگزاپن  N70(نمونه ها) 

شرح آزمایش: 

ابتدا 4 گرم از هر یک از نمونه ها را وزن نموده و در دو بالن ژوژه cc 500 به حجم می رسانیم (با آب مقطر) سپس cc 50 از هر یک از این محلولها را برداشته و در دو ارلن مایر خشک و تمیز به طور جداگانه می ریزیم و سپس 8-7 قطره از معرف زرد رنگ کرومات پتاسیم 5% به هر یک می افزاییم که در این حالت محلولهایی زرد رنگ خواهیم داشت سپس توسط نیترات نقره این دو محلول را تیتر می کنیم و نقطه پایانی تیتراسیون وقتی است که به رنگ قرمز آجری برسیم که حاصل از تشکیل شدن رسوب قرمز آجری کرومات نقره است.  

می دانیم که در محلول ها، یون -Cl به علت وجود نمک طعام داریم که با افزودن نیترات نقره ابتدا رسوب AgCl که حلالیت آن کمتر از Ag2Cro4 (کرومات نقره) است. ایجاد می شود و هنگامی که یونهای Cl- تمام شوند، رسوب کرومات نقره تشکیل خواهد شد.

 بنابراین در لحظه ای که رنگ قرمز آجری کرومات نقره پدیدار می شود نشان دهنده این است که دیگر یون -Cl وجود ندارد و تیتراسیون پایان پذیرفته و در این لحظه است که میزان حجم نیترات نقره مصرفی متناسب با مقدرا یون – Clموجود در محلول و یا در حقیقت متناسب با مقدار نمک موجود خواهد بود.  

البته لازم به تذکر است که چون محلول مورداستفاده در اینجا،  نمونه به همراه آب مقطر است و آب مقطر خود دارای مقدرای نمک است بنابراین باید میزان نمک آب مقطر را نیز حساب نموده و از نمک محلول کسرنماییم تا مقدار نمک خود نمونه بدست آید.

برای این کار، کافی است مطابق آزمایش بالا،  cc 50 آب مقطر راداخل ارلن مایر خشک و تمیز ریخته و با افزودن چند قطره معرف کرومات پتاسیم و سپس تیتراسیون بانیترات نقره 0.1 مولار حجم نیترات نقره مصرفی را بدست آوریم.

سپس این حجم اخیر را از حجم نیترات نقره مصرفی برای تیتراسیون cc 50 محلول (نمونه در cc 500 آب مقطر) کمک کرده و با استفاده از روابط مربوط درصد نمک در نمونه را بدست آوریم.  

✳️ 5) اندازه گیری میزان،  اسیدیته در کوکونات دی اتانل آمید

هدف: هدف از انجام این آزمایش تعیین میزان اسید آزاد در کوکونات دی اتانل آمید است و اسید چرب یا چربی دراین ترکیب همان کوکونات (روغن نارگیل) است.

همانطور که قبلا گفته شد این ترکیب از رابطه زیر بدست می آید: 

 آب + آمید  ====>  آمین + اسید  

که برای آن نسبت اسید آمین باید از حد معین تجاوز نکند و میزان اسید آزاد آن زیاد نباید باشد. مثلا برای

یک نمونه کوکونات دی اتانل آمید این مشخصات ذکرشده است (مشخصات موجود در کاتالوگ) 

• Molar ratio diethanoLamine 1 to 1
• to fatty acid
• free fatty acid -
• free amime %6.0 max    

لذا اندازه گیری میزان اسید برای این ماده لازم می باشد

وسایل و مواد مورد نیاز:

کوکونات دی اتانل آمید (نمونه) - الکل اتیلیک 96% - سود 101 نرمال - فنل فتالئین - ارلن مایر.  

✳️ 6) اندازه گیری سختی آب

در خط تولید از آب معمولی برای ساخت شامپو استفاده می شود و بنابراین هر روز صبح قبل از هر گونه تولیدی سختی آب سنجیده می شود. لذا لازم است که در مورد آن توضیح لازم داده شود.  

هدف:

بطور کلی اندازه گیری سختی آب به منظور کنترل میزان رسوباتی است که از یونهای کلسیم و منیزیم موجود درآب در دیگ ها و ذخایر ایجاد می شوند و جلوگیری از ازدیاد آنها دارای اهمیت زیادی است.

در ساخت شامپو  EDTA افزوده شده نیز برای ماسک کردن یونهای مزاحم و کاهش سختی آب است و آزمایش مربوطه نیز به کمک همین ماده انجام می شود.

در این آزمایش از تیتراسیون با سدیمm) 0.01EDTA (  در مجاورت محلول بافر (شامل:67.496 گرم کلرورآمونیم + 7.44 گرم +EDTA 4.06 گرم کلرورمنیزیم با 6 مولکول آب  + cc  800 آمونیاک که مجموعه را به حجم cc 100 رسانده ایم) در حضور معرف EBT (Eriochrome Blackt ) استفاده می شود

وسایل و مواد مورد نیاز:

آب که سختی آن را می خواهیم اندازه بگیریم -  محلول بافر با (5/10PH=) -  معرف Na2(EDTA)  - EBT (سدیم EDTA) -  پیپت - بشر.  

