آموزش صفر تا صد پرورش و تکثیر قارچ دکمه ای

: امیر حبیبی; کتب آموزشی کشاورزی و دامپروری

(2 votes, average 5 out of 5)

جهت آشنایی با کاشت و پرورش قارچ دکمه ای با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید ، همینطور میتوانید جهت دانلود جامعترین بانک کتاب ها و جزوات آموزش کاشت و داشت و برداشت قارچ دکمه ای ، به انتهای این صفحه مراجعه نمایید .

حبوبات ، سویا و قارچ خوراکی ، مهمترین منابع پروتئین غیر حیوانی هستند که امروزه به طور وسیع مصرف می شوند . قارچ به علت اینکه سرشار از مواد پروتئینی ، گلوسیدی ، ویتامین ها و مواد معدنی است می تواند غذای مناسب و کاملی برای انسان به شمار آید . ضمن اینکه به واسطه سهولت پرورش قارچ های خوراکی می توان آنها را به صورت تازه ، خشک ، کنسرو و پودر به بازار عرضه نمود .

در این صفحه ، کاملترین بانک فایلهای آموزشی را درباره کشت قارچ دکمه ای ، روشهای سم پاشی و مبارزه با آفات و بیماری ها و نکات تخصصی دیگر ، در اختیار شما کاربران محترم وبسایت گسترش کارآفرینی ایران قرار میدهیم . جهت سهولت استفاده شما کاربران محترم ، ما این اطلاعات را در چند شاخه تخصصی به شرح زیر دسته بندی نموده ایم .

✔️ آموزشهای مربوط به کاشت و داشت و برداشت قارچ دکمه ای که به شرح زیر میباشد :

تولید کمپوست :

ماده اولیه و اصلی کمپوست در اکثر واحدهای تولید کمپوست شامل : 1 – کلش گندم ،2 – کود مرغی ، 3 – سولفات کلسیم است .

در فرآیند کمپوست سازی فرمولهای زیادی مورد استفاده قرار می گیرند . این فرمولها متنوع می باشند و تاکنون فرمول خاصی به عنوان یک فرمول کلی و جهانی در سراسر جهان ارائه نگردیده است و در هر منطقه ای که کشت و پرورش قارچ دکمه ای صورت می پذیرد بر حسب مواد اولیه موجود ، ممکن است از یک یا چند فرمول منطبق با شرایط آن منطقه استفاده شود .

کمپوست فاز 1 :

این مرحله شامل خیس کردن و مخلوط کردن مواد اولیه و هوا دادن آنها می باشد ، این مرحله بیشتر در هوای باز انجام می شود . در این مرحله کمپوست قهوه ای شده و بوی آمونیاک می دهد . رطوبت آن اگر حدود 70 تا 74 درصد باشد مطلوب است .

یعنی با فشردن کمپوست در دست قطرات آب از بین انگشتان ظاهر می شود . در مجموع می توان گفت فاز 1 هنگامی پایان می یابد که 1 – بوی تند آمونیاک از آن متصاعد شود . 2 – کمپوست قابلیت نگهداری آب را دارا باشد . 3 – دارای رنگ قهوه ای تیره باشد .

کمپوست فاز 2 :

پس از انتقال کمپوست به تونل های پاستوریزه ، تحت شرایط تنظیم حرارتی ، دمای کمپوست را به 60 – 58 درجه سانتیگراد می رسانیم و هدف اصلی آن خارج کردن آمونیاک از کمپوست است . در این دما عوامل بیماری زا از بین می روند و در عوض محیط مناسبی برای رشد باکتری ها و قارچ های گرما دوست می گردد .

سپس دمای کمپوست را به 48 – 45 می رسانیم در این مرحله کمپوست آمونیاک از دست می دهد و شیرین می شود که اصطلاحاً به آن conditioning می گویند . در ادامه کار به طور ناگهانی دمای کمپوست را به 20 – 18 درجه سانتیگراد کاهش می دهیم تا میکروارگانیزم های مرده بعداً مورد تغذیه مسیلیوم ( توده سفید رنگ که متشکل از ریسه ها یا هیف های نخی شکل و بسیار ریز قارچ است ) قارچ قرار گیرند .

