آموزش صفر تا صد احداث باغ مركبات

: امیر حبیبی; کتب آموزشی کشاورزی و دامپروری

(1 vote, average 5 out of 5)

جهت آشنایی با روشهای علمی کاشت و داشت و برداشت مرکبات و احداث باغ مرکبات ، با ما تا پایان این مقاله همراه باشید ، همینطور میتوانید جهت دانلود فایل جزوات مربوط به آموزش احداث باغ مرکبات ، به انتهای این صفحه مراجعه نمایید.

مرکبات از خانواده Rutaceae و زیرخانواده Aurantioideae بوده ، گیاهانی بوتـه ای ، درختچه ای با شاخ و برگ متراکم و یا درختی هستند . گلها سفید مایل به ارغوانی اسـت و هـر گـل از 8-4 گلبـرگ ضـخیم سـفید ، قرمـز یـا ارغـوانی رنـگ ( بـر حـسب رقـم ) ، 5-4 کاسبرگ و 16 تا 32 پرچم تشکیل شده است . گلهـای مرکبـات بـه خـاطر معطـر بـودن و داشتن شهد فراوان ، توجه حشرات به ویژه زنبورعسل را به خود جلب می نمایند .

در این صفحه ، کاملترین بانک فایلهای آموزشی را درباره کشت مرکبات ، روشهای آبیاری مرکبات ، روشهای سم پاشی و مبارزه با آفات و بیماری ها و علفهای هرز مرکبات ، کود دهی و تغذیه مرکبات و نکات تخصصی دیگر ، در اختیار شما کاربران محترم وبسایت گسترش کارآفرینی ایران قرار میدهیم . جهت سهولت استفاده شما کاربران محترم ، ما این اطلاعات را در چند شاخه تخصصی به شرح زیر دسته بندی نموده ایم .

1 - آموزشهای مربوط به کاشت و داشت و برداشت مرکبات که به شرح زیر میباشد

فاصله کشت :

فاصله کشت درختان مرکبات به چند عامـل بـستگی دارد کـه از جملـه مهـم تـرین آنهـا میتوان به نوع رقم و پایه انتخابی ، شرایط اقلیمی ، عمق و درجه حاصلخیزی خـاک ، مقـدار آب قابل دسترس ، سیستم تربیت و هرس و نظام بهره برداری از باغ ( مکانیزه یا سنتی ) اشـاره کرد .

بطور کلی هر چقدر گسترش عرضی تاج درخت محدود تر ، قدرت رشدی پایه کمتـر و یا شدت تابش نور آفتاب و گرما بیشتر باشد لازم است درختان را متراکم تر کشت کرد و در عوض برای ارقام با تاج گسترده ، پایه های پررشـد ، منـاطقی کـه هـوا اغلـب ابـری اسـت توصیه به کاهش تراکم کاشت درختان می شود .

بدیهی است که اگر سیـستم مـدیریت بـاغ مکانیزه باشد و یا تربیت و هرس درختان به صورت منظم و اصولی انجام شـود و یـا از فـرم پرچین استفاده شده باشد می توان به راحتی تراکم درختان را در واحد سطح افـزایش داده و بازدهی باغ را بیشتر کرد .

بستر سازی :

تهیه گودال را می توان به صورت دستی ( توسط بیل و کلنگ ) و یا به روش مکـانیزه ( بـا مته های مخصوص 9 اینچی که به تراکتور بسته شده اند ) انجام داد .

با توجه به سـنگین بـودن بافـت خـاک در بـسیا ری از منـاطق مرکبات خیز شمال کشور توصیه می شود کـه از روش احـداث پـشته بـرای کاشـت درخـت استفاده شود . به این ترتیب حدود دو ماه قبـل از کاشـت نهـال ، گـودالی بـه عمـق 50 تـا 70 سانتیمتر و دهانه 80 تا 150 سانتی متر در محل کشت نهال ایجاد می شود . بدیهی است عمق گودال در اراضی نامرغوب و سنگلاخی باید بیشتر از زمـین هـای حاصـلخیز و دارای بافـت مناسب باشد .

برای کشت در اراضی سنگین باید ابتدا سنگهای بزرگ را از زمـین خـارج و عملیـات زیرشکنی را انجام داد و سپس برای هر درخت به مقدار لازم (حدود یک کمپرسی ) خاک مرغوب در محل ریخته و کشت درخت را روی این توده خاکی انجام داد . بنابراین کاشـت در اراضی سنگین در خاکی انجام می شود که از محل دیگری آورده می شود و برای هر دو درخت مجاور هم حدود یک متـر مکعـب ترکیـب خـاک مرغـوب زراعـی، ماسـه و کـود پوسیده دامی (به نسبت مساوی ) باید وارد باغ نمود .

اگر بافت و عمق خـاک زراعـی منطقـه مناسب باشد می توان خاک رویی را در محلی جمع آوری نموده و پس از زیرشـکن کـردن خاک نسبت به برگرداندن مجدد خاک رویی اقدام و کشت را در محل های موردنظر انجام داد . برای نواحی کوهستانی و سنگلاخی لازم است با استفاده از مته های هیـدرولیک نـسبت به شکستن سنگ ها اقدام نمود و خاک مرغوب را و در محـل هـای کـشت نهـال هـا اضـافه کرد.

بدیهی اسـت خـاکی کـه بـرای کـشت نهـال وارد بـاغ مـی شـود بایـد عـاری از عوامـل بیماریزای قارچی و نماتدها بوده و از نظر شوری ، pH و غلظت املاح معدنی نیـز در حـد تحمل مرکبات باشد. موضوع دیگر این است که بستر سازی باغ مرکبات باید به گونـه ای انجـام شـود کـه شـیب لازم برای خروج آب اضافی زمین وجود داشته و زهکش کافی برای خـاک درنظـر گرفتـه شده باشد .

هرس نهال قبل از کاشت :

در مرکبات نیز مانند سایر درختان میـوه بایـد پـس از خـروج نهـال از خزانـه و پـیش از کاشت آن در زمین اصلی نسبت به هرس ریشه ها اقدام نمود تا با قطع انتهـای ریـشه اصـلی ، تولید ریشه های جانبی که کارایی بالایی در تغذیه نهال دارند تشویق شود . این کار از طرف دیگـر موجـب صـاف شـدن سـطوح زخمـی ریـشه و التیـام سـریعتـر آنهـا شـده و کـاهش آلودگیهای قارچی و باکتریایی را به همراه خواهد داشت . انواع هرس شامل ( هرس فرم ، هرس نگهداری ، هرس باردهی ، هرس احیاء )

کاشت نهال :

پس از ایجاد گودال ، لازم است خاکِ برداشته شده از لایه 30 سانتی متری سـطح زمـین با حجم های مساوی از ماسه رودخانه ای و کود پوسیده دامی مخلوط و در ته گودال ریختـه شود تا به خوبی در دسترس ریشه ها قرار بگیرد . در پایان باید خاک گودال را سـیراب کـرد تا نشست کامل خود را انجام دهد . برای کمـک بـه اسـتقرار بهتـر نهـال لازم اسـت پـیش از کاشت نهال قیمی را با طول متناسب با ارتفاع نهال ، در کف گودال مستقر نماییم .

استقرار بادشکن :

وزش باد برای درختان مرکبات مضر بـوده و لـذا بایـد پـیش از کاشـت درختـان اصـلی اقدام به احداث بادشکن در اطراف باغ و به ویژه در ضلعی از باغ کـه در مـسیر بادهـای سـرد فصلی است نمود . حداکثر مسافتی که بادشـکن مـی توانـد درختـان را از خطـر بـاد مـصون نگه دارد . بستگی بـه نـوع درخـت بادشـکن دارد . بطـور کلـی بیـشترین حفاظـت بادشـکن مربوط به محدوده ای است که د ر فاصله ای معادل 10 تا 15 برابر ارتفاع بادشکن قرار داشـته باشد . حداقل فاصله بین درختان بادشکن و اولین ردیف درختان بـاغ بایـد شـش متـر باشـد .

حفاظت از سرما :

با توجه به اینکه درختان تـازه کاشـته شـده مرکبـات در مقایـسه بـا درختـان مـسن تـر از حـساسیت زیـادتری بـه سـرما برخوردارنـد ، لازم اسـت در سـالهـای اولیـه احـداث بـاغ از روشهایی کارآمد و در عین حال ارزان و ساده که هر باغداری بتواند از عهـده اجـرای آن برآمده و هزینه های مربوطه را بپردازد استفاده شود .

از جمله این روشهـا مـی تـوان پیچیـدن تنه با گونی ، کلش یا مواد عایق دیگری مثل لایـه هـای فـوم ، اسـتقرار چنـد بـرگ خرمـا در اطراف تنه ، ایجاد حرارت و دود از طریق سوزاندن مواد نفتی یا چوب و بـالاخره آب پاشـی مستمر روی تاج در هنگام بروز سرما اشاره کرد .

بهداشت باغ :

حفظ بهداشت باغ در مدیریت سلامت مرکبات بسیار مهم است . شاخه هـای کوچـک و برگهای خزان کرده باید از زیر درختان جمع آوری و از باغ خـارج شـده یـا در ون خـاک مدفون شوند . هرس هم چنین از این نظر مهم است که به محـدود شـدن عوامـل بیمـاری زا و حشرات کمک می کند .

در زمستان باغداران باید شاخه هایی کـه علائـم خـشکیدگی نـشان میدهند را هرس کنند . بسیاری از شپشک هـا و کنـه هـا ممکـن اسـت زمـستان را بـه حالـت خواب درون تاج درخـت سـپری کننـد بنـابراین لازم اسـت درختـان را یـک بـار در طـول ماههای سرد روغن پاشی کرد . پوشـاندن سـطح خـاک بـا علـف یـا خاکپوش خاک اره راهی مؤثر برای بهبود وضعیت خـاک اسـت . پوشـاندن خـاک در 30 سانتیمتری تنه با لایه ای از خاکاره در پیشگیری از آلودگی ریشه ها به بیماریهای قـارچی مؤثر است .

زمان مناسب برداشت :

کیفیت ، انبارمانی ، ابتلا به ناهنجاریها و بیماری های گوناگون در مرکبـات تـابع عوامـل گوناگون از جمله برداشت در زمان مناسب رسیدگی است . میـوه مرکبـات 12-6 مـاه روی درخت می ماند . در نواحی گرمسیر حتی این مدت نگهداری بر روی درخت طولانی تـر نیـز میشود . بنابراین شاخصهای مختلفی جهت برداشت به موقع میوه وجود دارد .

نارنگیهای تجاری ( کلمانتین و پیج ) معمـولاً وقتـی نـسبت قنـد بـه اسید بین 8-7 است برداشت می شود . در شرایط شمال کشور که خطر سـرما و بـارش بـرف زودهنگام وجود دارد باید تـا حـد امکـان میـوه هـا را تـا نیمـه هـای دی مـاه برداشـت نمـود . نارنگیهای انشوی زودرس در نیمه شهریور برداشت میشوند .

در شرایط جنوب کشور گروه پرتقال ها شامل تامسون ناول در بازه زمانی اواسط مهـر تـا آبان ، هاملین به دلیل زودرس بودن در نیمه اول مهرماه ، پرتقال والنسیا با هدف انبـارداری از 20 دی تا 15 بهمن و با هدف تازه خوری در اواخر اسفند برداشت میشوند . گروه نـارنگیهـا شـامل نـارنگی کلمـانتین در 15 آبـان ، کینـو در اواخـر آذر ، اورلانـدو تـانجلو در دی و مینولاتانجلو در اواخر بهمن برداشت میشوند.

لایمها در دو مرحله برداشت می شوند . مکزیکن لایـم در مرحلـه اول از نیمـه مـرداد تـا اوایل شهریور و در مرحله دوم ، نیمه مهر برداشت می شود . پرشـین لایـم نیـز در مرحلـه اول اوایل مرداد و در مرحله دوم نیمـه مهـر برداشـت مـی شـود . لیمـوی لیـسبون در 25 بهمـن و لیموشیرین ها از نیمه مهر تا نیمه آبان برداشت می شوند . گریپ فروت ردبلاش نیز از اواخـر آذر تا 20 دی ماه قابلیت برداشت دارد .

2- آشنایی با ارقام مختلف مرکبات

رقم پرتقال تامسون ناول ، رقم پرتقال والنسیا ، رقم پرتقال مورو ، رقم پرتقال هاملین ، رقم پرتقال مارس ، رقم نارنگی انشو ، رقم نارنگی کلمانتین ، رقم نارنگی پونکن ( یونسی ) ، رقم نارنگی پیج ، رقم نارنگی کینو ، رقم لیمو عمانی ( لیمو آب شیراز ) ، رقم لیموی لیسبون ، رقم لیمو اورکا ، رقم گریپ فروت مارش ، رقم کامکوات

3 - آشنایی با روشهای تولید نهال که به شرح زیر میباشد

کشت بذر :

کاشت بذر مرکبات در شمال ایـران اواسـط اسـفند ولـی در اسـتان هـای جنـوبی و نـوار مرکزی کشور در بهمن ماه و در بسترهای ماسه ای در عمق سه تا چهار سـانتی متـر بـا فاصـله خطوط 20 تا 25 سانتی متر انجام می شـود . جوانـه زنـی بـذور کـشت شـده بـر حـسب درجـه حرارت محیط پس از 30 تا 45 روز بذر آغاز میشود .

گیاهان بذری را پس از آنکه به ارتفاع تقریبی 10 تا 15 سانتی متر می رسند به خزانـه دوم ( انتظار ) منتقل میکنند . خزانه انتظار می تواند زمینی یا گلدانی باشد کـه نـوع گلـدانی بیـشتر معمول بوده و برای تولید کننده نهال نیز راحتتر است . مناسبترین زمان انتقـال گیاهـان بـه خزانه انتظار در فضای آزاد اواخر تیر و در گلخانه هـا اواخـر اسـفند مـی باشـد .

بـرای ایجـاد خزانه گلدانی بهتر است که گلدانهایی با اندازه 20 در 30 سـانتی متـر انتخـاب شـود . بـرای احداث خزانه های زمینی باید زمین را قبلاً شخم عمیق زده و آن را به کرت هایی که حداقل دو متر از یکدیگر فاصله داشته باشند تقسیم و نهال هـا را در ردیـف هـای شـمالی جنـوبی بـا فاصله 30 تا 40 سانتیمتر از یکدیگر و با طرح لوزی کاشت تـا فـضای کـافی بـرای اجـرای عملیات پیوند وجود داشته باشد .

انتقال گیاهچه های بذری به خزانه دوم موجب مـی شـود تـا ریشه ها توسعه خوبی یافته و درهم پیچیدگی ریشه ها نیز به حداقل خود برسد . برای افـزایش اطمینان از یکنواختی رشد نهال های بذری لازم است در زمان انتقال بـه خزانـه انتظـار ، کلیـه گیاهانی که نسبت به سایرین خیلی کوتـاه تـر و یـا بلنـدتر هـستند را دور بیانـدازیم . همـواره توصیه می شود تا گیاهچه هایی را که دچار پیچیدگی طوقه شده و تولید کننـدگان اصـطلاحاً به آنها " گردن غازی " میگویند را حذف کرد .

عملیات پیوندزنی :

برای آنکه بتوان پیوند را با موفقیت انجام داد علاوه بر تجربـه کـافی بایـد ابـزار مناسـب پیوندزنی را نیز فراهم کرده باشیم که در این میان تیزبودن چاقوی پیوند زنی و نـازک بـودن تیغه آن برای اطمینان از ایجاد بر شهای مناسب روی تنه نهال پایه و موفقیت در جدا کـردن جوانه پیوندک از شاخه درخت مادری اهمیت بسیار زیادی دارد .

علاوه بـر ایـن لازم اسـت که نوار نایلونی مناسبی که از قابلیت کشیدگی خوبی برخوردار بوده و بتواند پیوندک را بـه صورتی محکم روی پایه نگه دارد مورد استفاده قرار بگیرد . بدیهی است که دقت در ایجاد برش روی پوست پایه ، جدا کردن جوانه پیوندک و جایگذاری آن در زیر پوست پایـه نیـز نقشی مهم در گیرایی پیوندها خواهند داشت . معمولاً پس از گذشت 6 تا 10 مـاه از کـشت نهالها در خزانه دوم می توان برای اجرای عمـل پیونـد اقـدام کـرد .

4 - آموزش روش آبیاری مرکبات که به شرح زیر میباشد

چهار دسته روش آبیاری در باغ های مرکبات انجام می شود : آبیاری سطحی ( یـا ثقلـی ) ، آبیاری بارانی ، آبیاری شیلنگی و آبیاری میکرو .

آبیاری سطحی ( ثقلی ) :

در باغ هـای مرکبـات در بـین روش هـای آبیـاری سـطحی ، روش هـای کرتـی و فـارویی متداول ترند . در روش کرتی معمولاً یک یا چند درخت با پشته های خاکی با ارتفاع حـدود نیم متر به نام کرت محصور می شـوند و بـا ایـن کـار آب در آنهـا فرصـت نفـوذ یافتـه و در اختیار ریشه ها قرار می گیرد . روش فارویی به دو شکل انجام می شود :

در شـکل اول ، وسـط هر دو ردیف درخت یک فارو یا ( شیار ) ایجـاد مـی شـود و هـر فـارو دو ردیـف مجـاور از درختان را آبیاری می کند . این شکل از آبیـاری فـارویی در بـاغ هـای کـه فاصـله ردیـف هـا تاحدی کم است و دارای بافت خاک سنگین است، اجرا می شـود . در شـکل دوم ، دو فـارو در دو سمت ردیف درختـان بـا فاصـله کـافی از تنـه وجـود دارد . عیـب بـزرگ روش هـای آبیاری سطحی تلف ات زیاد آب و احتمال خیس شدن طوقه درختان و بـروز بیمـاری گمـوز میباشد .

آبیاری بارانی :

آبیاری بارانی روشی است که آب از طریق شبکه لوله ها به آبپاشها میرسد و به وسـیله آن در سطح باغ پخش می شود . در این روش همانند روش سطحی تقریباً همه سطح بـاغ یـا سطحی بیشتر از آبیاری قطره ای خیس می شود و بطـورکلی رانـدمان آبیـاری در ایـن روش کمتر از قطره ای و بیشتر از روش سطحی است .

به نظر میرسد در سطح کمتری از بـاغ هـای مرکبات دنیا از این روش در مقایسه با آبیاری سـطحی و قطـره ای اسـتفاده مـی شـود . محـل استقرار آبپاش ها در آبیاری بارانی در برخی موارد در بالای تاج درخـت و در برخـی دیگـر در زیر تـاج اسـت .

آبیاری شیلنگی :

علاوه بر سه دسته اصلی روش آبیاری ( سطحی ، بارانی و قطـره ای ) ، بعـضی از باغـداران در باغ های کوچک از آبیاری شیلنگی استفاده می کنند . در ایـن روش آب از منبـع تـا چنـد نقطه ی مناسب در باغ با لوله ای که عمدتاً به صورت ثابت ( مستقر در زیر خاک ) است منتقـل و در آن نقاط به شیر وصل می شود . برای آبیاری هر قسمت از باغ ، شیلنگی به طول مناسـب به نزدیک ترین شیر وصل می شود و برای قسمت هـای دیگـر نیـز از همـان شـیلنگ اسـتفاده میشود .

روشهای آبیاری میکرو :

آبیاری میکرو به روش هایی گفته می شود که در آنها آب به مقدار کم ولـی بـه دفعـات بیشتر به گیاه داده می شود . در این روش برخلاف روش های سطحی یا ثقلی ( نظیـر غرقـابی ، شیاری و ...) و بارانی ، تمام سطح باغ خیس نمی شود بلکه فقط بخشی از مساحت سـایه انـداز درختان خیس می شود به همین دلیل آب کمتـری در مقایـسه بـا روش هـای دیگـر مـصرف میگردد و رشد علف های هرز در باغ محدودتر می شـود . بـه آبیـاری میکـرو « آبیـاری کـم حجم » ، « آبیاری قطره ای » و « خُردآبیاری » نیز گفته می شود .

5 - آشنایی با آفات و بیماریها و علفهای هرز مزارع مرکبات و روش های سم پاشی و مبارزه بیولوژیک با آفات که برخی از سرفصلهای آن

- آشنایی با علائم و نشانه ها و روشهای کنترل بیماریهای قارچی مرکبات مانند پوسیدگی قهوه ای میوه مرکبات و روشهای کنترل آن ، بیماری انگومک یا پوسیدگی طوقه و ریشه مرکبات ، بیماری لکه قهوهای آلترناریایی ، بیماری آنتراکنوز ، بیماری سرخشکیدگی شاخه و زوال و مـرگ درختـان مرکبـات ناشـی از ناتراسیا

- آشنایی با علائم و نشانه ها و روشهای کنترل بیماریهای ویروسی و ویروئیدی مرکبات مانند بیماری تریستزای مرکبات ، بیماری ویروییدی اگزوکورتیس مرکبات ، بیماری کیسه صمغی

- آشنایی با علائم و نشانه ها و روشهای کنترل بیماریهای ناشی از پروکاریوتها مرکبات مانند بیماری استابورن ، بیماری جاروک لیموترش ، بیماری میوه سبز یا شاخه زرد مرکبات ، بیماری شانکر مرکبات ، بیماری نماتد مرکبات

- آشنایی با مشخصات ، خسارت و نحوه کنترل آفات مهم مرکبات مانند بالشتک مرکبات ، آفت شپشک استرالیایی ، آفت سپردار قهوه ای مرکبات ، آفت شپشک مومی فلوریدا ، آفت سپردار زرد شرقی ، آفت کنه قرمز مرکبات ، آفت کنه زنگ یا کنه نقره ای مرکبات ، آفت کنه مرکبات جنوب یا کنه زرد شرقی ، آفت مگس میوه مدیترانه ، آفت پسیل آسیایی مرکبات ، آفت مینوزبرگ مرکبات ، آفت راب خاکستری ، آفت حلزون قهوه ای مرکبات ، آفت موش ورامین

- آشنایی با روش های مبارزه با علفهای هرز یکساله و علفهای هرز دائمی مرکبات مانند علف های هرز سس ، هفت بند معمولی ، تاجریزی ، فرفیون ، گندمک ، گاوپنبه ، گزنه ، تاج خروس ، توق ، سرخس عقابی ، درمنه ، آقطی ، بید گیاه ، سوروف ، قیاق ، اویار سلام ، پیچک صحرایی ، بندواش ، مرغ

6 - آشنایی با کود در باغهای مرکبات که برخی از سرفصلهای آن به شرح زیر میباشد

- آشنایی با برآورد نیاز کودی بر اساس سن درخت

- آشنایی با برآورد نیاز کودی بر اساس میزان برداشت میوه یا جذب عناصر غـذایی توسط مرکبات

- آشنایی با برآورد نیاز کودی بر اساس آزمایش برگ و خاک

- آشنایی با مدیریت عناصر غذایی در خاکهای آهکی تحت کشت مرکبات

- آشنایی با اهمیت عناصر غذایی پرمصرف در تولید مرکبات مانند (علائم کمبود و بیش بود نیتروژن ، راه های پیش گیری از کمبود و بیش بود نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، گوگرد ، منیزیم ، )

- آشنایی با اهمیت عناصر غذایی کم مصرف در تولید مرکبات ( آهن ، راهکارهای رفع کمبود آهن ، منگنز ، روی ، مس ، مولیبدن ، بر )

- آشنایی با روشهای کاربرد کودهای شیمیایی شامل ( پخش در تمام سطح ، نواری یا خط ، کپه ای ( چالکود ) ، چگونگی اجرای روش چالکود در باغهای مرکبات ، کودآبیاری ( مصرف کود در سیستم آبیاری ) غذیه برگی ( محلولپاشی ) )

نکته مهم : تمام سرفصل های بالا تنها گوشه ای از اطلاعات موجود در فایل آموزش کاشت ، داشت و برداشت مرکبات میباشند که در اختیار کاربران سه ماهه و بالاتر وبسایت قرار گرفته است .

کاشت و داشت و برداشتکود و تغذیهآبیاریآفات و بیماریهاارقامانبارداریبهداشتنکات تکمیلی

فايل‌ها:

ka - آموزش انتخاب مناسب ترین گیاهان پوششی برای کاشت در باغ مرکبات شمال کشور و روش کاشت آن ها 24 صفحه

پنج شنبه, 27 آذر 1399 01:50