لازم به توضیح است که این آزمایشها و اندازه گیریها فقط هنگامی که مواد تازه وارد می شوند و هنوز با آنها شامپویی ساخته نشده انجام می گیرند یعنی مثلا کوکونات دی اتانل آمید خریداری شده و به کارخانه می آید و از آن نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه می فرستند و در آزمایشگاه میزان اسیدیته آن را تعیین می کنند و اگر قابل قبول بود اجازه استفاده از آن داده می شود.  

البته مقادیری که از آزمایش ها بدست می آیند باید طبق استانداردهایی باشند که تعیین شده (بصورت استاندارد تشریحی) که در جدول زیر این مقادیر استاندارد ذکر شده است.  

---

✔️ تشریح کنترل کیفیت حین تولید و محصول نهایی در کارخانه شامپو سازی

---

شامپو بصورت batch که هر بچ آن معادل  lit2000 شامپو است تولید می شود. روزانه مقداری بعنوان نمونه گرفته شده و به آزمایشگاه برای انجام آزمایشهای لازم فرستاده می شود.سپس مقادیر بدست آمده از هرآزمایش با مقادیر موجود در جداول استانداردهای تعیین شده مقایسه می گردد.

اگر مقادیر قابل قبولی بود کهدستور تخلیه تانک ساخت شامپو برای نگهداری و سپس بسته بندی داده می شود و اگر چنین نبود اقدامات لازم جهت تنظیم عواملی که باعث خارج شدن از حد استاندارد شده اند انجام می گیرد.

بنابراین اگر نمونه تولید شده تأیید گردد و برای بسته بندی آماده گردید. در این صورت مقادیر بدست آمده از آزمایش هایی که روی نمونه بسته بندی شده انجام می گیرند از مقادیر نمونه تولید شده در داخل مخازن تولید تبعیت خواهند کرد و ارقام مشابهی خواهند داشت.  

آزمایش هایی که روی شامپوهای تولید شده صورت می گیرد تا مطابقت محصول تولیدی با استاندارها بررسی گردد عبارتند از: 

1. رطوبت                                      
2. 2PH محلول 10 %            
3. اکتیو (یونی)                                  
4. رنگ
5. ویسکوزیته
6. نمک
7. وزن مخصوص

این آزمایش ها بر خلاف آنهایی که در مورد مواد اولیه گفته شد هر روز و روزی چند بار تکرار می شوند و این بستگی به تعداد بچ های تولیدی دارد.  

چون آزمایش هایی که تحت یک عنوان انجام می گیرد برای تمام مواد یک روش کار دارد (یعنی مثلا اندازه گیری رطوبت چه برای صدفی و تگزاپن و چه برای شامپوی تولید شده یک روش دارد) لذا از تکرار آنها خودداری کرده و فقط شرح آزمایش هایی داده می شود که قبلا به آنها اشاره ای نشده است.  

✳️ 1) رطوبت :

هدف :

اندازه گیری میزان آب موجود در یک نمونه شامپوی تولیدی مورد نظر می باشد. کمی یا زیادی این مقدار روی میزان شل یا سفت بودن شامپو اثر می گذارد و اندازه گیری آن لازم است. درصد رطوبت با استفاده از رابطه زیر تعیین می گردد. 

(100 × وزن اولیه نمونه) ÷ (وزن ثانویه نمونه - وزن اولیه نمونه)  = درصد رطوبت  

Correction Curve For Titration Of Anionic

✳️ 2) PH محلول 10 % 

هدف:

اندازه گیری میزان اسیدی یا قلیایی بودن شامپو است. N70 و صدفی و کوکونات دی اتانل آمید روی PH شامپو اثر دارند.  کم یا زیادی PH نیز بسته به نوع شامپویی که می خواهیم تهیه شود فرق دارد. 

چنانچه شامپوی معمولی مورد نظر باشد، PH حدود خنثی مقبول می باشد.  

✳️ 3) اکتیو : (یونی) 

هدف :

تعیین درصد ماده اکتیو (پاک کننده) در شامپو مورد نظر است.  این درصد بستگی به اکتیو مواد اولیه مصرفی N70 و صدفی دارد.  

شرح :

برای تعیین اکتیو در شامپو روش آزمایش همان است که قبلا توضیح داده شده و در اینجا فقط فرمول مورد استفاده فرق دارد و ضریب تصیحی نیز برای هایامین در نظر گرفته شده است.

یعنی با استفاده از نمودار ضریب تصیح برای هایامین در آزمایش اکتیو شامپو  و با داشتن حجم مصرفی هایامین برای تیزکردن می توان ضریب تصیح را از روی محور عمودی این نمودار بدست آورده و در فرمول مربوط منظور نمود به این ترتیب مقدار درصد ماده اکتیو مربوط به مواد صدفی وتگزاپن حاصل می گردد. 