در پایان کمپوست فاز 2 ، اگر مراحل کار به طور صحیح انجام شده باشد ، هیچگونه بوی آمونیاک به مشام نمی رسد و کمپوست پوشیده از کلنی سفید رنگ قارچ های ذره بینی مفیدی بنام اکتینومیست- fang fire می شود . در پایان این مرحله مقدار آمونیاک به کمتر از 1 / 0 قسمت در میلیون و مقدار نیتروژن به 2 تا 5 / 2 درصد می رسد .

✔️ هر دوره کشت قارچ از زمان کشت اسپان در کمپوست حدود 2 ماه طول می کشد که شامل مراحل زیر می باشد :

1 – کشت اسپان در کمپوست :

اسپان به بذر قارچ می گویند برای تهیه بذر قارچ از ارقام گندم قدس – امید – فلات و یا ارزن استفاده می کنند . پس از ضدعفونی و سترون کردن ، به وسیله میسلیوم قارچ که قبلاً آماده شده تلقیح می نمایند . کشت اسپان یا با دست انجام می گیرد یا با دستگاه ( کمپوست بلوک ) .

مقدار اسپان زنی استاندارد در مورد قارچ دکمه ای ، 7 لیتر در هر تن کمپوست یا یک چهارم لیتر در 8 فوت مربع از بستر کاشت می باشد . در صورت ارزان بودن و قابل دسترس بودن اسپان ، بهتر است که برای کلونیزه شدن سریع بستر ، از مقدار اسپان بیشتری استفاده نماییم .

همچنین بهتر است روز قبل از اسپان زنی ، اسپان های به هم چسبیده را از هم جدا کرده و به صورت دانه دانه در آوریم . چنانچه اسپان ، تازه باشد بذور به راحتی از هم جدا می شوند و چنانچه بخواهیم اسپان تازه را نگهداری کنیم و برای دور بعد از آن استفاده کنیم ، بهتر است که اسپان ها را در یخچال با دمای 3 درجه سانتی گراد نگهداری کنیم .

اسپانینگ یا بذر پاشی بعد از آماده شدن کمپوست ، باید هر چه سریعتر انجام شود . در صورت تأخیر در بذر پاشی ، قارچ ها و کپک های هرز و رقیب فرصت کافی جهت مستقر شدن و رشد در کمپوست را بدست می آورند .

اختلاط صحیح و یکنواخت بذر قارچ با کمپوست مهم بوده و بهترین روش اختلاط ، توزیع یکنواخت 5/4 ( چهار پنجم ) اسپان مورد نیاز در درون کمپوست و پوشانیدن سطح کمپوست با 4/1 ( یک چهارم ) باقیمانده مفید است . زیرا اینکار سبب تشکیل میسلیوم های قوی قارچ خوراکی و در نتیجه افزایش محصول می گردد .

2 – انتقال بلوک به داخل سالن :

قبل از توضیح مراحل و چگونگی انتقال بلوکها به سالن ، انواع سیستم های کشت قارچ دکمه ای تشریح می گردد .

سیستم های کشت :

روش های کشت متفاوتی وجود دارد از جمله قفسه ای ( بلوکی و کیسه ای ) ، جعبه ای ، گلدانی و بستری که رایج ترین آنها دو روش سیستم کشت قفسه ای و جعبه ای می باشند .

روش قفسه ای :

رایج ترین روش در مکانهای مسقف امروزی است که در آن راندمان تولید مطلوب است و از حداقل فضا بیشترین استفاده را می توان برد . اسکلت قفسه ها ، معمولاً آلومینیومی یا پروفیل های آهن است که به صورت چندین ستون عمودی ضخیم تر در فواصل مشخص می باشد که روی آنها تیرهای افقی با ضخامت کمتر جای گرفته و روی آنها قفسه ها آرام می گیرند .

عرض قفسه ها در حالت دو طرفه نهایت تا 140 سانتیمتر است و در حالت یک طرفه ( کنار دیوارها ) حداکثر تا 70 سانتیمتر می باشد . عرض راهروی اصلی 1 تا 5/1 متر و راهروهای فرعی 80 تا 60 سانتیمتر هستند . فاصله طبقات از همدیگر تا 70 سانتیمتر و طبقه اول تا سطح زمین باید حداقل 20 سانتیمتر فاصله داشته باشد .

روش جعبه ای :

این روش ، برخلاف روش قبلی متحرک است ، به این معنی که در آن تعدادی جعبه با اندازه استاندارد 15 × 100 × 50 سانتیمتر به صورت شطرنجی طوری روی هم قرار می گیرند که فاصله جعبه بالایی از پایینی 40 – 35 سانتیمتر باشد . در بعضی از واحدها به جای انتقال بلوک ها به سالن اصلی ابتدا بلوک ها را به سالن اسپان ران منتقل می کنند .

سالن اسپان ران :

در بعضی سالن ها کمپوست ها در مکان دیگری به نام اتاق اسپان ران این دوره را می گذرانند و در روز دوازدهم برای خاکدهی به سالن اصلی منتقل می شوند . این کار برای استفاده حداکثری از سالن های تولید انجام می گیرد . در این مرحله کاری دمای داخلی کمپوست باید بین 26 تا 28 درجه سانتیگراد باشد . لذا دمای سالن در این مرحله 25 الی 18 درجه سانتیگراد می باشد . این مرحله 12 الی 15 روز طول می کشد . در این مرحله نیازی به تنظیم رطوبت سالن و تهویه هوای آن نیست .

سالن اصلی :

با ورود کمپوست به سالن تولید ، دوره پرورش قارچ آغاز می شود . طول این دوره در بین تولیدکنندگان مختلف متفاوت است و از 60 تا 75 روز به طول می انجامد اما کل دوره پرورش قارچ با مدت زمان لازم برای تخلیه و ضدعفونی سالن حداکثر 2 ماه می شود .

قبل از ورود کمپوست به سالن باید اقداماتی انجام گیرد از جمله شستشو ، ضدعفونی سالن ( توسط یکی از مواد ضدعفونی کننده مانند فرمالین ، اجر ، جرمی ساید ، آب آهک ، آب کلر ، سای هالوترین ) ، آماده کردن تمام تجهیزات لازم از قبل تا در هنگام ورود کمپوست ها مشکلی به وجود نیاید .

3 – مرحله پنجه دوانی یا ریشه دوانی :

این مرحله از لحظه قرار دادن کمپوست در سالن آغاز می شود و تا روز دوازدهم که خاکدهی انجام می گیرد به طول می انجامد .

در این مرحله کاری دمای داخلی کمپوست بایستی بین 26 تا 28 درجه سانتیگراد باشد برای تنظیم حرارت ، یک دماسنج میله ای ( ترجیحاً جیوه ای ) که از قبل دقیق بودن آن مطمئن شده اید را به مرکز کمپوست فرو می کنیم و هر روز دمای آن را چک می کنیم دقت داشته باشید هرگز دمای داخل کمپوست از 30 درجه بالاتر نرود در غیر این صورت میسیلیوم ها از بین خواهند رفت .

در این مرحله به رطوبت سالن و تهویه هوای آن نیاز نیست ، فعالیت کمپوست و رشد میسلیوم در آن باعث ایجاد حرارت و گاز کربنیک می شود . این گاز کربنیک در این مرحله برای رشد میسیلیوم ها ضروری است و بنابراین نباید هوای سالن را خارج کرد اما در صورت بالا رفتن دمای کمپوست ناگزیر به انجام این کار هستیم و برای پایین آوردن دما باید تهویه انجام گیرد .

