مطالعات بازار در واقع یک زنجیره از استعلامات و محاسبات میباشد که در نهایت ، برآوردی از سهم قابل حصول یک کسب و کار از بازار فروش را به ما ارائه میکند . برای آشنایی با چگونگی انجام مطالعات بازار و جایگاه آن در طرح توجیهی و مطالعات اقتصادی ، با ما در این مقاله همراه شوید.
جهت سفارش مطالعات بازار به این صفحه مراجعه کنید .
مطالعات بازار چیست و روش انجام آن در طرح توجیهی چگونه است؟
چیزی که در ایران به نام مطالعات بازار یا مارکتینگ پلن شناخته شده ، در ادبیات علمی بین المللی با نام Marketing Research یا تحقیقات بازار شناخته میشود و روش کلی انجام آن از یک استاندارد مشخص تبعیت میکند .
در این قسمت ما به صورت اجمالی و با زبانی بسیار ساده به بررسی این روش میپردازیم .
در انجام مطالعات بازار ما با 4 فاکتور مشخص سرو کار داریم که به شرح زیر میباشند .
1 - میزان تولید داخلی در 5 سال آینده :
برای بدست آوردن میزان تولید داخلی در 5 سال آینده ، باید آمار تمام واحد های تولیدی فعال و همینطور واحد های تولیدی که جواز کسب گرفته اند و تا 5 سال آینده به بهره برداری میرسند را شناسایی کنیم.
این کار به صورت معمول از طریق استعلام از وزارت صمت صورت میپذیرد و ما بدین طریق میتوانیم به براوردی تقریبی از میزان تولید داخلی در 5 سال آینده دست پیدا کنیم .
اما چرا میگوییم تقریبی ؟!
دلیل آن کاملا واضح است ! چون اطلاعاتی که از وزارت صمت دریافت میکنیم در واقع اطلاعاتیست که خود صاحبان آن کسب و کارها ، به وزارت صمت داده اند و ممکن است نسبت به واقعیت ، انحراف از معیار داشته باشد .
مثلا ظرفیت تولید شرکتی را که امسال از وزارت صمت جواز کسب گرفته و اعلام کرده که 2 سال دیگر به بهره برداری میرسد ، به عنوان بخشی از تولید داخلی دوسال آینده ، در محاسبات خود اعمال میکنیم .
این در حالیست که ممکن است به هر دلیلی صاحب این مجوز از ادامه ی مسیر منصرف شده و آن کسب و کار عملا به مرحله ی بهره برداری نرسد . بنابراین مقداری انحراف از معیار ، در محاسبه ی میزان تولید داخلی در 5 سال آینده وجود دارد .
2 – میزان واردات در 5 سال آینده :
واردات را با نام تولید خارجی نیز میشناسیم . برای محاسبه ی واردات یا تولید خارجی در 5 سال آینده از روش رگرسیون آماری استفاده میکیم .
بدین صورت که ابتدا آمار میزان واردات در پنج سال یا ده سال گذشته را از طریق استعلام از سازمان گمرک ایران بدست می آوریم و سپس از طریق رگرسیون و تشخیص روند ، میزان واردات برای 5 سال آینده را تخمین میزنیم .
3 – میزان صادرات در 5 سال آینده :
صادرات را به عنوان مصرف خارجی نیز میشناسیم . روش براورد میزان صادرات در 5 سال آینده نیز کاملا شبیه روش براورد میزان واردات میباشد و از طریق استعلام از گمرک و همینطور رگرسیون آماری انجام میپذیرد .
4 – میزان مصرف داخلی در 5 سال آینده :
این فاکتور در واقع همان فاکتور مجهول ماست که آن را به عنوان نیاز آتی کشور در 5 سال آینده میشناسیم . برای محاسبه ی نیاز داخلی در 5 سال آینده از یک فرمول بسیار ساده اما پرکاربرد در تحقیقات بازار استفاده میکنیم که در زیر به آن میپردازیم .
تولید = مصرف ==> ( تولید داخلی + تولید خارجی ) = ( مصرف داخلی + مصرف خارجی ) ==> مصرف داخلی = ( مصرف خارجی ) – ( تولید داخلی + تولید خارجی )
حالا با توجه به عناوین دیگری که در موارد 1 تا 4 ذکر کردیم ، فرمول بالا را میتوانیم به صورت زیر بازنویسی کنیم .
نیاز داخلی کشور = ( صادرات ) – ( تولید داخلی + واردات )
به همین راحتی میتوانیم نیاز داخلی کشور را در 5 سال آینده برآورد کرده و توجیه کنیم که سهمی از این نیاز را ما تامین خواهیم کرد .
جایگاه مطالعات بازار در طرح توجیهی و مطالعات اقتصادی
بسیاری از کارفرمایان ما ، در هنگام سفارش طرح توجیهی اعلام میکنند که فقط بخش توجیه اقتصادی و مالی را میخواهند چرا که در ایران اکثر بانکها و موسساتی که نقش تامین کننده ی اعتبار کسب و کارها را دارند ، فقط طرح توجیهی اقتصادی و مالی را از آنها طلب کرده اند .
به هر حال این دو مقوله (( طرح توجیهی اقتصادی و مالی )) و (( مطالعات بازار )) تا حدی جدا و منفک از هم هستند و میتوانند بدون هم استفاده شوند .
ولی در صورتی که این دو مقوله در کنار هم برای یک کسب و کار ، انجام شوند ، طرح نهایی را طرح امکان سنجی نام گذاری میکنند که در صورتی که توسط یک تیم تخصصی و مجرب تدوین شده باشد و به واقعیت نزدیک باشد ، میتواند نقشه ی راه مناسبی برای کسب و کار شما باشد.
البته در پروژه های بزرگ و در برخی از موارد نیز مشاهده کرده ایم که برخی از بانک های عامل نیز علاوه بر طرح توجیهی اقتصادی و مالی ، بخش مطالعات بازار را نیز از متقاضی وام طلب کرده اند که در این شرایط تدوین مطالعات بازار کاملا ضروری میباشد.
آیا مطالعات بازار میتواند میزان فروش قطعی کسب و کار شما را محاسبه نماید ؟!
در جواب این سوال میتوان با قاطعیت گفت خیر و دلیل آن نیز به ماهیت مطالعه بازار برمیگردد .
همانطور که در بالاتر توضیح دادیم ، مطالعات بازار از جنس تخمین یا برآورد میباشد و برآورد یعنی احتمال ! بدین معنی که برای مقادیر و اعدادی که در مطالعات بازار بدست میآید همواره ضریب خطا وجود خواهد داشت و این مقادیر ممکن است دقیق نباشند .
از طرف دیگر در مطالعه ی بازار ، نتیجه که برای ما روشن میشود ، میزان نیاز داخلی کشور در 5 سال آینده میباشد و نه میزان فروش شما در 5 سال آینده !
این مدیریت و توانمندی صاحبان یک کسب و کار است که میتواند این نیاز داخلی کشور را به بازار فروش خود تبدیل نماید ! بنابراین بسیار مهم است که با داشتن درکی درست از مقوله ی مطالعات بازار ، بتوانیم انتظارات معقولی از نتایج این مطالعات داشته باشیم .
سرفصل های مطالعات بازار
برای مشاهده ی سرفصلهای طرح های امکان سنجی ما که شامل سرفصل های طرحهای توجیهی فنی و اقتصادی ما به اضافه ی سرفصلهای مطالعات بازار میباشد روی عبارت (( سرفصل های مطالعات امکان سنجی )) کلیک نمایید .
در پایان ، وبسایت گسترش کار آفرینی ایران با تجربه ی تدوین طرح توجیهی و مطالعات بازار از سال 1385 تا امروز ، آمادگی خود را جهت تدوین مطالعات بازار اعلام میدارد ، جهت آگاهی از شرایط کار ما و دریافت مشاوره و رزومه ی ما ، با کارشناس طرح نویسی ما ، از طریق شماره های موجود در این صفحه تماس بگیرید.