جهت نگارش مطالعات بازار و طرح توجیهی پرورش مرغ تخمگذار با اطلاعات کاملاً به روز برای سال 1402 ، با فرمت DOC و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ مجوز یا ارائه به بانک ، این صفحه را مطالعه نموده و سپس با ما تماس بگیرید . ضمنا میتوانید فایل pdf طرح توجیهی پرورش مرغ تخمگذار را که قدیمی هستند ، صرفا جهت مطالعه از انتهای صفحه دانلود نمایید.

---

✔️ ریسک ها و نقاط قوت کسب و کار طرح توجیهی پرورش مرغ تخمگذار

---

مرغ تخم گذار لگهورن یکی از معروف ترین نژادهای مرغ تخم گذار در جهان محسوب می شود. این نژاد در منطقه لیورنو ایتالیا منشا گرفته است و به همین دلیل به این نام معروف است. در بین مرغهای تخمگذار بومی ایران نیز ، نژاد مرندی بسیار مناسب پرورش میباشد .

اگر می خواهید یک کسب و کار مرغداری تخمگذار راه بیندازید ، پیشنهاد می کنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

چرا مرغ تخمگذار پرورش دهیم؟

کسب و کار مرغداری تخمگذار ،  میتواند یكی از سودآورترین مشاغل باشد چرا که اولا محصول مرغداری ها گوشت مرغ و تخم مرغ بوده که هر دو کالاهای استراتژیک و پر مصرف کشور میباشند و تقاضا برای آنها بسیار بالاست و ریسکی برای فروش آنها نیست.

ثانیا در فارم مرغداری تخمگذار اعم از مرغ تخمگذار بومی و یا مرغ لگهورن ، تولید محصول که همان تخم مرغ است ، هرروز اتفاق میافتد و به همین علت گردش سرمایه و نقدینگی در فارم های مرغداری تخم گذار نسبت به مرغداری گوشتی سریعتر اتفاق میافتد .

در مزرعه جوجه‌های گوشتی حداقل 60 روز صرف زمان و هزینه لازم است تا پرورش‌دهنده در مجموع به سوددهی برسد.

بنابراین پرورش مرغ تخمگذار از نژادهای مرغوب مانند نژاد لگهورن یا حتی نژاد بومی یا محلی نیز میتواند کسب و کاری امن و زودبازده باشد.

قیمت گذاری دستوری مرغ و تخم مرغ ، مشکل امروز مرغداری های تخم گذار و گوشتی !

در سالهای اخیر قیمت گذاری دستوری برای محصولات مرغداری ها مانند مرغ و تخم مرغ باعث شده که مرغداری ها دچار بحران های جدی شوند چرا که از یک طرف قیمت نهاده ها که خوراک مرغها هستند بالا رفته و از طرف دیگر قیمت گوشت و تخم مرغ به صورت مصنوعی پایین نگه داشته میشود .

اما بر اساس تجارب گذشته میتوانیم بگوییم که این موضوع نمیتواند یک رویه ی دائمی باشد و به زودی باید قیمت مرغ و تخم مرغ هم به نسبت تغییرات دلار افزایش یافته و این ریسک از روی صنعت پرورش مرغ تخمی و گوشتی برداشته شود .

اگر روند قیمت گذاری دستوری به سرعت متوقف نشود و قیمت مرغ و گوشت واقعی نگردد ، نه تنها با پدیده ی قاچاق محصولات مرغداریها از شهرهای مرزی به بیرون کشور مواجه خواهیم شد بلکه کمر شرکت های بزرگ تولید کننده ی مرغ و تخم مرغ ، زیر فشار ناشی از عدم تناسب قیمت محصولاتشان با مواد اولیه مصرفیشان خواهد شکست .

امیدواریم که کارشناسان حوزه اقتصاد در کشور با ارائه مشاوره های علمی و سازنده به دولت ، جلوی ورشکسته شدن مرغداری ها که از کسب و کارهای استراتژیک کشور نیز می باشند و بار بزرگی از دوش صنایع غذایی کشور برمیدارند را بگیرند و مرغداری ها مجدد به روال سودآوری و رونق اقتصادی خود بازگردند.

ایده ی طرح توجیهی پرورش مرغ تخمگذار در قفس ، راه حلی جهت غلبه بر مشکل کمبود مساحت زمین !

یکی از مشکلاتی که علاقه مندان به سرمایه گذاری در مرغداری ها با آن مواجه میشوند این است که چگونه در زمین خود بیشترین تعداد مرغ تخم گذار را مستقر نمایند اما جواب بسیار ساده است : استفاده از قفس !

با پرورش مرغ تخمگذار در قفس، می‌توانید منطقه موردنیاز برای پرورش مرغ‌های تخمگذار را مدیریت کنید و به کارایی بیشتری برسید چرا که میتوانید با سیستم های جدید چینش قفسهای مرغ تخمگذار ، از ارتفاع فضای خود تا نزدیک سقف فارم نیز استفاده نموده و بدین ترتیب تعداد مرغ بیشتری را پرورش دهید.

مضاف بر این موضوع پرورش مرغ تخمگذار در قفس ، مزیت مهم دیگری نیز دارد و آن هم کنترل بهتر بیماریهای مرغی و جلوگیری از گسترش آن در کل مرغداری میباشد .

از آنجا که در روش پرورش مرغ تخمگذار در قفس ، هر مرغ در قفس جداگانه پرورش داده میشود ، اگر یکی از مرغها دچار بیماری شود امکان انتقال بیماری به سایر مرغها بسیار پایین است چرا که مرغها در تماس مستقیم با یکدیگر نیستند و این موضوع ریسک تلفات را در مرغداری های تخمگذار که از قفس استفاده میکنند کاهش میدهد.

پرورش مرغ تخمگذار لگهورن به روش صنعتی VS پرورش مرغ بومی تخمگذار به روش سنتی ؟!

برای پرورش مرغ تخمگذار ابتدا باید تصمیم بگیرید که روش صنعتی را می‌خواهید یا روش سنتی ؟ البته که روش صنعتی بازدهی بالاتری دارد اما در صورتی که سرمایه اولیه پایینتری دارید میتوانید با پرورش 1000 قطعه مرغ بومی تخمگذار از نژاد مرندی در یک فارم 100 متری کار خود را آغاز کنید.

اما چرا مرغداری تخمگذار صنعتی بهتر از سنتی میباشد ؟

1 - درست است که پرورش سنتی مرغ بومی تخمگذار در ابتدا ارزان‌تر از پرورش صنعتی تمام میشود  اما در بسیاری از موارد هزینه ها در هر دو مورد یکسان خواهد بود. به‌عنوان‌مثال، شما باید مقدار یکسانی پول را در هر دو روش ، برای فراهم‌کردن کود، خرید تجهیزات مرغداری، آب و خرید جوجه خرج کنید.  

این در حالیست که در روش پرورش مرغ تخمگذار در قفس ، شما عملا تعداد قطعه مرغ بیشتری را نسبت به روش سنتی میتوانید پرورش دهید. و این یکی از مزیت های مرغداری صنعتیست.

2 - مقدار مصرف دانه و خوراک مرغ در روش سنتی بسیار بیشتر از روش صنعتی است ، چرا که احتمال هدررفت خوراک مرغ به علت پرورش مرغ در قفس تقریبا به صفر میرسد.

3 - نصب سیستم های گرمایشی نیز در محیطهای سربسته کم هزینه تر از محیط های سرباز بوده و این نیز نوعی مزیت برای مرغداری های صنعتی میباشد.

---

✔️ انواع سالن های پرورش مرغ تخمگذار

---

از نظر اقتصادی کاری به صرفه است که با کمــترین هزینه بیشترین تولید را داشته باشد . در مورد دام و طیوراین مسئله مهمتر است چون مسئله بازار، روش های مختلف نگهداری ، استرس ها ، بیماری ها ، تغذیه ، مکان نگهداری و... مطرح است .

چون مرغ تخمگذار حساس است باید مکان نگهداری آن مناسب باشد یعنی از نظر تهویه ، حرارت ، دسترسی به دان و آب ، بهداشت و... کمترین مشکل را داشته باشد تا استرس ها باعث کاهش تولید نشوند.

سالن ها را می توان براساس معیارهای زیر طبقه بندی نمود :

1- ازنظر شکل ظاهری

• سالنهای باز
• سالنهای بسته

2- ازنظر بستر وسیستم نگهداری

• سالن با سیستم قفس
• سالن با بستر پوشال
• سالن با بسترنرده – پوشال
• سالن با بستر تمام نرده
• سالن با سیستم گودال عمیق

3- از نظر دوره پرورش

• لانه مخصوص جوجه ها
• لانه مخصوص نیمچه ها
• لانه مخصوص مرغهای جوان
• لانه مخصوص مرغهای تخمگذار

---

✔️ انواع سالن های مرغداری تخم گذار از نظر شکل ظاهری

---

1 - سالن های مرغداری تخمگذار با سیستم باز :

در این سالن ها تهویه متکی به جریان طبیعی هواست ومشخصه  اصلی این سالنها وجود پنجره هائی دردیوارهای شمالی و جنوبــی   انهاست که به ازای هر 18-15 متر مربع فضای کف یک متر مربع پنجره لازم است .

• عرض سالن : باید در حدود 2/12-8/9 متر باشد. عریضترازاین درآب و هوای گرم بخوبی تهویه نمی شود وتجهیزات بیشتری لازم دارد ومشکلا ت بیشتری نیز دارد .
• طول سالن: زمین ، تجهیزات وتعداد جوجه هائی که نگــهداری می شوند تعین کننده طول سالن می باشند.
• ارتفاع سالن: بین پایه تا سقف باید در حدود4/2متــرباشد.در مناطق گرمسیر می توان 3 متردر نظرگرفت.سالنهای با سیستــم نرده ویا سالنهایی که محلی برای نگهداری کود درزیراحداث شده ا ست باید 3/4ارتفاع داشته باشند.
• شکل سقف: معمولا شیروانی بوده وسایبانی ساختــه می شود که علاوه بر تامین سایه ازورود باران به داخل جلوگیری کند.
• هواکش سقفی: می توان در سقف ان را نصب کرد.
• فونداسیون و کف: پایه ریزی ان باید محکم باشد و برای راحتی در شستن و حمل ونقل وسایل ، کف باید سیمان یا مواد مشابه باشد و جهت سالن ها باید درجهتی ساختــه شوند که حداکثر استفــاده از جریان طبیعی هوا و نور خورشید شود .

2 - سالن مرغداری تخمگذار با سیستم بسته :

اساس کلی سالن های باز و بسته مشابه است. این سیستم کاملا بسته وفاقد پنجره است و کلیه شرائط تا انجا کـه امکان دارد درحد طبیعی است.

هوا از طریق کانالهائی وارد سالن شده و از طریق هواکــش خارج می شود. برای روشنائی ازلامپ استفاده می شود.عایق بندی خیلی مهم است. تهویه این سالنها مشکل اما گرم کردن آنها مشـــکل نیست . عرض سالن: چون تهویه مکانیکی است5/16-2/12 مترمناسب است وعریضتراز این تهویه مشکل است.

تهویه ،کاهش سطح به ازای هرپرنده ،کارگرکمتر، باروری بالاتردرمرغهای مادر، جمع آوری بهترمدفوع وبهداشت باعث گـــردیده تا ابداعاتی درسیستمهای نگهداری رخ دهد برهمین اساس درقالب سالن بازوبسته چندین نوع سالن دیگررا ساختند.

---

✔️ انواع سالن های مرغداری تخمگذار از نظر بستر و سیستم نگهداری

---

✳️ 1- سالن های مرغداری تخمگذار با سیستم قفس :

دوران نگهداری مرغ تخمگذاربه سه مرحله پرورش ، رشد و تولید تقسیم می شود که ممکن است یک ، دو و یا هر سه مرحله در قفس نگهداری شوند.

مزایای قفس :

• کنترل ، بهداشت ، واکسن ، دارو، انتخاب وحذف مرغها اسان است.
• کوکسیدیوزوکرچی حذف می شود.
• می توان تعداد مرغ بیشتری درواحد سطح نگهداشت.
• مرغها غذای دقیق می خورند وریخت وپاش غذا کمتر است.
• تخم مرغها تمیزتروشکستگی کمتری دارند.

معایب قفس :

• سرمایه گذاری اولیه زیاد است.
• اگروسایل خودکار نباشد کارگر بیشتری نیازاست.
• مرغها ازنظرفیزیولوزیکی وضعیت بدی دارند چون تحرک کمی دارند.
• بدلیل عدم استفاده ازنورخورشید ومواد فضـای گردش خود مرغها کاملا وابسته به جیره هستند .
• لکه خونی تخم مرغها بیشتر می شود .
• اثرعوامل محیطی روی مرغها زیاد است .

✳️ 2 - سالن مرغداری تخمگذار با بستر پوشال :

مرغها روی بستر پوشال نگهــداری می شوند. دراین سالنها لانه های تخمگذاری وجود دارد که مــرغ برای گذاشتن تخم واردان می شود.

 مزایا:

چون مرغها بستررانوک می زنند کانی بالیسم کمتر می شودوکمتربا کمبود ویتامین های گروه ب مواجه می شوند. حرارت ناشی ازتخمیربسترکمک به گرم شدن لانه می کند. هزینه بسترکم است.

معایب:

• ابتلا به بیماریهای انگلی وعفونی زیاد است.
• بعلت گردوغبارابتلا به بیماریهای تنفسی زیاد است.
• نگهداری مرغ درواحدسطح محدودیت دارد.
• تعویض بستر در هر دوره گران تمام می شود.

✳️ 3 - سالن مرغداری تخمگذار با بسترنرده – پوشال :

این سالن ها مناســبترین نوع برای طیوری است که تخم مرغ کشی تولید میکنند بخصوص جوجـــه برای گله های مادرگوشتی تا بهترجفت گیری  نمایند.

گاهی بجای نرده از توری استفاده می شود که خوب نیست. حدود 60% ازکف باید نرده و40% پوشال باشد. عرض نرده ها 2.5-5 سانتیمتروفضای خالی بین انها 5/2سانتیمتربــــوده ودرجهت طول سالن نصب میگردند وارتفاع ان از کف باید 68 سانتیمترباشد

نرده ها راهم دروسط وهم درکناردیوارنصب می کنند.آبخوری ودانخوری روی بسترنرده ای قرارمی گیرند. لانه های تخمگذاری هم وجود دارند.                                    

مزایا:

• تعداد تخم مرغ بیشتری درواحد سطح تولید می شود زیرا سطــح مورد نیازپرنده کمتراست.
• تولید تخم مرغ هرپرنده بیشترازبسترتمام نردهای است.
• ازنظرتخم مرغ نطفه داربه بسترتمام نرده ای برتری دارد.

معایب:

• هزینه ان نسبت به تمام پوشال بیشتر است.
• تولید هرپرنده کمترازبسترتمام پوشال است.
• ازدحــام طیوردرقسمت نرده ای باعث افزایش تخم مرغ هــای کثیف می شود.

✳️ 4 - سالن با بستر تمام نرده ای :

در این سالن ها سطح موردنیازبرای هرپرنده نسبت به بسترپوشال کــمتراست ولوازم ساخت نرده ، اندازه نرده و فاصله بین نرده ها همانند نرده بسترنرده – پوشال است. برای گله های تخمگذارومادرتخمگذاربسترخوبــی است ولانه تخمگذاری باید به اندازه کافی باشند. 

✳️ 5 - سالن با سیستم گودال عمیق:

این سالنها ، سالن با ارتفاع زیاد نیزنام دارند. دراین سیستم دونوع سالن مورد بحث است یکی درطبقه فوقانی که قفسه یا نرده روی انست ودیگری در زیرقرار گرفته وسقف ندارد که کود دران انباشتـه می شود.

این گودالها ½ مترارتفاع دارند که کود در ان خشک می شود. اکثراین سالنها دارای سیستم بسته هستند وهـوا ازروزنه هائی واردسالن شده وپس ازگرم شدن توسط هواکش به گودال کشیده شده ورطوبت کود را جذب می کند. بعد ازپایان هر دوره کود تخلیه می شود اما گـــاهی تا 7 ســـال درهمان گودال نگهداری می شود.

---

✔️ انواع سالن مرغداری تخمگذار از نظر دوره پرورش

---

1-  لانه مخصوص جوجه ها یااطاق مادر: دراین لانه جوجه یک روزه را تا 9-8 هفتگی نـــــگه می دارند.

2-  لانه مخصوص نیمچه ها :  بعداز 6 هفتگی جوجه ها به این لانه منتقل می شوند ومعمولا 6-4 هفته دراین لانه نگهداری می شود .

3 - لانه مخصوص نگهداری مرغهای جوان : از 12 هفتگی تا چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغـهای جوان در این لانه نگهداری می شوند  که لانه های انتظار هم می نامند .

4- لانه مرغ تخمی : چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغها را به این سالن منتقل میکنند وتا پایان دوره دراین سالن نگـهداری می شوند . امروزه برای صرفه جویی جوجه ها را تا روز اول تـخم گذاری در یک سالن نگهداری می کنند و فقط هنــگام شروع تخم گذاری انها را به سالن تولید منتقل می کنند .

ساختمان فارم مرغداری تخمگذار بهتر است در چه مناطقی احداث شود ؟

• بهتر است مزرعه در یک منطقه عاری از آلودگی های میکروبی ایجاد شود و از نزدیکترین مزرعه پرورش طیور و یا صنایع مرتبط با آن، مطابق ضوابط سازمان دامپزشکی فاصله داشته باشد.
• مزرعه را در مسیر جاده هایی که طیور حمل و نقل می شوند احداث ننمایید.
• اطراف مزرعه را محصور نمایید تا از ورود افراد متفرقه جلوگیری شود.
• منابع تامین کننده آب را از لحاظ میزان مواد معدنی، بار میکروبی و شیمیایی آزمایش نمایید.
• سالن مرغداری باید طوری طراحی شود که از ورود پرندگان و حیوانات وحشی به داخل آن جلوگیری شود. تمام بخشهای باز سالن باید با توری فلزی با چشمه های 2 سانتیمتر محصور شود .برای جلوگیری از ورود جوندگان به داخل سالن باید پی و کف سالن به خوبی کوبیده شود.
• محوطه ای به ابعاد 15 متر اطراف تمام سالنها را مسطح و پاکسازی نمایید، به طوری که علف ها سریع و به آسانی قابل برداشت باشند. پیشگیری از بیماری هایی که از طریق انسان منتقل می شوند
• تعداد بازدیدکنندگان و افراد دیگری که به هر دلیل وارد مزرعه می شوند را محدود نمایید.
• اگر لازم است اشخاصی در یک روز به چند مزرعه سرکشی نمایند، آنها باید نخست از گله های جوانتر بازدید کنند. گله های که مشکلات بیماری دارند را همیشه در مرحله آخر سرکشی نمایید.
• تمام اشخاصی که وارد مزرعه میشوند باید نکات بهداشتی را رعایت کنند. لازم است کارگران وبازدیدکنندگان دوش بگیرند و لباس تمیز بپو شند. این یکی از بهترین روشها برای جلوگیری ازانتقال آلودگی بین سالنها است.
• مشخصات بازدیدکنندگان شامل نام، نام شرکت، هدف از بازدید، مزرعه بازدید شده قبلی ومزرعه ای که بعدا بازدید خواهد شد ثبت شود.
• کارگران و بازدیدکنندگان در هنگام ورود و خروج از هر یک از س النها باید دستها وچکمه هایشان را شسته و ضدعفونی نمایند.
• وسایل و تجهیزاتی که به سالن آورده می شوند، منبع بالقوه بیماری هستند . در مواردی که به ناچارباید وسایلی را وارد یا خارج کرد، باید با دقت تمیز و ضدعفونی شوند

---

✔️ آماده سازی سالن مرغداری تخمگذار برای جوجه ریزی

---

سعی کنید شرایط محیطی سالم برای جوجه ها فراهم نمایید و میکروارگانیسم های بیماری زای موجود در داخل سالن و محوطه مزرعه را از بین ببرید.

مراحل پاکسازی و ضدعفونی کردن سالن به شرح زیر میباشد :

• بستر و کود را از سالن خارج سازید.
• دان و تمام وسایل غیر ثابت از قبیل آبخوریها، دانخوریها را از سالن خارج نمایید.
• مدفوع و آشغالهای چسبیده روی نرده ها، کف و هر جای دیگر سالن را جدا و پاکسازی نمایید.
• سالن و تجهیزات آن را با آب تمیز بشویید.
• اگر حشرات زیادی در سالن وجود دا رند، می توان قبل از پاکسازی سالن آنها را با حشره کش از بین برد.
• بستر را جاروب کنید. آشغالهای جمع شده و باقیمانده بستر را از سالن و مزرعه خارج سازید.
• سالن و تجهیزات را با مواد ضد عفونی کننده بشویید.
• درب و تمام منفذهای سالن را برای جلوگیری از ورود و خروج پرندگان و جوندگان ببندید.
• سالن را به مدت یک تا دو هفته خالی نگهدارید و در سرتاسر سالن سم مرگ موش بریزید .جوندگان در صورت عدم دسترسی به خوراک، آسانتر مسموم می شوند.
• مواد کشنده جوندگان را از سالن خارج سازید.
• داخل لوله های آب را ضدعفونی و تمیز نمایید
• تعمیرات سالن و تجهیزات آن را انجام دهید.
• سالن و تجهیزات مربوط به آن را ضدعفونی کنید. تجهیزات سالن قبل و بعد از نصب مجدد بایدضدعفونی شوند.

✳️ جوجه ریزی در سالن های پرورش مرغ تخم گذار

فراهم نمودن شرایط مناسب جهت بهبود عملکرد گله امری ضروری است. لذا قبل از ورود جوجه مسائل زیر باید مورد توجه قرار گیرد.

برای آماده سازی سالن برای ورود جوجه های مرغ تخمگذار چه اقداماتی باید انجام شود ؟

• قبل از ورود جو جه ها به مزرعه تمام تجهیزات را به دقت نصب و از کارکرد آنها اطمینان حاصل نمایید.
• تعداد جوجه هایی که در سالن ریخته خواهد شد و میزان تجهیزات مورد نیاز آنها را محاسبه نمایید.
• حصار را به ارتفاع 5/0 متر و قطر 3 تا 4 متر برای مادر مصنوعی های معمولی و قطر 5 تا 6 متر و ارتفاع 5/0 متر برای مادر مصنوعی های تشعشعی نصب نمایید. محافظهای از جنس مقوای ضخیم و یا فلزی، بهترین نوع محافظ می باشند.
• منبع حرارتی را روشن کنید به طوری که هنگام ورود جوجه به سالن دمای بستر به 29 تا 31 درجه سانتیگراد رسیده باشد. پیشنهاد می شود که در شرایط آب و هوای سرد 48 ساعت و در شرا یط آب و هوای گرم 24 ساعت قبل از رسیدن جوجه، منبع حرارتی روشن شود.
• چند ساعت قبل از ورود جوجه ها تمام آبخوریها را از آب پر کنید به طوری که دمای آب درهنگام ورود جوجه ها 25 درجه سانتیگراد باشد.
• با دقت کامل و در عین حال به طور سریع جعبه های حاوی جوجه را از داخل کامیون خارج کنیدو آنها را در اطراف محافظ بخاری قرار دهید.
• جوجه ها را زیر مادر مصنوعی قرار دهید و جعبه های خالی را در یک جا جمع نمایید تا جوجه ها به راحتی پخش شوند و آزادانه رفت و آمد کنند.

✳️ دوره آغازین پرورش مرغ تخمگذار

جهت بهینه کردن تولید و دستیابی به رشد کافی در جوجه ها سعی کنید سالن دارای دمای مناسب و هوای تمیز بوده، دان و آب کافی برای جوجه ها فراهم شود.

شرایط ایده آل در دوره آغازین پرورش مرغ تخمگذار چه شرایطی است !

