جهت آشنایی با روشهای علمی کاشت و داشت و برداشت مارچوبه ، با ما تا پایان این مقاله همراه باشید ، همینطور میتوانید جهت دانلود فایل جزوه آموزش کاشت و داشت و برداشت مارچوبه ، به انتهای این صفحه مراجعه نمایید.

مارچوبه سبزی با ارزشی است که از نظر تازه خوری خوش خوراک بوده و به صورت کنسروی و یخ زده نیز مصرفمی شود . مورد استفاده مارچوبه در دنیا عمدتاً پس از فرآوری است . مصارف اولیه مارچوبه داروئی بوده است  .ریزوم مارچوبه اثر مدر دارد و ظاهراً نباید مورد استفاده اشخاص عصبانی مزاج و مبتلایان به التهاب مجاری ادراری قرار گیرد . برخی بر این باورند تاج ریشه به علت مدر بودن ، اثرات مفید در رفع بیماری های قلبی دارد ! برای مبتلایان به رماتیسم حاد و سنگ کلیه ، مصرف آن منع گردیده است .

در این صفحه ، کاملترین بانک فایلهای آموزشی را درباره کشت مارچوبه ، روشهای آبیاری مارچوبه ، روشهای سم پاشی و مبارزه با آفات و بیماری ها و علفهای هرز مارچوبه ، کود دهی و تغذیه مارچوبه و نکات تخصصی دیگر ، در اختیار شما کاربران محترم وبسایت گسترش کارآفرینی ایران قرار میدهیم . جهت سهولت استفاده شما کاربران محترم ، ما این اطلاعات را در چند شاخه تخصصی به شرح زیر دسته بندی نموده ایم .

1 - آموزشهای مربوط به کاشت و داشت و برداشت مارچوبه که به شرح زیر میباشد

روش های کاشت گیاه مارچوبه به شرح زیر می باشد :

کاشت مستقیم :

در این روش بذر ها مستقیماً در زمین اصلی کشت می شوند و در سال بعد تاج های ریشه حاصـله را انتقـال می دهند این روش توصیه نمی شود چرا که نسبت به سایر روش ها طولانی مدت تر و هزینه آن بیشتر است. 

هر چند کاشت مسقیم مارچوبه توصیه نمی شود امـا در مـواردی کـه آبیـاری امکـان پـذیر و ادوات خـاک ورزی و کاشت مناسب موجود است می توان اقدام به این عمل نمود . این روش بهتر است در خاک هـای شـنی ، لومی شنی با زهکشی خوب که عاری از علف های هرز چند ساله هستند ، انجام شود .

در این روش 2 الی 3 کیلـو گرم بذر در هکتار مورد نیاز است که در عمق 1 الی 5/2 سانتی متری خاک و داخل جوی هایی به عمق 15 الی 20 سانتی متر کاشت می گردند . با شروع رشد گیاهچه ، به آرامی و با دقت به طوری که گیاهچه های جوان دفن نشوند ، روی جوی خاک ریخته می شود.  هزینه بالای کاشت و برداشت تاج های ریشه ای از خزانه ، منجر به مصرف بـذر هیبریـد و نـشاء ( در مرحلـه گیاهچه ای ) که امکان مکانیزه نمودن کاشت و هم برداشت را می دهد ، شده است .

انتقال گیاهچه :

اخیراً استفاده از نشاء های 10 هفته ای محبوبیت یافته است . بذر ها را در سینی هایی داخل گلخانه کاشـت 10 الی 12 هفته بعد گیاهچه ها را به مزرعه انتقال می دهند . بـه دلیـل سیـستم ریـشه دهـی خـاص مارچوبه سینی هایی با محفظه ای به ابعاد 8 × 5 × 5 سانتی متر مورد نیاز است . گیاهچه ها به مدیریت خیلی دقیق از نظر حرارت و عناصر غذایی نیاز دارد .

هنگامی که نشاء هـا آمـاده انتقـال هـستند ، نـشاء هـا را درون فـارو مـی کارند . در این روش کاشت شیوع بیماری ها کمتر است . با رشد گیاهچه ها ، خاک به پای بوته ها داده مـی شـود بطوریکه در پایان اولین فصل رشد ، فارو تا سطح خاک پر می شود . در پائیز رشد سرخسی خاتمه می یابد . خاک روی بوته طوری داده می شود که حالت گنبدی داشته باشد تا آب روی آن جمع نشود .

وقتی از بذور هیبرید های گران قیمت برای تهیه نشاء استفاده می شود هر کیلو گرم می تواند بـرای کاشـت در حدود 2 هکتار کفایت کند . یکی از معایب کشت نشائی آن اسـت کـه در سـال اول بعـد از کاشـت عملکـرد خیلی کمتری نسبت به کاشت تاج ریشه ای تولید می کند . در مناطقی که باران های شدید بهاری اتفاق مـی افتـد فاروها را که عمق 10 سانتی متری دارند فرسایش داده و گیاهچه های کوچک را از بین مـی بـرد .

هزینـه کاشـت نشایی معمولاً مشابه یا کمتر از هزینه کاشت تاج ریشه می باشد . استفاده از نشاء های داخل پاکت های پلاسـتیک آسان تر و تراکم و یکنواختی بوته های مورد نظر را تضمین می کند . نشاءها بایـستی در ردیـف هـایی بـه فاصـله ردیف 6/1 متر و فاصله روی ردیف 20 الی 30 سانتی متر کاشته شوند .

داشت و مراقبت گیاه مارچوبه به شرح زیر می باشد :

به مدت کوتاهی بعد از کاشت تاج ریشه کولتیواسیون و سله شکنی شـروع و در سرتاسـر فـصل بـا فواصـل زمانی مناسب برای کنترل علف های هرز ادامه می یابد . هر نوع عملیات خاک ورزی بایستی در عمق کـم انجـام شود چون ممکن است به ریشه ها صدمه زیادی وارد شود .

به خـصوص بعـد از توسـعه ریـشه و رشـد تـاج ریـشه نزدیک سطح خاک این امر صادق می باشد . وقتی تاج ریشه در جوی های عمیق کاشته می شوند بهتر است کـه جوی ها را به تدریج با خاک پر کنند . این نوع خاک دادن باعث کنترل علف های هرز روی ردیف در سالی که تاج ریشه کاشته شده ،  می شود .

بعد از سال اول ، چند بار تیشه زدن برای کنترل علف های هرز پای بوته ضروری است . هر نوع عملیات کولتیواسیون در نزدیکی تاج ریشه طی فصل برداشت بایـستی کـم عمـق و بـا دقـت انجـام شود تا به ساقه های خوراکی صدمه ای وارد نشود.  اگر هدف تولید مارچوبه سفید است ردیف ها بایستی با ریختن چند سانتی متـر خـاک حالـت پـشته بیابنـد .

خاک روی تاج ریشه بایستی به اندازه کافی باشد تا ساقه خوراکی قبل از رسیدن به سطح خاک ، طول مناسب بـه منظور برداشت را داشته باشد . لازم است که هر دو هفته یک بار روی ردیف ها خاک ریخته شـود تـا بـه انـدازه کافی خاک روی آنها باقی بماند . تاج ریشه مارچوبه هر سال کمی ضخیم تر شده و به سطح خاک نزدیکتـر مـی شود بنابراین هنگامی که تاج ریشه به سطح خاک خیلی نزدیک می شود انـدکی خـاک دادن روی ردیـف لازم است .

اگر پوشش خاک روی تاج ریشه خیلی کم باشد تاج ریشه در معرض حرارت های شدید در هـوای گـرم در انتهای فصل برداشت ، در بستر مارچوبه کاملاً کولتیواسیون انجام و پشته ها مسطح شـده انـد . پـشته هـا را می توان با دیسک مسطح نمود . در مزارع بزرگ مسطح نمودن پشته ها با ادواتی که اختصاصاً بـرای ایـن منظـور طراحی شده اند انجام می شود . در مورد نحوه مدیریت ساقه های علفی ( سرخسی ) که بعد از فصل برداشت رشد می کنند اتفاق نظر وجود ندارد .

در برخی نواحی اجازه می دهند که این ساقه ها زمستان گذرانی کنند تا برف را در خود نگه داشته و از حرکت خاک جلوگیری کنند و در بهار این ساقه هـا را توسـط دیـسک زیـر خـاک مـی کنند . برخی از کشاورزان ، به محض آن که میوه ها در حال رسیدن هستند ساقه ها را بریده و انتقال مـی دهنـد یـا می سوزانند این عمل از گسترش بذر آنها جلوگیری می کند . با این حال ، تا زمانی که سـاقه هـا مـواد ذخیـره ای کافی تولید و به ریشه های گوشتی انتقال نداده اند نبایستی آنها را برید .

به همین دلیل بهتر است کـه بـه سـاقه هـا اجازه داد تا زمان از بین رفتن سرپا باقی بمانند. سوزاندن بقایای سرخسی باعث حـذف مـواد آلـی از مزرعـه مـی گردد . ساقه های بالغ و درخواب را می توان بدون هیچ مشکلی با خاک مخلوط کرد . بعضی از کشاورزان در سال اول و دوم در بین ردیف های مارچوبه اقدام به کشت سایر گیاهان می کنند این روش توصیه نمی شود و اکثر کشاورزان موفق این عمل را انجام نمی دهند .

برداشت مارچوبه :

سنی که مارچوبه ها آماده برداشت می شوند و طول فصل برداشت در نواحی مختلف متفاوت است . در نواحی که فصل رشد طولانی و نسبتاً خنک است ساقه های خوراکی را می توان در سنین پائین تری برداشت نمود . در نواحی با فصل رشد طولانی و خنک ، در سال اول بعد از کاشت تاج ریشه به مدت 2 الی 3 هفته می توان برداشت کرد .

برخی از کشاورزان اعتقاد دارند بهتر است که یک سال دیگر هم صبر نمود . چون بایستی مواد کافی در ریشه ذخیره نماید . در ارقامی که رشد زیادی دارند و تاج ریشه هم مطلوب باشد و با مدیریت خوب و فصل رشد طولانی می توان یک دوره برداشت کوتاه مدت ( در حدود چهار هفته ) در سال اول بعد از کاشت تاج ریشه و در حدود 7 هفته در سال دوم بعد از کاشت تاج ریشه برداشت نمود .

دوره برداشت در سال دوم برداشت ممکن است 6 الی 8 طول بکشد و در سال سوم شروع برداشت تا 12 هفته طول خواهد کشید . در مناطقی که فصل رشد کوتاه و گرم می باشد نبایستی تا 2 سال بعد از انتقال تاج ریشه برداشت شوند و بعد از آن نیز دوره برداشت فقط به 3 الی 5 هفته محدود می گردد .

دوره برداشت برای سال چهارم و سالهای بعدی 6 تا 8 هفته خواهد بود . برداشت صبح ها انجام می شود تا بتوان توسط دست ساقه را کند . در این حالت بهترین کیفیت را خواهیم داشت . ساقه هایی با گل آذین کاملاً فشرده ، از نظر تغذیه ای بهترین کیفیت را دارند .

گل آذین هایی که شروع به شاخه دهی کرده اند و حالت سرخسی دارند کمترین کیفیت را دارند . برای برش از چاقوی مخصوص برداشت مارچوبه هم استفاده می شود در این صورت مراقب باشید که به ساقه های جوان در حال رشد در زیر خاک صدمه ای وارد نکنید . برای اجتناب از صدمه زدن به جوانه های در حال توسعه روی ریزوم ها ، نباید ساقه ها را نزدیکتر از 5 سانتی متر به تاج ریشه برید. 

صدمات ناشی از چاقو به جوانه ها و ساقه های نابالغ باعث خمیده شدن ساقه می شود . اگر نوک ساقه ها باز برداشت شدید به مدت خیلی طولانی باعث ضعیف شدن بوته و نازک شدن ساقه ها می شود . مدت کافی برای رشد سرخسی جهت تضمین تولید در سال آینده لازم می باشد. 

ساقه های قابل عرضه به بازار را می توان بدون صدمه رساندن به اندام های در حال توسعه برید بدین منظـور چاقو را نزدیک ساقه ای که می خواهند ببرند قرار داده و به طور عمودی چاقو را به پـایین فـشار داده و بـه عمـق مطلوب برش رسانده و سپس آنرا کج کرده و ساقه را می برند اگـر از ابتـدا چـاقو را بـه صـورت اریـب حرکـت بدهند تعداد زیادی ساقه های جوان خسارت می بینند .

هیچ وقت ساقه های مارچوبه را بالاتر از سطح خاک نباید برید چون قسمتی از ساقه که باقی می ماند ، حالت چوبی و خشبی داشته و در برداشت های بعدی برای کـارگران مزاحمت ایجاد می کنند . بعد از بریدن ساقه ها سریعاً آنها را از مزرعه خارج می کنند .

مارچوبه های بریده شده باید بلافاصله خنک شوند در غیر اینصورت کیفیت و ارزش غذایی آن سریعاً کاهش می یابد . مارچوبه را نمی توان در سال اول قرار دادن تاج ریشه ، برداشت نمود . در سال اول بعد از کاشت تاج ریشه عملکردی در حدود 500 کیلوگرم در هکتار محتمل می باشد . با این حال ضخامت ساقه ها نسبت به سالهای بعدی خیلی کمتر و بازار پسند نخواهند بود . در سال های بعد دوره برداشت ممکن است 8 الی 9 هفته طول بکشد . هر موقع که ضخامت ساقه کمتر از 5/9 میلی متر شد عمل برداشت بایستی متوقف گردد .

معمولاً در طی فصل برداشت سه الی چهار بار به طور جمعی برداشت صورت می گیرد . در ایران ( کرج ) برداشت مارچوبه از اردیبهشت الی اواخر خرداد انجام می شود . محصول دهی این گیاه در خوزستان در بهمن تا اواخر فروردین ماه است . برداشت صبح هنگام زمانی که ساقه ها خنک تر و به سادگی قابل برداشت هستند توصیه می شود . این امر باعث بهبود کیفیت می گردد .

2 - آشنایی با ارقام مختلف مارچوبه

رقم مارچوبه مری واشنگتن ، رقم مارچوبه مارتا واشنگتن ، رقم مارچوبه ریدینگ جاینت ، رقم مارچوبه پالمتو ، رقم مارچوبه آرجنتینول ، رقم مارچوبه کاناورکولاسل ، رقم مارچوبه مامث وایت

3 - آموزش روش آبیاری مارچوبه که به شرح زیر میباشد

رطوبت کافی در خاک برای جوانه زنی بذر و رشد سریع بوته جوان حائز اهمیـت مـی باشـد . بطـوری کـه توصیه شده قبل از کشت بذور را به مدت 24 الی 48 ساعت در آب ولرم خیسانده و پس از کشت نیز بایـستی در تمام زمان انتظار تا جوانه زنی محیط مرطوب باقی بماند . رشـد خـوب در سـال اول بـرای تولیـد تـاج هـای ریـشه بزرگ مهم می باشد .

مارچوبه به دلیل این که ریشه عمیقی دارد می توانـد از اعمـاق پروفیـل خـاک آب جـذب کند . در بعضی از نواحی خشک و نیمه خشک به ارتفاع 50 سانتی متر آب یا بیشتر در طی رشد رویشی یا مرحله رشد سرخسی داده می شود . همچنین در اقلیم های گرم و خشک بعد از دوره رشد تابستانه مـدتی آبیـاری نمـی کنند تا دوره خواب القا شود .

در مناطقی که رشد در سرتاسر سال اتفاق نمی افتد در اواخر پائیز یا اوایل زمـستان آبیاری نمی کنند تا تنش رطوبتی باعث شروع خواب گردد . تعداد دفعات آبیاری به دمـا ، سـرعت بـاد و رطوبـت نسبی بستگی دارد . بعد از برداشت به مقدار کافی آبیاری می کنند تا باعث حفظ و افزایش رشد سرخـسی شـود . آبیاری پائیزه باعث افزایش تولید در بهار سال بعد گردیده و از طرفی خسارت یخبندان زمستانه را کاهش داده است .

پس از سبز شدن گیاه آبیاری بسته به فصل و منطقـه تغییـر مـی کنـد بـدین صورت که در پائیز هر 15 – 20 روز و در زمستان هر 35 – 40 روز و در بهار هر 12 – 15 روز و در تابستان هـر 7 – 10 روز می بایستی آبیاری مزرعه صورت بگیرد و مجموعاً در طول یک سال با توجه به تعـداد و میـزا ن هـر آبیـاری چیزی در حدود 35 – 40 هزار متر مکعب در روش آبیـاری نـشتی نیـاز دارد کـه مطمئنـا اگـر از آبیـاری قطـره ای استفاده شود این میزان به نصف تا یک سوم کاهش می یابد .

مارچوبه دارای ریشه عمیق است و از عمق زیادی از خاک آب جذب می کند . این امر باعث می شـود کـه گیاه بتواند خشکی را تا حدود زیادی تحمل کند . به علت وجود ریشه های عمیق مارچوبه ، فواصل بین آبیاری هـا را می توان بیشتر از سایر گیاهان زراعی در نظر گرفت . در مناطقی که آب آبیاری دارای کیفیت خـوب نیـست ( در صد کلر تا 2000 پی پی ام ) می توان مارچوبه کاشت .

4- آشنایی با آفات و بیماریها و علفهای هرز مزارع مارچوبه و روش های سم پاشی و مبارزه بیولوژیک با آفات که برخی از سرفصلهای آن شامل موارد زیر میباشد

آشنایی و روشهای کنترل و مبارزه با بیماری های مهم گیاه مارچوبه مانند بیماری زنگ مارچوبه ، بیماری پژمردگی فوزاریومی ( پوسیدگی ریشه ) ، بیماری لکه ارغوانی ، بیماری پوسیدگی رایزوکتونیایی ، بیماری پوسیدگی فایتوفترایی

آشنایی و روشهای کنترل و مبارزه با آفات مهم گیاه مارچوبه مانند آفت سوسک مارچوبه ، آفت سوسک نقطه ای مارچوبه ، آفت شته مارچوبه ، آفت تریپس

آشنایی با علف های هرز و نحوه کنترل آنها

5 - آشنایی با کود در مزارع مارچوبه که به شرح زیر میباشد

کوددهی قبل از کاشت :

مارچوبه زمین را به مدت زیادی اشغال می کند بنابراین لازم است خاک حاصلخیز و عـاری از علـف هـای هرز باشد . کوددهی ، به خاک و شرایط اقلیمی بستگی دارد . مارچوبه در خاک هایی که دارای مـواد آلـی کـافی هستند خوب رشد می کند . در خاک های معدنی ، مصرف مواد آلـی ممکـن اسـت از افـزودن نیتـروژن ، فـسفر و پتاسیم مهم تر باشد .

بعضی از خاک های آلی قبل از کشت به کود شیمیایی احتیاج ندارند . مواد آلی را می تـوان به شکل کود دامی یا کود سبز به زمین داد . کشت کود سبزسویا ، شبدر و لوبیا برای اختلاط با خاک مناسـب مـی باشند . چون مقداری نیتروژن به خاک اضافه می کنند . از غلات دانه ریز مانند چاودار ، گندم ، یولاف و یا جو نیـز می توان استفاده کرد .

هنگام برگرداندن کود سبز و اختلاط آن با خاک بایستی به اثر آن بر مقدار نیتروژن در خاک توجـه شـود . بـرای در دسترس بودن نیتروژن کشاورزان باید مقداری کود نیتروژن جهت کمک بـه فراینـد تجزیـه بـه زمـین بدهنـد.  گیاهان لگومینوزی که به عنوان کود سبز استفاده می شوند وقتی سبز و آبدار هستند با خاک مخلـوط مـی شـوند که در مقایسه با مواد خشبی سریعتر تجزیه شده و در حین تجزیه مشکل کمبود نیتروژن کمتر اتفاق می افتد .

قبـل از قرار دادن تاج ریشه در خاک کود دامی داده می شود . کود شیمیایی نیز پخش شده و به طور کامـل بـا خـاک مخلوط می شود . قسمتی از کود شیمیایی را می توان تا بعد از قرار دادن تاج ریشه در خـاک بـه تـأخیر انـداخت . باقیمانده کود را در امتداد ردیف ها مصرف می کنند و  با خاک مخلوط می کنند . اگر یک لگوم به عنـوان کـود سبز استفاده شود کود شیمیایی نیتروژنه کمتری مصرف می شود . علاوه بر آن منشاء خـاک و شـرایط اقلیمـی بـر حاصلخیزی خاک و نیاز کودی آن موثرند  .

در مناطقی که مارچوبه در خاک های حاصلخیز و عمیق کاشته شده ، نیاز کودی کاهش می یابد . به خاکهایی که از نظر مواد آلی غنی هستند کود شیمیایی زیادی نمی دهند ، در صورتی که در خاکهای معدنی تا 2200 کیلو گرم از کود کامل بـا نـسبت N-P-K  ( 1 – 2 – 1 یا 2 – 2 - 1 ) داده مـی شـود  .

مارچوبه به کمبود کلسیم حساس می باشد و بایستی قبل از کاشت مارچوبه مقدار مناسبی کلسیم در خاک ( بر اساس آزمون خاک ) قرار داده شود . در خاک های اسیدی معمولاً 5 الی 10 تن آهک دولیمیتیک در هکتار لازم است . در خاکهـای خنثـی تـا بـازی ، در صورت نیاز ، گچ یا آهک به عنوان منبع کلسیم به خاک داده می شود ، اما بایستی دقـت شـود کـه PH خـاک در حدود 6 الی 7 حفظ گردد . 

زمان مصرف کود شیمیایی از نظر عملکرد چندان مهم نمی باشد . سابق بر این کشاورزان کـود شـیمیایی را در دو قسمت مصرف می کردند . یک قسمت قبل از شروع رشد در بهار و باقیمانده در پایان فصل برداشت ، داده می شد . کود سرک دومی برای تحریک رشد هوایی و ذخیره مواد غذایی در ریشه ها مصرف می شده است . اما این روش نسبت به مصرف تمامی کود شیمیایی قبل و یا بعد از برداشت هیچ مزیتی از نظـر عملکـرد نـشان نـداده است .

مصرف کود شیمیایی در بهار ممکن است به صورت پخش ، روی ردیف و یا روش نـواری باشـد . در روش پخش ، کود شیمیایی توسط ردیف کار غلات در عمق 8 – 7 سـانتی متـری خـاک قـرار داده مـی شـود . در روش روی ردیف ، کود شیمیایی در نوارهایی به عرض 45 سانتی متر ریخته و توسط دیـسک بـا خـاک اخـتلاط داده می شود . در روش نواری ، کود شیمیایی در عمق 8 – 7 سانتی متری خاک در دو طرف ردیـف مـصرف مـی شود .

نکته مهم : تمام سرفصل های بالا تنها گوشه ای از اطلاعات موجود در فایل آموزش کاشت ، داشت و برداشت مارچوبه میباشند که در اختیار کاربران سه ماهه و بالاتر وبسایت قرار گرفته است .

فايل‌ها:

ka - دستورالعمل کاشت ، داشت و برداشت مارچوبه 39 صفحه

سه شنبه, 25 آذر 1399 16:16

 607.13 KB

 8

برای دانلود این محصول شما نیاز به خرید اشتراک دارید اگر عضو هستید با حساب کاربری خود وارد شوید.