بهتر است تهویه به صورت گردشی باشد یعنی هوای خود سالن را بعد از سرد کردن توسط هوا ساز مجدداً به سالن وارد کنیم . دقت داشته باشید در هیچ یک از مراحل پرورش قارچ به نور نیازی نیست خصوصاً در این مرحله سالن باید کاملاً تاریک باشد . دما در این مرحله 25 الی 18 سانتیگراد می باشد این مرحله 12 الی 15 روز طول می کشد .

4 – مرحله خاکدهی :

وقتی ریشه دوانی به خوبی انجام شد مرحله خاکدهی شروع می شود در این مرحله روی کمپوست حدود 3 – 4 سانتیمتر خاک پوششی ریخته می شود . قبل از خاکدهی باید خاک پوششی توسط بخار آب و به مدت کافی ضدعفونی گردد . این روش به علت غیر شیمیایی بودن و قدرت نفوذ بالای بخار آب ، ارجحیت دارد .

در غیر این صورت توسط فرمالین 4 درصد و موادی از قبیل تیوفانات متیل ، ایپیریدیون کاربندازیم ، کاپتان ، کاربندازیم ، بنومیل یا زینب ضدعفونی گردد . در دوازدهمین روز از قرار دادن کمپوست ها به مرحله خاکدهی می رسیم . در این زمان حدود 70 درصد سطح کمپوست باید سفید شده باشد و قطره های آب تشکیل شده در زیر نایلون کمپوست به رنگ طلایی درآمده باشند .

مقدار خاک مورد نیاز بستگی به سطح بستر دارد به طور مثال به ازای هر 110 عدد کمپوست بلوک یا به ازای هر 2 تن کمپوست یک متر مکعب خاک مورد نیاز است . خاکدهی را باید به نحوی انجام دهیم که حدود 4 سانتیمتر روی کمپوست را بپوشاند .

بعد از خاکدهی باید سطح روی کمپوست را با روزنامه بپوشانید و در شبانه روز 3 یا 4 بار روزنامه ها را خیس کنید . مراقب باشید روزنامه ها خشک نشوند ، البته سعی کنید بیش از حد آب را روی روزنامه نگیرید تا آب به کمپوست نفوذ نکند . در این مرحله هم رطوبت مورد نیاز کمپوست از طریق روزنامه ها تأمین شده و نیازی به رطوبت دهی سالن نمی باشد .

دمای کمپوست هم باید مثل مرحله قبل تنظیم شود و باید مواظب بود تا دمای داخل کمپوست از 28 درجه سانتیگراد بیشتر و از 24 کمتر نشود .

خاک پوششی :

از مخلوط آهک و خاک پیت به عنوان خاک پوششی استفاده می شود . بعد از سفید شدن سطح کمپوست خاکدهی صورت می گیرد . از خاک پوششی به دلایل زیر استفاده می شود :

به عنوان تکیه گاه برای رشد قارچ
محافظت از خشکیدگی بستر کشت
ایجاد محیطی مرطوب و مناسب برای تشکیل سلولهای بنیادی
ایجاد ذخیره آب لازم برای رشد قارچ

5 - مرحله هوادهی :

به فاصله 3 تا 4 روز بعد از رافلینگ یا به عبارتی در روز 21 از ورود کمپوست ها به سالن ، وارد مرحله شوک دهی می شویم شوک دهی یعنی تحریک میسیلیوم های به وجود آمده بر روی کمپوست برای تغییر از رشد رویشی به زایشی .

شوک دهی در زمانی انجام می شود که حدود 80 درصد سطح بستر سفید شده است . به تغییر حالت رویشی میسلیوم ها و ورود به مرحله زایشی یا تولید سلولهای پریموردیومی اصطلاحاً مرحله ته سنجاقی یا میوه دهی می گویند .

✔️ تولیدکننده می تواند مقدمات تشکیل ته سنجاقی را طی 3 – 2 روز فراهم نماید ، عمده کارهای اولیه به قرار زیر می باشد :

کاهش دمای هوای محیط و بستر کاشت تا مقدار مطلوب برای باردهی
حفظ رطوبت در حد 80 تا 95 درصد
کاهش مقدار CO₂ اتاق با تهویه هوای تازه

6 - مرحله برداشت :

برداشت در سه مرحله انجام می گیرد که به هر برداشت یک فلش می گویند هر فلش بین 4 تا 6 روز طول می کشد که در این مدت هر روز برداشت قارچ خواهیم داشت ، بعد از آن دو روز طول می کشد تا قارچ های فلش بعدی ظاهر شوند .

پس در کل ، برداشت محصول در حدود 21 تا 25 روز به طول می انجامد ، بعضی از تولیدکنندگان یک فلش دیگر هم کمپوست را در سالن نگه می دارند که به صرفه نبوده و باعث بروز آلودگی ها می شود بعضی دیگر هم حتی بعد از پایان فلش دو سالن را تخلیه می کنند .

اما بهترین و شایع ترین روش برداشت محصول در سه فلش می باشد . برای کنترل آفات و بیماری های قارچ ، سم پاشی فضای سالن باید بعد از چین اول و قبل از ظهور سرسنجاقی های قارچ چین دوم ( به اصطلاح بعد از فلش اول که 7 روز طول می کشد ) انجام شود و باید از سموم با دوره ماندگاری کم و خطرات زیست محیطی کمتر استفاده کرد .

حتی الامکان سم پاشی روی بستر کشت قارچ و میوه های قارچ نباید انجام شود . برای برداشت قارچ با یک دست کلاهک آن را بین دو انگشت گرفته کمی به پایین فشار داده و نیم دور بچرخانید آنگاه قارچ از بستر جدا می شود سپس ته آن را با یک چاقوی تیز که در دست دیگرتان قرار دارد بریده و در سبدی بیندازید قارچ را نیز در سبد دیگر قرار دهید بهتر است قلم مویی به انتهای چاقو بچسبانید که اگر روی سطح قارچ کثیف بود به وسیله آن قارچ را تمیز کنید .

اگر پس از چیدن قارچ مقداری از ساقه آن روی سطح بستر باقی ماند در اولین فرصت باید آن را جمع آوری کنید در غیر اینصورت باعث به وجود آمدن بیماری کپک سبز و کپک تارعنکبوتی می شود .

چاله های ایجاد شده در سطح بستر نیز دوباره با خاک پوششی پاستورریزه شده پر می شود . پس از هربار برداشت متناسب با میزان برداشت ، سطح بستر را از هر گونه قارچ مرده پاک کرده ، ریشه قارچ ها را برداشته و در صورت لزوم سمپاشی و سپس آبیاری شود .

✔️ آشنایی با آفات و بیماریها مزارع قارچ دکمه ای و روش های سم پاشی و مبارزه بیولوژیک با آفات که برخی از سرفصلهای آن شامل موارد زیر میباشد :

آشنایی با بیماری های مهم قارچ دکمه ای مانند بیماری تارعنکبوتی ، بیماری حباب خشک ( ورتیسلیوم ) ، بیماری کپک سبز ، بیماری کپک قهوه ای ، بیماری مومیایی ( باکتریایی )
آشنایی با آفات مهم قارچ دکمه ای مانند مگس ها ، کنه ها ، نماتدها

نکته مهم : تمام سرفصل های بالا تنها گوشه ای از اطلاعات موجود در فایل آموزش کاشت ، داشت و برداشت قارچ دکمه ای میباشند که در اختیار کاربران سه ماهه و بالاتر وبسایت قرار گرفته است .

✳️ موضوعات زیر نیز میتواند برای شما جذاب باشد :

:: دانلود فایل های پرورش و تکثیر قارچ دکمه ای

کاشت و پرورشآفات و بیماریهانکات تکمیلی

فايل‌ها:

ka - آموزش اصول پرورش قارچ دکمه ای 17 صفحه

پنج شنبه, 29 آبان 1399 22:02