✳️ 4) ویسکوزیته

هدف:

تعیین میزان گرانروی شامپو می باشد بررسی این کمیت برای مطالعه جریان سیال (شامپو) در لوله ها و مسیرهاو سهولت بسته بندی و نهایتا بعد از بسته بندی برای استفاده مهم است.  

وسایل و مواد مورد نیاز :

وسیله سنجش ویسکوزیته -  شامپو (نمونه تولید) - کورنومتر - ترمومتر.  

ویسکوزیته را قبلا توسط دستگاه هوپلر اندازه می گرفتند ولی در حال حاظر از وسیله ای استفاده می شود که از سیستم Engler تبعیت می کند و ویسکوزیته را بر حسب ثانیه با آن می سنجند این وسیله شامل یگ گره است که یک ظرف استوانه ای شکل با ارتفاع و قطر مشخص و دارای درجه بندی معین که یک سوراخ با قطر معین نیز در انتهای آن دارد به آن متصل است (وسیله سنجش ویسکوزیته همین ظرف استوانه ای شکل است و گیره فقط برای نگهداری آن است) 

✳️ 5) نمک 

هدف :

تعیین درصد نمک برای نمونه شامپو تولیدی مورد نظر است.  میزان نمک روی ویسکوزیته اثر دارد و افزودن نمک کمکی است به کوکونات دی اتانل آمید که آن هم غلظت دهنده است.

البته بدون افزودن نمک، با بیشتر کردن درصد CDE نیز می توان ویسکوزیته را افزایش داد ولی در اینصورت  PH شامپو بالا می رود و شامپو از حالت شامپوی معمولی بیرون می آید و این مطلوب نیست. 

جدول زیر ویژگیهای انواع شامپو های خشک، چرب، معمولی، غلیظ، کرمی و بچه و درصدهای هریک را نشان می دهد. با توجه به این جدول دیده می شود که کمی یا زیادی مقدار نمک نوع شامپو را تغییر می دهد.  

✳️ 6) وزن مخصوص

هدف :

تعیین دانستیه یا وزن مخصوص نمونه شامپو تولید مورد نظر می باشد. دانستن این کمیت برای کنترل جریان در مسیرها و لوله ها و گنجایش تانکهای ذخیره و بطریهای بسته بندی ضروری است.  

وسایل و مواد مورد نیاز :

ظرف مخصوص استیل - ترازو - شامپو 

شرح آزمایش : 

برای این آزمایش ظرف مخصوصی از جنس استیل به حجم و وزن مشخص موجود می باشد. مقداری از شامپو را داخل این ظرف ریخته و در آن را می گذارند سوراخی کوچک روی در این ظرف تعبیه شده است که مقدار اضافی شامپو از ظرف خارج شده و درست به اندازه حجم ظرف در آن شامپو بماند. سپس ظرف محتوی شامپو را وزن نموده و از رابطه زیر وزن مخصوص را محاسبه می نمایند.  

(cm³)حجم ظرف ÷ ((gr) وزن خالی ظرف - (gr) وزن کل ظرف و شامپو ) = وزن مخصوص ³gr/m

(حجم ظرف را با اندازه گیری حجم آب لازم برای پرشدن آن اندازه گرفته اند) 

✳️ 7) رنگ

برای تشخیص رنگ و مناسب بودن آن آزمایش مشخصی وجود ندارد و تنها مسئول آزمایشگاه با استفاده از تجربه و با دید ظاهری تشخیص می دهد که آیا رنگ شامپو مناسب است یا خیر و هر چه رنگ شامپو به رنگ مورد نظر شباهت بیشتری داشته باشد مناسب تر است.  

تا اینجا آزمایش هایی را توضیح دادیم که روی نمونه شامپوی تولیدی انجام می گیرد. برای مقادیر بدست آمده از این آزمایشها استانداردهایی تعیین شده که در ادامه استانداردهای یک نوع شامپوی معمولی آمده است.

اگر این مقادیر قابل قبول بود همانطور که گفته شد شامپو برای بسته بندی آماده می گردد و اگر نبود که باید در نسبتهای مواد اولیه افزوده شده تجدید نظر شود و دوباره آزمایشهایی صورت بگیرد.  بنابراین اگر نمونه تولید تأیید شد و برای بسته بندی آماده گردید.در این صورت مقادیر بدست آمده از آزمایشهایی که روی نمونه بسته بندی انجام می گیرند در مقادیر تولید تثبیت خواهند کرد و ارقام مشابهی خواهد داشت.  

استانداردهای تعیین شده برای ویژگیهای شامپو به قرار زیر میباشد :

• رنگ : مناسب
• وزن مخصوص : 1.025- 1.03
• نمک : Max 2%
• ویسکوزیته : 180-250
• اکتیو : 12.5 – 12
• PH محلول 10% : Max 7.2%
• رطوبت : Max 4%

✍️ جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی کارخانه تولید شامپو سر و بدن و نرم کننده مو ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ،با ما تماس بگیرید .

---

📚 دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ تولید شامپو سر و بدن و نرم کننده مو

---

👈 توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید.