آموزش صفر تا صد پرورش ماهی خاویار

: امیر حبیبی; کتب آموزشی کشاورزی و دامپروری

(1 vote, average 5 out of 5)

جهت آشنایی با روشهای علمی پرورش ماهی خاویار ، با ما تا پایان این مقاله همراه باشید ، همینطور میتوانید جهت دانلود فایل جزوه آموزش پرورش ماهی خاویار ، به انتهای این صفحه مراجعه نمایید.

فیـل ماهـی بزرگتریـن گونـه ی ماهیان خاویـاری جهـان بـوده و دارای مرغوبترین خاویار اسـت . به دلیل رشـد بالا در شـرایط پرورشـی و دارا بودن بهترین ضریب تبدیل غذایـی و همچنیـن مرغوبتریـن نـوع خاویـار ، بیشـترین میـزان پـرورش را در بیـن گونه هـای ماهیـان خاویـاری در ایـران دارد . بـه دلیل بالا بودن سـن رسـیدگی جنسـی و بهره بـرداری خاویـار ، سـعی میشـود در مزارع پرورشـی ، علاوه بر فیل ماهی ، سـایر گونه هـای تاسـماهیان هـم پرورش داده شـود .

در این صفحه ، کاملترین بانک فایلهای آموزشی را درباره پرورش خاویار ، مبارزه با بیماری ها خاویار ، تغذیه خاویار و نکات تخصصی دیگر ، در اختیار شما کاربران محترم وبسایت گسترش کارآفرینی ایران قرار میدهیم . جهت سهولت استفاده شما کاربران محترم ، ما این اطلاعات را در چند شاخه تخصصی به شرح زیر دسته بندی نموده ایم .

1 - آموزشهای مربوط به پرورش خاویار که به شرح زیر میباشد :

بخشهای مختلف مزرعه پرورش ماهیان خاویاری شامل موارد زیر می باشد :

بخش پرورش بچه ماهی خاویار :

در این بخش فعالیت های زیر انجام می شود:

تجهیز و آماده سازی حوضچه های پرورش لاروی
شستشوی اولیه حوضچه ها و آبگیری آن ها
شمارش ، انتقال و تحویل بچه ماهی
کنترل و نظارت مستمر بر سیستم آبرسانی به حوضچه ها
مراقبت از بچه ماهیان
تغذیه بچه ماهی ها با غذای فرموله شده
جمع آوری روزانه ماهیان تلف شده و خارج کردن آن ها از حوضچه ها
شمارش و انتقال بچه ماهیان به حوضچه های پرواری در انتهای سال اول

پرورش سال دوم ماهی خاویاری به شرح زیر می باشد :

در ایـن بخـش ماهیـان یک سـاله بـه اسـتخرهای بزرگتر منتقل می شـوند . شـرایط نگهـداری و کنتـرل ایـن بخـش متفـاوت بـا بخـش پـرورش بچـه ماهـی اسـت . ماهیان یـک سـاله در برابـر عوامـل محیطی مقاوم تر هسـتند . در سـال سـوم پـرورش ، ماهیان تعیین جنسـیت شـده و بسـته به هدف مزرعه ، بـه بخش مولدین نر و مـاده و یا ماهیان گوشـتی منتقل می شـوند .

بخش فنی و تجهیزاتی :

ایـن بخـش ، بـرای ارائـه خدمـات جهـت تکمیـل و آماده سـازی سیسـتم آبرسـانی و هوادهی به سـایر بخش ها تدارک دیده شـده اسـت . همچنین تهیه ، تأمین و تعمیر به موقـع وسـایل برای حمل و نقـل ، انتقال لاروها و بچه ماهی ها ، آماده سـازی اسـتخرها و غیـره را انجـام می دهد .

انواع استخرهای پرورشی ماهی خاویاری :

اسـتخرهای مناسـب پـرورش ماهیـان خاویـاری شـامل اسـتخرهای بتونـی گـرد ، هشـت ضلعی ، حوضچه هـای جریـاندار ، حوضچه هـای فایبـرگلاس و همچنیـن اسـتخرهای خاکـی بـا کـف عایـق اسـت .

حوضچه های پرورش بچه ماهیان خاویاری شامل حوضچه های زیر می باشد :

حوضچه های فایبر گلاس ، استخرهای خاکی ، استخرهای بتونی ، مزارع مدار بسته

آماده سازی استخرهای پرورش ماهی خاویاری به شرح زیر می باشد :

سیستم آبرسانی :

تأمیـن آب ممکـن اسـت از طریـق جریـان یک طرفـه یا مکانیکـی انجام شـود . برای سیسـتم آبرسـانی مکانیکی ، عملکرد ایسـتگاه های پمپاژ باید روی 20 سـاعت در روز به طور متوسـط تنظیم شـوند . سیسـتم آبرسـانی برای هـر واحد تولیدی باید مسـتقل باشـد .

آماده سازی استخرها و آبگیری :

در مـزارع پـرورش ماهیـان خاویـاری ، پـس از سـاخت اسـتخرهای پرورشـی ، تعبیه خروجیهـای مناسـب ، نصب سیسـتم هوادهـی و ورودی آب مورد نیاز اسـتخر ، اقدام بـه آبگیـری میکننـد . مقـدار دبـی آب ورودی بـه اسـتخرها بـه کاربـری اسـتخر ( بچـه ماهـی ، پیـش پـرواری ، پـرواری ، مولـد ) و همچنیـن تراکـم پـرورش بسـتگی دارد .

پیشگیری از ورود سایر آبزیان :

برای جلوگیری از ورود بچه ماهیهای وحشی و غیر پرورشی و دیگر آبزیان جلوی ورودی آب استخرهای پرورشی تورهای فلزی به شکل قیف نصب میشود . باید روزانه این توریها را تمیز و گیاهان و موجودات آن را خارج کرد . ایجاد حوضچه های نگهبان در مسیر ورودی آب ، گذاشتن تله های مخصوص صید مار و جمع آوری توده های تخم قورباغه از سطح آب از دیگر راه های مبارزه با ماهیان وحشی و دیگر آبزیان است .

بهبود کیفیت آب در استخرهای پرورش تاس ماهیان :

بهبـود کیفیـت آب و از همـه مهمتـر ، تأمیـن و غنی سـازی اکسـیژن محلـول در آب ، یکی از مسـائل اساسـی پـرورش ماهی به شـمار میرود .

غنی سـازی و تأمین اکسـیژن محلـول آب بـه روشهـای مختلـف زیـر اعمال میشـود :

1 - پاشـیدن آب به داخل اسـتخر

2 - تهویه آب اسـتخر توسـط پمپهـای بـارانزا ( بارانی )

3 - تهویه آب اسـتخر توسـط پمپهای شـناور

4 - تهویـه اسـتخر بـا پمپهـای شـناور پـره ای

5 - تهویـه آب اسـتخر از طریـق تزریـق هـوا

6 - تهویـه آب اسـتخر بـا تزریـق اکسـیژن مایـع

امکانات مورد نیاز برای پرورش ماهی خاویاری به شرح زیر می باشد :

1 - سیستم هوادهی و شبکه و کانالهای هوا رسانی

2 - کانالهای انتقال آب

3 - پمپهای آبرسانی

4 - کیتهـا و دسـتگاه های سـنجش پارامترهـای آب از قبیـل اکسـیژن ، pH ، دمـا و غیره

5 - مخازن پرورش

6 – برانکارد

7 - میز کار

8 - دســتگاه های غــذاده اتوماتیــک

9 - فیلترهـای شـیمیایی ، بیولوژیـک و فیزیکـی آب

10 – تراکتور ، ماشین حمل ماهی ، دستگاه رقم بندی ماهی ، ساچوک جهت صید ماهی و ترازو

11 - ژنراتور تولید برق در صورت لزوم ، ساچوک جهت صید ماهی ، دستکش ، چکمه ، فوکا ، بادگیر

تجهیزات آزمایشگاهی به شرح زیر می باشد :

1 – میکروسکوپ ، لوپ ، ست تشریح ، محلولهـای فیکـس از قبیـل فرمالیـن و بوئـن ، ظروف آزمایشگاهی از قبیل ارلن ، بشر ، پتری دیش و غیره

2 - کیت نمونه برداری تخمدان ( سوند ) ، ترازوی با دقت بالا ، انکوباتور

استفاده از اشعه UV :

ایـن اشـعه از طریـق نـور خورشـید و از لامپهای تبخیـر جیـوه تولیـد میشـود و بـا آسـیب بـه سـاختار ژنتیکـی میكروارگانیسـمها موجـب تخریـب آنهـا میشـود . بـا توجـه بـه این‌كـه اشـعه فـوق قـدرت نفـوذ در بسـیاری از مـواد و اعمـاق را نـدارد ، تنهـا بـرای ضدعفونـی سـطوح و گاهـی آب مـزارع پـرورش ماهـی بـه‌كار مـیرود .

تخلیه حوضچه های ماهی خاویاری و شمارش بچه ماهیان :

بـرای شـمارش بچـه ماهیـان در داخـل حوضچه هـا از وسـیله مخصوصـی بـه نـام سـکتور اسـتفاده میشـود . چارچـوب ایـن وسـیله از فلـز اسـت و در رأس دارای لولاست و از پهلوها به وسـیله توریهای فلزی یا پارچه ای پوشـیده شـده است. ارتفـاع آن تـا نزدیکـی ارتفـاع لبـه داخلـی حوضچه های ونیرو اسـت . فضایـی را که این سـکتور در داخـل حـوض اشـغال میکنـد برابر یـک دهم سـطح حوضچه ونیرو اسـت .

حمل لاروها از حوضچه ها به استخرهای پرورش ماهی خاویاری :

حمـل بچـه ماهیهـا صبـح زود یـا عصـر کـه هوا خنـک باشـد ، انجـام میشـود . برای خـارج کـردن لاروها از حوضچـه و انتقـال آنهـا بـه دو روش زیـر عمـل میکنند:

در روش اول ، کانـال خروجـی حوضچه هـا را بـاز کـرده و بچـه ماهیهـا را بـه محـل بارگیـری مخصـوص هدایـت میکنند و سـپس آنها را بـه تانکرهـای حمل ماهی میریزنـد و بـه اسـتخر منتقـل میکننـد.

در روش دوم ، جمـع آوری ماهیهـا از داخـل حوضچه هـا بـه وسـیله سـاچوک نایلونـی صـورت میگیـرد . بـه طـور معمـول در هـر کارگاه یـک یـا دو دسـتگاه ماشـین تانکـردار مخصـوص حمـل بچـه ماهـی وجـود دارد .

حمل و نقل ماهی خاویاری در ظروف بسته :

کیسـه های پلاستیکی بـا حجـم اسـتاندارد ( 40-20 لیتـری ) و یـا بزرگتـر و مخازنی از جنـس پارچـه پلاستیکی یـا مواد مشـابه به عنوان مخازن بسـته جهـت حمل ماهی مـورد اسـتفاده قـرار می گیرنـد . عمومـاً کیسـه های پلاستیکی جهـت حمـل تخمهای لقـاح یافتـه ، لارو و بچـه ماهی نورس مورد اسـتفاده قرار میگیرند ، امـا در برخی موارد جهـت حمـل و نقل ماهیـان بزرگتـر نیـز در نظر گرفته میشـوند .

حمل ماهی خاویاری در ظروف در باز :

ظـروف در باز شـامل بشـکه ها ، مخـازن روباز و چـان برزنتی ( که به طـور معمول برای حمـل و نقـل در داخـل مرکـز تکثیـر اسـتفاده میشـود ) و مخـازن ماهـی زنـده ( دارای عایـق حرارتـی یـا بـدون آن ) هسـتند که بـر روی کامیون و وانـت حمل زنـده ماهی قرار داده میشـوند .

سیستمهای هوادهی مکانیکی در پرورش ماهی شامل موارد زیر می باشد :

برج هواده ، اسپلش ، دیفیوزرها ، مخروط اکسیژنی ( راکتور )

فیلتراسیون شامل موارد زیر می باشد :

تصفیه مکانیکی ، فیلترغرقابی

تراکم لارو و بچه ماهی در مخازن پرورشی ماهیان خاویاری :

ماهیان خاویاری ، ماهیانی کفزی با پاسـخ فعال تغذیه ای هسـتند . این امر از طریق چرخـش بـدن به صورت سـریع و جسـتجوی غذا به وسـیله سـبیلکها انجام میشـود. بنابرایـن بچـه ماهیهـا به سـمت نزدیک کف حرکـت میکنند و در کف فضـای دایرهای بـه قطـر طـول بـدن خـود را پوشـش میدهند . بـرای تعییـن تراکـم بهینه لارو ، روشـی مبتنـی بـر متوسـط منطقـه تغذیـه ای مـورد نیـاز هـر لارو ( بـه مسـاحت یـک دایـره بـا قطـر برابـر بـا طـول متوسـط لارو ) اعمـال میشـود .

عملیات پرورش خاویار به شرح زیر می باشد :

بیهوشی :

در طـول دوره پـرورش ماهیـان خاویـاری گاهـی لازم اسـت تـا ماهـی مـورد پـرورش بـرای انجـام برخـی از آزمایشـات و بررسـیها و یـا تعییـن جنسـیت بیهـوش شـود ، بنابرایـن لازم اسـت تـا در خلال انجـام کار آسـیبی بـه آن وارد نشـود . برای بیهوش کردن ماهیها از داروهایی نظیر MS222 ،2 -فنوکسی اتانول ، پود گل میخک ، بنزوکائین ، دی اکسید کربن ، کتامین و غیره استفاده میشود .

هر کدام از این داروها عوارض جانبی خاص خود را ایجاد میکنند . داروی MS222 به دلیل سمیت ، زیاد مورد استفاده قرار نمیگیرد . در این میان ، پودر گل میخک که کاملاً طبیعی بوده و اثرات زیانباری برای کارکنان ندارد و همچنین اثرات جانبی آن اندک است ، بهترین گزینه است . امروزه در کشور ما در اغلب کارگاه ها از عصاره گل میخک با دوزهای مختلف از جمله 3/0 تا 5/0 گرم در لیتر استفاده میشود .

رقم بندی :

در پـرورش موجـودات زنـده و مخصوصاً آبزیـان همیشـه بایـد بـه تراکم نگهـداری و یکنواختـی انـدازه موجـودات توجـه کـرد ، چـرا کـه تراکـم نامناسـب و عـدم یکنواختی میتوانـد خسـارت و مشکلاتی را در چرخـه تولیـد ایجـاد کنـد . ماهیـان خاویـاری صلح جـو هسـتند و رفتـار قلمرو طلبانـه ندارنـد ، امـا تراکم بالا و عدم یکنواختـی اندازه میتوانـد باعـث کاهـش رشـد ، کاهـش بازدهـی و اتلاف غـذا شـود.

در ماهیـان خاویـاری برخلاف آزاد ماهیـان دسـتگاهی مخصـوص رقم بنـدی وجـود نـدارد ، بنابرایـن رقم بنـدی بـر اسـاس وزن و بـه صـورت چشـمی انجـام میشـود . در حیـن کار بایـد دقـت شـود کـه کمتریـن اسـترس بـه ماهیهـا وارد شـود .

در فرآینـد پرواربنـدی ، تراکـم ذخیره سـازی و انـدازه ماهیان خاویـاری در هر مخزن یـا تـراف بایـد کنترل شـود . به محـض اینکه بچه ماهـی نورس به وزن 3/0-2/0 گـرم رسـید ، بـه علت افزایـش رقابت برای غذا ، رقم بنـدی هر 10 روز یک بـار بایـد انجـام شـده و ماهیـان از لحاظ اندازه به سـه دسـته بـزرگ ، متوسـط و کوچک تفکیـک شـوند . وقتـی بچـه ماهـی بـه سـن دو ماهگی رسـید ، ممکـن اسـت رقمبندی دوباره لازم شـود .

تمیز کردن حوضچه ها :

حوضچه هـای پـرورش بعـد از مدتـی بر اثر رسـوب مواد موجـود در آب و مـواد دفعی ماهیهـا کیفیـت اولیـه خـود را از دسـت می دهنـد و آلوده می شـوند . گاهی در حاشـیه دیـواره اسـتخرهایی کـه مـورد تابش مسـتقیم نور آفتـاب قـرار دارند رشـد جلبکهای رشـته ای دیـده میشـود کـه میتوانـد بـرای موجـودات داخـل آب خطرنـاک باشـد.

توصیـه میشـود کـه به طـور دوره ای کـف و حاشـیه اسـتخرها تمیـز و برس زده شـوند. در مـورد حوضچه هایـی کـه ماهیهـای آن تخلیـه شـده اند میتـوان بـرای تمیـز کردن کامل اسـتخر از بـرس کارواشهای صنعتی اسـتفاده کرد که تمام رسـوبات و آلودگیها را شسـته و تمیـز میکنند .

پرورش ماهی خاویاری با هدف تولید گوشت :

در ایـن نـوع مـزارع سـعی بر تولیـد و پـرورش گونه هـای پربـازده و سریع الرشـد نظیر فیـل ماهـی اسـت . در ایـن نـوع مـزارع پـس از تعییـن جنسـیت ، ماهیهـای نـر را در صـورت تمایـل بـه بازار عرضـه میکنند زیـرا میتوان ماهیهـای ماده را با هـدف تولید خاویـار نگهـداری و یـا بـه مـزارع مربـوط فروخـت . این مـزارع قـدرت تولید خاویـار در درازمـدت را ندارنـد و فقـط تولیـد گوشـت میکنند و هـدف آنها فروش گوشـت ماهیان خاویـاری نر اسـت .

پرورش با هدف تولید خاویار :

گونه هــای پرورشــی بــا هــدف تولیــد خاویــار میتوانــد شــامل انــواع تاســماهیان و فیـل ماهـی باشـند . خاویـار فیـل ماهـی دیرتـر به دسـت می آیـد و در شـرایط مناسـب حـدود 10-9 سـال پروسـه تولیـد خاویـار به طـول میانجامـد ، امـا نسـبت بـه خاویـار تاسـماهی کــه 8-6 ســال تولیــد آن طــول میکشــد ، قیمــت بالاتری دارد . در مــزارع تولیـد خاویـار ، ماهیهـا را تـا 3 سـالگی نگهـداری میکننـد.

ســپس در ایــن مرحلــه ، ماهیهــا را تعییــن جنســیت میکننــد و ماهیــان نــر را بـرای مصـرف داخلـی و تولیـد گوشـت جـدا کـرده و ماده هـا را بـا هـدف تولیـد خاویـار نگهــداری و یــا بــه مــزارع مربــوط می فروشــند . ماهیــان مــاده تــا زمــان رســیدن بــه خاویــار نگهــداری میشــوند . در ایــن مــزارع اولویــت تولیــد خاویــار اســت و تولیــد گوشــت در حاشــیه تولیــد قــرار میگیــرد .

تعیین جنسیت ماهی خاویاری :

روش های تعیین جنسیت شامل : بیوپسی و روشهای مرتبط با آن ، اندوسکوپی ، ارزیابی ایمونوشیمیایی ( بررسی سطوح استروئیدهای جنسی ) ، روش اسپکتروسکوپی مادون قرمز فوریر ، مورفومتری ، سونوگرافی می باشد .

2 - آشنایی با گونه های مختلف خاویار که برخی از سرفصلهای این آموزشها به شرح زیر میباشد

گونه فیل ماهی ، گونه تاسماهی روسی ( چالباش ) ، گونه تاسماهی سیبری ، گونه استرلیاد ، گونه ازونبرون ( تاسماهی پوزه دراز )

3 - آشنایی با بیماریهای خاویار که برخی از سرفصلهای آن شامل موارد زیر میباشد :

آشنایی با نحوه انتقال بیماری از آب ، انتقال بیماری توسط دیگر جانوران ، انتقال بیماری به وسیله غذا و روش های کنترل آن ها

4 - آشنایی با تغذیه خاویار که برخی از سرفصلهای آن به شرح زیر میباشد :

- آشنایی با چگونگی تطابق با غذای فرموله شده ، برنامه تغذیه ای برای ماهیان جوان خاویاری ، کیفیت فیزیکی و شیمیایی غذای ماهی ، برآورد مقدار مصرف غذا

- آشنایی با انواع مختلف غذاها که شامل ( غذای پلت شده ، غذای نیمه مرطوب ، غذای زنده )

- آشنایی با مکملهای مختلف ویتامینی ، مواد معدنی و عناصر کمیاب ، دفعات غذادهی بچه ماهیها در شبانه روز ، برنامه تغذیه ای اندازه های مختلف ماهیان خاویاری و اندازه خوراک ، مقدار جیره روزانه و تعداد دفعات غذا دهی ماهیان خاویاری

- آشنایی با کنترل تغذیه و رقم بندی بچه ماهیان خاویاری

نکته مهم : تمام سرفصل های بالا تنها گوشه ای از اطلاعات موجود در فایل آموزش پرورش خاویار میباشند که در اختیار کاربران سه ماهه و بالاتر وبسایت قرار گرفته است .

فايل‌ها:

ka - راهنمای جامع تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری 312 صفحه

چهارشنبه, 26 آذر 1399 21:04