• در یکروزگی، دمای مورد نیاز جوجه ها در زیر مادر مصنوعی 32 تا 35 درجه سانتیگراد و در کل سالن 26 تا 27 درجه سانتیگراد باشد.
• حداکثر 500 جوجه را برای هر مادر مصنوعی معمولی یا 1000 جوجه را برای هر مادر مصنوعی استفاده کننده از نور مادون قرمز اختصاص دهید. سیستم گرمایشی سقفی مفید نیست، زیرا بستر را گرم نمی کند همچنین دمای مناسبی را نیز در داخل سالن فراهم نمی کند و باعث می شود آب بدن جوجه ها کاهش یابد.
• در اکثر کشورها، از یک سالن برای دوره آغازین، رشد و تخمگذاری استفاده می شود. اگر دو سوم از سطح این سالن نرده باشد و امکان برداشتن نرده ها نیز طی دوره آغازین و رشد وجود نداشته باشد، پیشنهاد می شود که جوجه ها بر روی نرده پرورش داده شوند. برای پوشش روی نرده ها می توان از کاغذ یا پلاستیک و بستر پوشال به ضخامت 10 سانتیمتر استفاده کرد. جوجه های محصور شده فقط تا سن 5 هفتگی یعنی زمانی که قادر هستند به راحتی به سطح سالن بروند و برگردند، روی نرده نگهداری می شوند. بستر روی پوشش پلاستیکی نرده ها ر ا بعد ا می توان برروی سطح سالن ریخت.
• توجه : مطمئن شوید که سیستم نرده ای در هر دو طرف سالن باشد یا جوجه ها تا سن 3 هفتگی درهمان یک طرف سالن نگهداری شوند.
• دمای زیر مادر مصنوعی را می توان تقریبا به میزان 2 درجه سانتیگراد به ازای هر چهار روز کاهش داد.
• در سنین بین 14 تا 21 روزگی می توان جوجه ها را در کل سالن پخش کرد. در این دوره با توجه به اینکه دمای هیتر کاهش می یابد، حفظ دمای مناسب سالن برای جوجه ها حائز اهمیت است.

---

✔️ مدیریت آب و آبخوری در فارم های پرورش مرغ تخم گذار

---

یک مدیر آگاه همیشه آب کافی با دسترسی آسان، عاری از باکتری و از منبعی تمیز و مطمئن جهت پرورش جوجه ها تهیه می نماید.

کیفیت مناسب آب به معنی رعایت کردن موارد زیر میباشد :

• آب مهمترین ماده مغذی است که برای جوجه تهیه می شود. حدود 70 درصد وزن جوجه ها را آب تشکیل می دهد. محدودیت در مصرف آب، مصرف غذا و رشد را کاهش می دهد. اگر درآب و هوای گرم، جوجه ها به آب دسترسی نداشته باشند سریعا تلف می شوند.
• از ضدعفونی کننده های مطمئن آب، مثل کلر استفاده کنید. میزان مصرف آن در آبخوری های معمولی 3 قسمت در میلیون و در آبخوری پستانکی (نیپل) 1 قسمت در میلیون می باشد.
• میزان کلر آب را در دهانه آبخوری اندازه بگیرید.
• بطور ماهیانه آب را آزمایش کنید و مطمئن شوید که سطح کلی فرم در حد قابل قبول باشد.
• مواد موجود در آب آشامیدنی حائز اهمیت است. در جدول استانداردهای کیفی آب آشامیدنی برای طیور منعکس شده است.

برنامه محدودیت آب در فارمهای مرغداری تخمگذار

• زمانی که از برنامه محدودیت غذایی استفاده می شود، کنترل مصرف آب ضروری است تا کیفیت بستر حفظ شود.
• در صورتی که برنامه کنترل مصرف آب به درستی انجام نشود ممکن است مشکلات جدی اتفاق افتد.
• زمانی که دمای محیط بالا باشد ( 30 درجه سانتیگراد) نباید برنامه محدودیت آب اجرا شود.
• اجرای برنامه محدودیت آب معمولا ضروری نیست و در صورتی که سیستم آبخوری نیز نیپل باشد اجرای آن می تواند سبب مشکلات جدی شود.
• در بعضی موارد شوک غذایی روی می دهد. این حالت زمانی که چینه دان پرنده پر از غذا است یا حاوی مقدار خیلی کم آب (به خاطر انباشت غذا ) است، روی می دهد. پرندگان زمین گیر می شوند، چون غذای انباشت شده در چینه دان بر روی سرخرگ کاروتید فشار آورده، در نتیجه جریان خون به مغز کاهش می یابد . در بعضی موارد، به نای پرنده فشار وارد می شود و در نتیجه نای بسته می شود. وقتی این حالت رو ی داد، به طور دستی به پرنده آب داده و چینه دان آن را ماساژ دهید تا از مرگ پرنده جلوگیری شود. برای جلوگیری از وقوع شوک غذایی، در اوایل صبح دان را در اختیار طیور قرار دهید ضمنا حداقل یک ساعت قبل از توزیع دان ، آب در اختیار طیور قرار دهید. در صورتی که مقدار زیادی غذا در برنامه تغذیه یک روز در میان در اختیار طیور قرار می گیرد، برنامه غذایی 3/4 یا 2/5 را اجرا نمایید. 

---

✔️ روش های نوک چینی و واکسیناسیون در فارم های پرورش مرغ تخم گذار

---

همیشه یک سوم نوک را کوتاه کنید بدون اینکه به جوجه استرس وارد شود.

روش نوک چینی مرغ تخمگذار :

1 - نوک چینی را در 7 – 6 روزگی انجام دهید. فراهم نمودن ویتا مین K به مدت 24 ساعت قبل از نوک چینی به جلوگیری از خونریزی بیش از حد کمک خواهد کرد.

2 - یک پن در انتهای هر قسمت تعبیه نمایید. تعدادی از جوجه ها را در پن جمع کنید.

3 - ویژگی یک دستگاه نوک چین خوب برای انجام دقیق نوک چینی این است که در هنگام فشار روی پدال تیغه به خوبی بسته شود. تیغه نوک چین نباید به طور مداوم کار کند. بهتر آن است که باهر بار فشار روی پدال نو کچینی انجام شود.

4 - شخصی که در پن نشسته است می تواند جوجه را بردارد و در داخل جعبه مخصوص جوجه بگذارد. به ازای هر دو دستگاه نوک چین یک جعبه در نظر بگیرید. اگر د ر هنگام نوک چینی نیاز است که واکسیناسیون چشمی یا زیر جلدی انجام شود، شخصی که جوجه ها را بر می دارد می تواند این کار را انجام دهد.

5 - جعبه جوجه را طوری در دسترس شخص نو ک چین قرار دهید که بتواند به راحتی جوجه ها را بردارد.

6 - در هنگام نوک چینی جوجه ها را از پر پشت گر فته و انگشت سبابه را زیر گردن آن قرار دهید. سر جوجه را به طرف پایین کج کنید و در حالی که بر روی حلق فشار ملایم وارد می کنید تا زبان جوجه به عقب کشیده شود، نوک آن را داخل نوک چین قرار دهید، به مدت دو ثانیه در تماس با تیغه نگهدارید. برای اینکه تیغه همیشه تمیز باشد در صورت نیاز آن را عوض کنید. دقت نمایید که طی نوک چینی زبان جوجه داغ نشود.

7 - دمای تیغه نوک چین باید 650 درجه سانتیگراد باشد ( رنگ قرمز تیره ). اگر تیغه خیلی سرد است، به جای اینکه نوک چیده شود دچار ترک خوردگی می شود. در صورتی که دمای تیغه خیلی زیاد باشد، منقار به آن  می چسبد و در هنگام بیرون آوردن نوک از داخل نوک چین دچار خونریزی می شود. در صورتیکه بعد از نوک چینی 1 تا 2 درصد از نوک جوجه ها دچار خونریزی شد، دمای تیغه را تنظیم نمایید.

8 - جهت تسهیل در توقف خونریزی منقار را با دان تماس دهید تا خون لخته شود. اگر منقار درمعرض تیغه خیلی داغ قرار گیرد، برای همیشه معیوب می شود، چون منقار حالت نرم یا تاولی به خود می گیرد. جوجه های با منقار تاولی دچار کاهش رشد می شوند و در نتیجه یکنواختی گله کاهش مییابد.

9 - اگر نوک چینی به درستی انجام شود، تقریبا یک سوم قسمت جلویی منقار بریده شود (اندازه منقارجوجه از نوک آن تا ابتدای حفره بینی در نظر گرفته می شود). دو سوم بقیه (تا ابتدای حفره بینی) دو میلیمتر خواهد بود. بعد از نوک چینی برای کاهش استرس و ترمیم منقار به مدت چند روز عمق دان در دانخوری ها را افزایش دهید.

✳️ روش های واکسیناسیون در فارم های مرغداری تخمگذار :

داشتن یک برنامه واکسیناسیون مطلوب می تواند ضمن ایجاد مقاومت به بیمار یها در مرغان مادر، آنتی بادی مادری که از طریق تخم مرغ به جوج هها منتقل می شود را افزایش میدهد.

اهمیت برنامه واکسیناسیون مرغ های تخمگذار

برای محافظت جوجه ها در مقابل بیماریهای اندمیک برنامه ایمنی سازی را مشخص نمایید. برای اطمینان از انجام موثر واکسیناسیون، نتایج باید با روشهای سرولوژیکی تعیین شود. هرگونه تغییرات در روش واکسیناسیون (اضافه کردن ، حذف کردن، زمان بندی و روش واکسیناسیون) باید توسط دامپزشک متخصص طیور تایید شود.

پیشنهادات کلی درباره واکسیناسیون مرغ های تخمگذار

• جهت ذخیره سازی و استفاده از واکسن به دستورات شرکت سازنده آن توجه نمایید. تاریخ، روش و زمان واکسیناسیون، کارخانه سازنده، شماره سریال و تاریخ انقضاء هر واکسن را ثبت نمایید.
• واکسن را مطابق با دستورالعمل شرکت سازنده آن رقیق و آماده نمایید.
• شیشه حاوی واکسن را از معرض نور مستقیم خورشید دور نگه دارید.

---

✔️ سیستم های تهویه و تامین روشنایی در مزرعه ی پرورش مرغ تخمگذار

---

✳️ سیستم تهویه در مرغداری های تخم گذار :

با تأمین هوای با کیفیت مطلوب شرایط راحتی را در سالن برای جوجه ها فراهم نمایید.

اهداف تهویه در موغداری های تخمگذار :

• تهویه صحیح سال نهای مرغداری چندین نقش دارد:
• خارج ساختن گرما و رطوبت اضافی
• فراهم ساختن اکسیژن و خارج سازی گازهای مضری مثل آمونیاک و دی اکسید کربن
• کاهش گرد و خاک و بهبود کیفیت هوا
• افزایش ظرفیت
• افزایش طول عمر تجهیزات

انواع روش تهویه: 

1. تهویه با فشار منفی
2. تهویه طبیعی
3. تهویه تونلی

✳️ برنامه روشنایی در فارم های مرغداری تخم گذار :

به منظور دستیابی به بلوغ جنسی در زمان مناسب و تولید مطلوب، شدت و میزان روشنایی سالن را کنترل نمایید.

سیستم روشنایی در فارم های مرغداری تخمگذار :

• در سالن های پرورش ممکن ا ست از منابع نوری زیر استفاده شود : لامپ معمولی (تنگستن)، فلورسنت و لامپ های سدیم.
• لامپهای معمولی طیف نوری وسیعی تولید می کنند، اما مصرف برق بالایی دارند. لامپهای معمولی با شدت زیاد بر حسب لومن (لومن واحد تشعشع می باشد و برابر با مقدار نوری است که ازیک شمع معمولی بین المللی ساطع می شود) به ازای هر وات، هزینه مصرف برق را کاهش می دهد.
• لامپهای فلورسنت در مقایسه با لامپهای معمولی 3 تا 5 برابر نور بیشتری به ازای هر وات مصرفی تولید می کنند، به هر حال بعد از گذشت زمان ضعیف می شوند (شدت نور آنها کمتر می شود ). لامپهای فلورسنت سفید میزان رشد و تولید تخم مرغ را بهبود می دهد.
• لامپهای سدیم بازده زیادی دارند و بازدهی آنها در سالنهای با ارتفاع زیاد بیشتر از لامپهای دیگر است ( 3 متر حداقل ارتفاع سالن ). در مقایسه با لامپهای معمولی 10 برابر شدت نور بیشتری تولید می کنند.
• سیستم روشنایی بایستی همیشه توسط زمان سنج مخصوص قطع و وصل اتوماتیک 24 ساعته تحت کنترل باشد. این سیستم باید حداقل هفته ای یکبار کنترل شود. اگر برق منطقه قطع می شود، بهتراست که کنترل ها به صورت روزانه انجام شود.
• لامپها باید به طور منظم تمیز شوند تا شدت روشنایی سالن کاهش نیابد.
• نصب کلاهک بر روی لامپ سبب انعکاس کامل نور به سمت پرنده می شود، در نتیجه شدت موثر روشنایی در سطح پرنده افزایش می یابد.

برنامه روشنایی در دوره رشد مرغ های تخمگذار :

• در سه روز اول پرورش، برنامه روشنایی بصورت 23 ساعت روشنایی و 1 ساعت تاریکی اجرا می شود تا جوجه ها در محیط جدید با سیستمهای آبخوری و دانخوری آشنا شوند.
• طی 2 هفته اول پرورش در جوجه مرغ ها، و 4 تا 5 هفته نخست پرورش جوجه خروس ها، تغذیه به صورت آزاد انجام می گیرد. طی این دوره، مصرف دان تحت تاثیر مدت و شدت روشنایی قراردارد.

---

✔️ دلایل توقف تولید تخم مرغ در مرغ های تخمگذار

---

کاهش تولید تخم مرغ در مرغداری های تخمگذار اغلب به دلایل زیر اتفاق میافتد :

1 - کاهش طول روز :

مرغ ها نسبت به تغییرات طول روز حساس هستند، بویژه وقتی که این تغییرات به هنگام تولید تخم مرغ رخ بدهد. کاهش طول روز موجب کاهش تولید تخم می شود.

در اواخر تابستان و پاییز که طول روز کم است، توقف تولید تخم مرغ به ضرر مرغدار خواهد بود. تولیدکنندگان تجاری تخم مرغ از بروز این مشکل جلوگیری می کنند و با استفاده از نور مصنوعی در فصول مختلف سال سیکل تولید تخم مرغ را در گله ها حفظ می کنند.

قاعده رایج طول روز روشنایی در گله های تخم گذار این است : " کل طول روشنایی در روز، چه از طریق مصنوعی و چه از نور طبیعی، نبایستی از بلندترین روز طبیعی سال کوتاه تر باشد" .

بر این اساس مقدار نور مصنوعی مورد نیاز در تابستان حداقل و در زمستان حداکثر می باشد.

2 - تغذیه نامناسب :

مرغ ها برای حفظ تولید به جیره کافی و بالانس شده نیاز دارند. هر تخم مرغ حاوی مقدار مشخصی از پروتئین و انرژی می باشد که بایستی در جیره غذایی مرغ وجود داشته باشد.

انرژی پایین خوراک یا عدم تعادل اسید آمینه ها موجب کاهش تولید تخم مرغ خواهد شد. پوسته هر تخم مرغ تقریباً حاوی 2 گرم کلسیم می باشد. اسکلت نژادهای جدید مرغ تخم گذار حاوی 20 گرم کلسیم می باشد، لذا یک تخم مرغ 10% کل کلسیم بدن یک مرغ را دارا می باشد.

هر چند ذخایر اسکلت بدن مرغ در تامین کلسیم مورد نیاز فرایند سنتز تخم مرغ کمک می کند اما در صورت ناکافی بودن کلسیم در جیره غذایی، این ذخایر سریعاً تمام می شوند و در این شرایط تولید متوقف می شود.

برای حفظ تولید تخم مرغ بایستی تعادل مواد مغذی جیره فراهم و نیازهای بدن مرغ تامین شود، اندازه مناسب ذرات سنگ آهک و صدف در تأمین نیاز مرغ نقش مهمی دارند. جیره مرغ یا منبع کلسیم غذا باید مناسب احتیاجات غذایی مرغ باشد.

در برخی مواقع مخلوط کردن ترکیبات مختلف جیره باعث کاهش یک جزء از آن می شود مثلاً بهنگام میکس کردن جیره ممکن است نمک هدر رود. ناکافی بودن نمک جیره غذایی موجب توقف تولید تخم مرغ می شود. کیفیت آب آشامیدنی از نظر وجود مواد معدنی بویژه سدیم در تداوم تخم گذاری بسیار مهم است.

3 - کرچی :

در برخی از نژادهای مرغ حالت کرچی مشاهده می شود یعنی مرغ تمایل به خوابیدن روی تخم مرغ ها و تبدیل آنها به جوجه ها دارد. با شروع این حالت تخم گذاری متوقف می شود. اغلب در حالتیکه تخم مرغ ها در داخل آشیانه تجمع یابند این حالت بروز میکند.

این مشکل اغلب در فصل بهار رایج است، در شرایطی که طول روز بطور طبیعی در حال افزایش می باشد و تخم گذاری مرغ تحریک می شود.

برای جلوگیری از بروز ای مشکل بهترین راه جمع آوری بهنگام تخم مرغ ها (حداقل یکبار در روز) می باشد. جمع آوری روزانه تخم مرغ ها علاوه بر این مزیت، برای سلامتی و حفظ کفیت تخم مرغ های خوراکی نیز حائز اهمیت می باشد.

4 - تولک :

پس از ماهها تخم گذاری مرغ پرریزی می کند که ب این عمل تولک می گویند. در این هنگام تخم گذاری متوقف می شود. در این دوره استراحت مرغ، با ریختن پرهای قدیمی، پرهای جدید جایگزین آنها می شوند. همزمان بافت دستگاه تولیدمثلی مرغ نیز نوسازی می شود و به هنگام بازگشت به تخم گذاری، تولید بالا و کیفیت تخم مرغ ها عالی خواهد بود.

در شرایط طول روز طبیعی، با تغییر فصل عمل تولک انجام می گیرد و معمولاً در فصل پاییز پس از اینکه به علت کاهش طول روز مرغ دیگر تخم نمی گذارد، عمل پرریزی شروع می شود. در این اوضاع، کل مرغ های گله تقریباً همزمان تولک می شوند. اما، در شرایط نور مصنوعی، مرغ در هر موقع از سال ممکن است تولک شود و همزمانی تولک در کل گله مشاهده نمی شود در این حالت مرغ بایستی سریعاً به تخم گذاری برگردد.

5 - سن :

یک مرغ تخمگذار می تواند سالها زنده بماند اما مرغ های مسن سرانجام توانایی تخم گذاری را از دست می دهند چرا که دستگاه تولید مثل آنها دیگر توانایی فعالیت زیاد را نخواهد داشت.

6 - بیماری :

بسیاری از بیماری های طیور، تخم گذاری را تحت تاثیر قرار می دهند. ممکن است علائم بیماری در مرغ مشاهده نشود. به هنگام مشکوک شدن به بیماری بایستی سریعاً با دامپزشک مشورت نمود.

تشخیص بهنگام برخی از بیماریها به درمان سریع آنها کمک شایانی می کند. در برخی از بیماری های ویروسی از قبیل آنفلوانزای مرغی، تشخیص بهنگام بیماری از تلف شدن کل گله های ناحیه درگیر شده و انتقال ویروس بیماری به انسان جلوگیری می نماید.

---

✔️ ماشین آلات ، تاسیسات و تجهیزات خط تولید فارم مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت تخمگذار در سال

---

ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• سیستم دانخوری زنجیری ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 16800 عدد )
• سیستم آبخوری زنگوله ای ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 16800 عدد )
• بالابر کود از سر سالنها به داخل کامیون ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 8 عدد )
• اوگر انتقال کود از انتهای سالن به بیرون بالابر و کامیون جمعاً به طول 20 متر ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 6 عدد )
• انیلت هوا ( پنجره تهویه جهت ساختمان مرغداری تخم گذار ) ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 60 عدد )
• هیتر ( با توان حرارتی 1500 کیلوکالری ) ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 12 دستگاه )
• تهویه ( هواکش 140*140 ) ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 24 دستگاه )
• دماسنج و رطوبت سنج ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 20 دستگاه )
• ترازوی عقربه ای ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 10 دستگاه )
• نوك چین ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 10 دستگاه )
• آسیاب 3 تنی و میکسر دان 2 تنی ( تامین از شرکت گهردانه کاران ) ( 3 دستگاه )

تاسیسات مورد نیاز مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• تاسیسات برق رسانی شامل (حق انشعاب 100 کیلووات ) ، ترانسفورماتور ، تابلوهای برق ، روشنایی سالن ها و كابل كشی قوی و ضعیف
• تاسیسات آبرسانی ( حق انشعاب 3 اینچ و لوله كشی و ... )
• مخازن ذخیره سوخت ( به ظرفیت 30000 لیترورق سیاه فلزی نمره 3 ) : 3 عدد
• مخزن دارو سر سالن : 4 دستگاه
• تاسیسات گرمایش ( بخاری نفتی ) : 4 دستگاه
• تاسیسات سرمایش و تهویه ( کولر آبی ) : 4 دستگاه
• تجهیزات اطفای حریق ( به ظرفیت 12 کیلوگرم بافشارسنج منصوبه ) : 52 عدد
• امتیاز خط تلفن : 2 عدد
• دیزل ژنراتور 50 کیلووات :
• تجهیزات کوره لاشه سوز با ظرفیت 25 قطعه در ساعت : 2 دستگاه
• سیستم کولینگ پد : 2 سری
• الکتروپمپ بقدرت 3 اسب جهت انتقال آب به منبع دارو سرسالن
• باسکول 50 تنی : 1 دستگاه
• متفرقه

✳️ مواد اولیه و میزان آب و انرژی مصرفی مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

مواد اولیه مورد نیاز مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• جوجه یکروزه : 420000 قطعه
• دان مصرفی : 387 تن
• پوشال بستر : 90000 کیلوگرم
• ضد عفونی كننده های سالن :
• مکمل ،دارو و واکسیناسیون : 420000 عدد

میزان آب و انرژی مصرفی سالانه مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• گازوئیل : 108 مترمکعب
• نفت : 7200 لیتر
• برق : 525600 کیلووات
• آب : 7300 متر مکعب
• ارتباطات

✳️ نیروی انسانی مورد نیاز جهت بهره برداری از مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

پرسنل اداری و مدیریتی مزرعه مرغداری تخمگذار

• مدیر طرح : 1 نفر
• کارمند مالی و اداری : 4 نفر
• نکهبان و سرایدار : 2 نفر

پرسنل تولیدی مزرعه مرغداری تخمگذار

• کارشناس : 1 نفر
• دامپزشک : 2 نفر
• كارگر ماهر : 6 نفر
• کارگر ساده : 15 نفر

---

✔️ زمین ، محوطه سازی و ساختمان سازی مورد نیاز جهت احداث مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

---

✳️ زمین و محوطه سازی مورد نیاز مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• زمین : 20000 متر مربع
• خاكبرداری و تسطیح : 20000 متر مربع
• پی ریزی دیوار و دیوار کشی : 567 مترمربع
• خیابان كشی و جدول كشی ,و پارکینگ : 2400 مترمربع
• روشنایی محوطه : 60 اصله چراغ
• فضای سبز : 2000 مترمربع

✳️ ساختمان های تولیدی و اداری مزرعه مرغداری تخمگذار با ظرفیت 400000 پولت در سال

• سالن پرورش : 12000 مترمربع
• انبار و سالن بسته بندی : 600 مترمربع
• اداری و رفاهی : 150 مترمربع
• موتورخانه : 50 مترمربع
• نگهبانی : 100 مترمربع

✍️ جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی فارم مرغ تخمگذار ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ،با ما تماس  بگیرید .

---

📚 دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ فارم مرغ تخمگذار

---

👈 توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید.