جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی پرورش و نگهداری اسب ، با اطلاعات کاملا به روز برای سال 1401 با فرمت Word و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ، این صفحه را مطالعه نموده و سپس با ما تماس بگیرید . ضمنا در صورت تمایل میتوانید طرح های توجیهی تیپ پرورش و نگهداری اسب را ، صرفا جهت مطالعه ، از انتهای همین صفحه دانلود نمایید .

 

در این مقاله سعی بر این داریم تا به بررسی صفر تا صد پرورش و نگهداری اسب عرب و کردی و ... بپردازیم . دانستنیهای ارزشمندی را راجع به ویژگیها و جفتگیری اسب ها ،  تغذیه اسب ها ، مساحت مورد نیاز مزرعه پرورش اسب و باشگاه سوارکاری شامل زمین و محوطه سازی و ساختمانهای مورد نیاز ، تجهیزات و تاسیسات و یوتیلیتی مورد نیاز برای احداث مزرعه پرورش اسب و همینطور نیروی انسانی مورد نیاز یک اسبداری در این مقاله در اختیار شما قرار خواهیم داد .

در پایان مقاله نیز به معرفی نژادهای اسب اصیل ایرانی مانند اسب اصیل عرب ، اسب کردی ، اسب ترکمن و ... خواهیم پرداخت پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

---

اسب ، این حیوانی باهوش و نجیب را علمی تر بشناسیم (صفر تا صد پرورش اسب) !

---

اسب حیوانی است با هوش که برای سواری و بارکشی به کار می رود و برای کار های مخصوص از قبیل : مسابقه ، پرش ، چوگان، شکار و عملیات نظامی تربیت می شود و تعلیمات داده شده را به سرعت فرا می گیرد. اسب ها با نام علمی Equus ferus caballus ازلحاظ جانورشناسی متعلق به رده پستانداران ، راسته تک سمان ، تیره اسبیان و سرده ستوران هستند .

قد و وزن اسب تحت تأثیر نژاد و رژیم غذایي است . محدوده قد بر اساس جثه ( سبک ، متوسط و سنگین) بین 140 تا 180 سانتيمتر و وزن بین 350  تا 1000 کیلوگرم متغیر است . اسب ها دارای تنوع رنگ گستردهای هستند و به سه دسته ساده، مرکب و مخلوط تقسیم ميشوند و به رنگهای  سفید ، سیاه، سمند ، کهر ، ابرش ، ابلق ، نیله ، نیله روشن ، نیله گلگون دیده ميشوند .

انگشتان پا در اسب به صورت سم تغییر شکل یافته است که برای حفاظت از سم از نعل بند استفاده ميکنند . اسب دارای 44-36  دندان است که برای جویدن و گاز گرفتن گیاه مورد استفاده قرار ميگیرد . همچنین تخمین سن اسب به وسیله ی بررسي دنداني در سن 5 تا 6 سالگي ، یکي از کاربردهای دندان است . متوسط طول عمر اسب ها عموما بین 25  تا 30  سال است .

دوره بلوغ جسمی اسب بر اساس نژاد و نوع کاری که انجام میدهند متفاوت است به عنوان مثال در اسبهای سبک وزن در سن دوسالگی برای مسابقه مورد استفاده قرار میگیرند اما در نژادهای سنگین وزن به دلیل تکمیل نشدن ساختار  غضروف و استخوانها تا سن 4 تا 5 سالگی برای شرکت در مسابقه ها زیر زین نمیروند . اسب ها از دو تا سه سالگی قادر به جفتگیری هستند ؛ و بهترین زمان برای جفتگیری از فصل بهار تا پاییز است . چرخه فعلی و تمایل جنسی آنها هر19  تا 22 روز یکبار اتفاق میافتد . بارداری اسبهای ماده  ( مادیان ) حدود 11  ماه به طول مي انجامد و به ندرت دوقلو زا هستند .

از پرورش اسب ميتوان برای اهداف زیر بهره برد :

• جنبه سرگرمی و تفریح
• جذب گردشگری
• ورزش و سوارکاری
• حمل و نقل ( باربری )
• به کارگیری تحقیقات علمی در زمینه اصالح نژاد و به نژادی به منظور حفظ ژنهای برتر
• فراهم نمودن زمینه های اشتغال مستقیم و غیرمستقیم

در سامانه بهین یاب کد تعریف شده پرورش اسب به قرار لیست زیرمي باشد :

• اسب ( دامپروری ) : ( کد آیسیک :0121412318   ، کد گمرکی :0101   )
• اسب سوار کاری ( دامپروری ) : ( کد آیسیک : 0121512319 ، کد گمرکی : 0101910  )
• اسب باربری ( دامپروری ) : ( کد آیسیک :0121512320   ، کد گمرکی  :0101    )

همچنین با توجه به بررسي های انجام شده استاندارد های پرورش اسب به قرار لیست زیر اعلام مي گردد :

• تجهیزات محموله هوایی-تجهیزات واحد باربری برای حمل اسب : 10917
• پوستهای خام گاوی و اسب – نگهداری به روش نمک سود کردن : 1406
• اسب ( دامپروری ) : 0101
• اسب سوارکاری ( دامپروری ) : 0101
• اسب باربری ( دامپروری ) : 0101910

در انتهای مطلب به معرفی تفصیلی نژادهای مختلف اسب ایرانی مانند اسب اصیل عرب ، اسب کردی ، اسب ترکمن و اسبچه خزر خواهیم پرداخت ، اما در ابتدا به جنبه های فنی و اقتصادی پرورش اسب به عنوان یک کسب و کار میپردازیم.

---

مساحت مناسب مزرعه پرورش اسب با ظرفیت ده سر نریان و مادیان در سال

---

حداقل زمین مورد نیاز برای تاسیس واحد های پرورش اسب به ازای هر سر اسب 165 متر مربع بوده که 98  متر آن برای  فضا های مسقف و غیر مسقف و بقیه برای گردشگاه و فضای سبز در نظر گرفته می شود .

زمین محل اجرای طرح به مساحت 3380 متر مربع بایستی جهت احداث 465  متر مربع بنا و 520 متر مربع فضای غیر مسقف و 2395  متر مربع محوطه سازی تسطیح گردد و با توجه به نوع خاک ، نیازی به شناژ و بتون نبوده و با سنگ و شفته آهک ، پی ریزی مناسب انجام خواهد شد . قبل از هر اقدامی پرورش دهنده بایستی به تهیه زمین و مزرعه مناسب اقدام نماید . برای احداث واحد پرورش اسب بایستی از  زمینهای ارزان قیمتی استفاده نمود که ازنظر کشاورزی باارزش نیستند . 

هزینه های مطالعاتی که قبل از اجرای طرح توجیهی پرورش اسب وجود دارد به قرار زیر میباشند:

• مطالعه آب و خاك زمین مورد نظر
• مطالعه هواشناسی منطقه مورد نظر
• هزینه های ایاب و ذهاب کارشناسان
• هزینه مربوط به تهیه طرح و نقشه بره
• هزینه صدور مجوز موافقت اصولی و تاسیس
• پیش بینی نشده 3% 

مساحت زمین و محوطه سازی مورد نیاز برای مزرعه پرورش اسب  با ظرفیت ده سر نریان و مادیان در سال

• زمین : 3380 مترمربع
• حصار کشی ( به ارتفاع 2 متر با بلوك و سیمان ، 100  مترمربع )
• محیط سازی ( تسطیح – کوبیدن و شن ریزی ، 300 مترمربع )
• فضای آزاد : 1000   

مساحت های ساختمانهای مورد نیاز به ازای هر سر اسب طبق کتاب نظام دامپروری به شرح ذیل می باشد . 

• جایگاه مادیان : ( مسقف : 15 مترمربع ) ( غیر مسقف : 30 مترمربع )
• کره ماده و نر یکساله : ( مسقف : 2 مترمربع ) ( غیر مسقف : 4 مترمربع )
• کره ماده و نر دوساله : ( مسقف : 3 مترمربع ) ( غیر مسقف : 6 مترمربع )
• ماده سه ساله : ( مسقف : 6 مترمربع ) ( غیر مسقف : 12 مترمربع )
• زایشگاه : ( مسقف : 2 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )
• راهروی تغذیه : ( مسقف : 6 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )
• مسکونی : ( مسقف : 2 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )
• انبار علوفه : ( مسقف : 6 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )
• انبار کنسانتره : ( مسقف : 1.5 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )
• قرنطینه : ( مسقف : 2.5 مترمربع ) ( غیر مسقف : - مترمربع )

در تهیه نقشه و احداث جایگاه اسب موارد زیر مورد توجه قرار مي گیرند :

1. محل احداث جایگاه
2. محاسبه زیر بنای جایگاه
3. دیوار ، سقف و پوشش الزم
4. بخش های مختلف جایگاه و آخور ها
5. تهویه جایگاه
6. بستر

این محل باید خشک ، نفوذ ناپذیر و بلندتر از سطح هم جوار باشد . جایگاه اسب باید پشت به جهت وزش بادهای محلی ، نزدیک  جاده ارتباطی مناسب ، دور از مراکز جمعیت انسانی و صنعتی باشد ضمن آنکه در مسیر حوادث طبیعی نباشد و نکته قابل  توجه آنکه آب آشامیدنی مناسب داشته باشد .

بسته به شرایط محیطی ، ساختمان و بافت جایگاه و جهت آن فرق می کند . در محاسبه زیربنای مفید جایگاه کوچکی و بزرگی اسب ، جنس اسب ، نحوه بهره کشی از اسب و نحوه استقرار یا مجزا کردن اسبان از هم مورد توجه قرار می گیرد . در محاسبه سطح جایگاه اسبان موارد زیر مورد توجه قرار می گیرند و ابعاد مورد نظر از اهمیت خاصی برخوردارند : طول غرفه ( اصطبل ) ، عرض غرفه ، عرض راهرو جایگاه و کانال ادرار و ارتفاع جایگاه .

طول غرفه اسب باید به نحوی باشد که نه مدفوع اسب به راهرو ریخته شود و نه اینکه دست و پای حیوان درون کانال ادرار فرو رود. عرض نیز به شکلی می باشد که تغذیه و مراقبت از حیوان را آسان نماید و موجب راحتی آن در پس و پیش گردنش باشد و حیوان بتواند به راحتی پاهای خود را دراز کند .

مساحت غرفه برای اسبهای سواری حدود 10 ،  برای مادیان و سیلمی حدود 12 ،  برای مادیان آبستن 20  و برای مادیان و کره 21/5 مترمربع مناسب است .  بین غرفه ها دیوارهای ضخیم و به ارتفاع 145  سانتی متر به اضافه 1 متر شبکه سیمی روی آن جهت دیدن اسبها توسط یکدیگر ساخته می شود .

در به عرض 110  و ارتفاع 240 سانتی متر به صورت لوالیی مناسب است . راهروی سرویس دهی باید حدود2/5/ تا 3 متر باشد و در انتهای آن در دو لنگه با ارتفاع3  متر نصب می گردد . آخور در دیوار سمت راهرو و آبشخور در گوشه مقابل آن در دیوار روبروی در ساخته می شود . ارتفاع آخور بسیار مهم است . ارتفاع لبه جلویی آن حدود 0/65 قد اسب ، ارتفاع کف نصف قد مناسب است هرچند که امروزه آخورهای کوتاه و نزدیک زمین با ارتفاع کم توصیه می شود .

از مهمترین موارد قابل توجه در ساخت جایگاه که متأسفانه در ایران توجه چندانی به آن نمی شود ، ارتفاع سقف است که باید به اندازه ای بلند باشد که تهویه به خوبی انجام شده و دمای جایگاه حتی در گرمترین شرایط حدود 15 تا 20 درجه سانتی گراد باشد و برای این منظور می توان جایگاه را به ارتفاع حدود 4  متر ساخت  .

پنجره های جایگاه باید به نحوی باشد که در هنگام باز بودن  ، جریان هوا ،  کوران ،  ایجاد نکند  . بهترین نوع پنجره برای تامین این منظور پنجره های کلنگی می باشد .  پنجره ها باید نزدیک سقف باشند تا نور خورشید مستقیما" به چشم های اسب نتابد . زین خانه ، درمانگاه ، انبار مواد غذایی ، خانه های کارگری ، دفتر اداری ، رستوران و ... با توجه به اندازه مجموعه در محل مناسب ساخته می شود .

از دیگر قسمت های یک اسبداری گردشگاه (پادوک) هاست که ابعاد خاصی ندارند و بسته به تعداد اسب ساخته می شوند .  مساله بسیار مهم در ساخت این قسمت بستر آن است که می تواند مخلوطی از خاک اره با شن یا ماسه باشد ضمن اینکه باید زه کشی مناسبی نیز داشته باشد، همچنین قسمتی از آن مسقف باشد  . در باشگاه های سوارکاری مانژ از اهمیت خاصی برخوردار است .

انواع و ابعاد مانژها شامل :

1. مانژ بیضی (40*20) ، گرد (قطر24 )
2. مانژ تمرین (40*60) مانژ مسابقه (60*80 یا بزرگتر)
3. درساژ (40 *20 یا 60 (20
4. چوگان ( 185*275 متر )

بستر مانژها معمولا" از ماسه به همراه خاک اره با زیر سازی مناسب ساخته می شود  . 

مساحت های مورد نیاز مزرعه پرورش اسب  با ظرفیت ده سر نریان و مادیان در سال :

• جایگاه مادیان و کره :  سقف ایرانیت کف سیمان ارتفاع 3 متر  ، 170  مترمربع
• کره ماده و نر دوساله :  دارای آخور و آبشخور کف سیمان ، 30 مترمربع
• کره ماده و نر سه ساله : سقف ایرانیت  ،  کف و دیواره ها سیمانی  ، 60  مترمربع
• راهرو تغذیه :  سقف ایرانیت  ،  دیواره ها سیمانی وجلوباز ، 60 مترمربع
• هانکار علوفه :  سقف ایرانیت  ،  دیواره ها کاشی کف سیمانی ،60   مترمربع
• انبار کنسانتره : دیواره ها آجری کف خاک ، 15 مترمربع
• مسکونی :  سقف ایرانیت دیواره ها آجری با روپوش سیمانی ،  20 مترمربع
• قرنطینه : دیوارها سیمان کاری شده و سقف آهن ، 25 مترمربع
• زایشگاه :  سقف آهن ، کف موزاییک دیواره ها گچ زده و  نمای بیرون ،20  مترمربع
• مانژ مادیان و کره ها :  با نرده جدا شده و کف ماسه بادی  ، 520 مترمربع
• جایگاه سلیمی : 15 مترمربع
• مانژ سیلمی :  با نرده جدا شده و کف ماسه بادی ، 30  مترمربع

زمانبندی اجرای طرح احداث اسبداری با ظرفیت 10 سر نریان و مادیان در سال

---

تاسیسات و تجهیزات مورد نیاز مزرعه پرورش اسب  با ظرفیت ده سر نریان و مادیان در سال

---

جهت تامین آب مورد نیاز از آب لوله کشی چاه تامین خواهد شد. برق مورد نیاز طرح نیز از شبکه سراسری پس از اخذ مجوز و خرید امتیاز تامین خواهد گردید.

تاسیسات مورد نیاز :

• حفر چاه : حفر چاه با لوله کشی و پمپ
• اشتراک برق و سیم کشی : امتیاز و نصب ترانس و سیم کشی
• اجرای کابل کشی برق : انتقال و روشنایی مجموعه

تجهیزات مورد نیاز :

با توجه به اهمیت استفاده از تجهیزات در راستای افزایش بهره وری تولید تجهیزات ذیل بایستی خریداری و در امر پرورش  و نگهداری اسب مورد استفاده قرار گیرد .

• کپسول آتشنشانی : 7 کیلویی
• یخچال و اجاق گاز : امرسان ، چهار شعله
• آبگرم کن : گازی بدون مخزن ( زود جوش ) مدل ddh
• علوفه خرد کن : ظرفیت 1 تن در ساعت سه فاز با موتور

تجهیزات اتاق :

• مخزن سوخت : فلزی 5000 لیتر
• مخزن آب : 5000 لیتری گالوانیزه
• بخاری : نفتی
• ابزار کار : بیل ، چهار شاخ ، کلنگ و فرغون و ..
• سمپاش : 100 لیتری گازوئیلی

سوخت و یوتیلیتی سالانه و نیروی انسانی مورد نیاز یک مزرعه اسبداری با ظرفیت 10 سر نریان و مادیان در سال :

• آب : 300 لیتر
• برق : 200 کیلووات
• گازوئیل و نفت : 7200 لیتر
• تلفن : _

پرسنل مورد نیاز :

• مدیر ( کارشناس دامپروری ) : 1 نفر
• کارگر دامداری : 1 نفر

---

صفر تا صد تغذیه مناسب اسب ها

---

اسبي که تشنه و یا گرسنه است و یا بد تغذیه مي شود هیچگاه به درستي سواری نمي دهد . غذا باید دارای دو خاصیت عمده باشد ، حرارت بدن اسب را ثابت نگهدارد و انرژی لازم را برای زنده ماندن در درجه اول و سپس کارهای اضافه خواسته شده او را تامین نماید .

غذا باید متناسب با کار و سن و وزن اسب بوده و تامین کننده نیازهای رشد و انرژی او باشد . ( برای اسبي با متوسط 10 سال سن و 160 سانتي متر قد و 400 کیلو وزن که در روز بین دو تا چهار ساعت کار مي کند4   کیلو خوراک و 4  کیلو جو کافي است  .  

آب تمیز و بهداشتي نیز همواره باید در دسترس اسب باشد . مگر به هنگام خستگي زیاد و یا عرق دار بودن بدن .

آب 60% وزن بدن را تشکیل مي دهد و عامل جذب غذاست ، 78 تا 82 درصد از خون را تشکیل مي دهد .  حرارت بدن را تنظیم و به دفع مواد زاید کمک مي کند .

معده اسب نسبت به جثه او کوچک بوده و تعدد دفعات غذا خوردن به مقدار کم ، به او فرصت هضم آسان و راحت تر را مي دهد .

غذا باید حاوی مواد ازته  ، چربي  ، مواد هیدرو کربنه  ،  مواد معدني و ویتامین ها باشد . که انواع صیفي ( یونجه  ،  شبدر ، ذرت ) غالت (جو ، چاودار) و میوه ها تامین کننده نیازهای حیاتي اسب مي باشند . پرخوری و یا کم خوری هر دو زیان آور هستند .

نکاتی در مورد تغذیه اسبهایی که در مرتع و یا پادوک هستند :

اسبهائي که در طول فصول سرد در مرتع به سر مي برند باید تغذیه اضافي داشته باشند .  گله عادت دارد در اطراف دروازه ها و هر جائي که خوراک باشد تجمع کند که این خود موردی است برای جنگ و دعوا .  برای به حداقل رساندن این موارد باید به

نکات ایمني زیر توجه داشت :

• به تعداد اسبها باید ظروف خوراک تعبیه شود که بهتر است یک ظرف هم اضافه باشد تا از سرشاخ شدن آنها با یکدیگر جلوگیری کند .
• ظروف خوراک هرچه بیشتر از هم فاصله داشته باشند .
• بسته های علوفه هم تا حد ممکن از یک دیگر دور باشند .
• تعداد بسته های علوفه بیشتر از تعداد اسبها باشد .
• تغذیه یکي دو اسب در داخل گله ایمن تر است تا آنها را جدا کرده و در محل دیگری تغذیه کنیم .
• هرگز با ظرفي مملو از خوراک میان گله اسبها نروید .
• علوفه های سمي متنوعي وجود دارند که خوردنش برای اسب کشنده است و مي بایست هرگونه گیاه سمي در اسرع وقت از مرتع و اطراف حصارها تا آنجا که ممکن است جمع آوری و نابود شود .
• اگر مدیریت نگهداری و مراقبت مزرعه ،  پادوک و یا مرتع قابل قبول باشد ،  محیطي امن آرام و ساکت برای آرامش و چرای اسبها آماده کرده اید  .

جیره غذایی سالانه هر اسب در سال

یکی از مهمترین وظایف مالکین اسب توانایی آنها در مدیریت و کنترل تغذیه و خوراک دهی آنها در مراحل و شرایط مختلف  است. تا بتوان بهترین وضعیت را برای به دست آوردن بهترین عملکرد از حیوان را فراهم نمود.

در تغذیه اسب بایستی  فاکتورهای حیوانی از قبیل مرحله زندگی ( آبستنی ، شیردهی ، رشد و...) ، وضعیت بدنی ( چاق ، لاغر ) و محیط زندگی را بررسی نمود سپس فاکتورهای جیرهای مثل کیفیت ، خوش خوراکی ، در دسترس بودن مواد غذایی و کامل بودن جیره از نظر مواد مغذی تعیین گردد و درنهایت با استفاده از اطلاعات موجود میتوان به فرموله کردن جیرهای متعادل اقدام نمود.

مثالً وقتی  حیوان در مرحله آبستنی و یا شیردهی قرار دارد نیاز آن به مواد مغذی بیشتر از سایر مراحل است ؛ بنابراین جیره باید  به گونه‌ای فرموله گردد که بتواند تمام احتیاجات غذایی حیوان را در این مراحل تأمین نماید.

جیره اسب مخلوطی از کنسانتره و علوفه است که به صورت روزانه باید در اختیار حیوان قرار گیرد. از دانه های موجود در  کنسانتره به جهت تأمین انرژی و از علوفه هایی نظیر خانواده لگومینه برای تأمین پروتئین موردنیاز میتوان استفاده نمود.

اینکه حیوان در طول روز چقدر خوراک مصرف میکند به عواملی همانند نوع خوراک ، مواد مغذی موجود در خوراک و تعداد  دفعات خوراک دهی بستگی دارد ؛ اما به صورت یک قاعده کلی میزان مصرف خوراک در کرهاسب هایی که سن آنها کمتر از 6 ماه است بین 2 تا 4 درصد و اسبهای مسن بین 1/5 تا 2 درصد وزن بدن است.

مثالً یک اسب 450 کیلوگرمی حدود 10 کیلوگرم ( 2 درصد از وزن بدن ) در طول روز میتواند خوراک مصرف کند ؛ که 7 کیلوگرم آن از علوفه و مابقی هم از کنسانتره  طی دو الی سه وعده در روز میتواند دریافت کند.

مشخصات اقلام خوراک مصرفي یک سر اسب در سال

• یونجه خشک : 1278 کیلوگرم
• کنسانتره : 1095 کیلوگرم
• کاه : 1278 کیلوگرم
• مکمل‌ها و مواد معدنی : 36/5 کیلوگرم

اقلام و هزینه های بهداشتی یک سر اسب در سال :

• دارو ( به ازای هر راس اسب و کره اسب 1500000 تومان در سال 1400 )
• هزینه های کشش ( برای هر سر اسب 1500000 تومن در سال 1400 )
• ضد عفونی کننده ها ( ده لیتر در سال )

---

استانداردهای محل نگهداری اسب (بخشی از بیزنس پلن پرورش اسب)

---

محل نگهداری اسب شامل بخشهاییست که هر کدام باید استانداردهای خاص خود را داشته باشند ، در این قسمت ما به بررسی شرایط کیفی مطلوب ، برای هر کدام از بخشهای نگهداری اسب میپردازیم.

الف) اصطبل

• از آنجائی که اسب بیشتر اوقات شبانه روز را در اصطبل بسر می برد محل نگهداری او باید دارای شرایط زیر باشد :
• آفتابگیر باشد ، تا هم خود اسب و هم محیط اطراف او در معرض تابش نور خورشید بوده و در معرض امراض ناشی از عدم تابش نور قرار نگیرد .اسب بطور مداوم خود را تخلیه میکند و محیطی مناسب برای رشد و نمو میکروب ها بوجود می آورد و میکروب امراضی از قبیل کزاز در محیط آلوده اصطبلی بدون نور آفتاب ، براحتی زندگی می کنند .
• دارای فضای کافی بوده تا اسب براحتی در آن گردش کرده و بخوابد و بلند شود. اسبها در صورت احساس امنیت و داشتن فضای کافی براحتی می خوابند .
• حرارت ثابتی داشته باشد.
• دیوارهای آن از مصالحي ساخته شده باشد که در اثر سایش اندام های اسب با آنها ، او را زخمي نکند.
• آخورها و کف آن قابل شستشو باشد و هر چند روز یکبار بخصوص آخورها ، تمیز شوند. بستر نرم و پوشیده از کلش یا خاک اره باشد تا براحتي قابل حمل و نقل بوده و هرچند روز یکبار تعویض شوند .
• درب و یا دربها به اندازه کافي فضا برای ورود و خروج اسب داشته باشند.
• حصارهای بین اتاقک ها طوری تعبیه شوند که اسبها براحتي یکدیگر را دیده و از مصاحبت با یکدیگر لذت ببرند.

ب) مزرعه ، پادوک یا مرتع

اسبها باید مدتي آزادانه در مرتع ، مزرعه ، پادوک ها رها باشند . گذشته از علف که غذای طبیعي اسب است ، وقت گذراني در محوطه باز به او آرامش مي دهد .

بعضي از اسبها به طور دائم آزاد هستند و برخي به تناوب ، هفته ای یا ماهي را آزادانه سر مي کنند .  اسبهای درون اصطبلي که تمام مدت هم زیر فشار کار هستند معمولا تعطیلات خود را در محوطه آزاد مي گذرانند  .  

مهم نیست اسب چه مدت آزاد باشد ، مهم این است که اطمینان داشته باشیم حصار محوطه ای که در آن رها شده ایمن است .

آنچه را که باید درفضای آزاد مد نظر داشت ، قبل از آنکه اسب را رها کنیم ، کیفیت و امنیت حصار اسب میباشد .

دو نکته  اساسي دررابطه با حصار وجود دارد ، اول اینکه به اسب آسیب نرساند ، دوم امکان فرار نداشته باشد . حصاری که به درستي تعبیه نشده است ، اسب را به مخاطره انداخته ، به او آسیب هم مي زند . هر حصار ناامني ممکن است باعث شود تا اسب با پریدن از روی آن ، شکستن آن یا فشار و پائین کشیدن آن ، فرار کند .

انواع حصارهای مورد استفاده عبارتند از

1- حصارهائی که پایه های عمودی و اتصال های افقی چوبی دارند:

این نوع حصارها گرانترین و بهترین نوع حصار محسوب مي شوند . در این نوع حصارها دو یا سه نرده روی دو پایه نصب مي شوند .  این نوع حصارها پس از نصب باید به درستي نگهداری شده و هر پایه یا نرده شکسته بلافاصله ترمیم و یا جایگزین شود . چوب های این نوع حصار باید ایزوله شوند تا در مقابل هوا و جویدن اسب مقاومت کنند .

2- حصارهایی با پایه های چوبی و سیم:

هزینه این نوع حصارها کمتر است  .  ممکن است ردیف بالا را نرده چوبي استفاده کرد و یا سه یا چهار ردیف سیم از روی هر پایه عبور داد .  سیم ها باید به خوبي کشیده شده و روی هر یک از پایه ها محکم شوند .  

ارتفاع سیم ردیف زیرین از زمین در حدود 45 سانتیمتر است تا اسب نتواند دست و پای خود را از زیر رد کرده و گیر بیفتد. اگر ارتفاع سیم زیرین بیش از حد باشد، ممکن است اسب سر خود را هم از زیر آن رد کند .

3- حصارهای الکتریکی:

این نوع حصارها بیشتر برای تفکیک استفاده مي شود و زماني کاربرد دارد که اسب از وجود آن آگاه بوده و به عملکرد آن پي ببرد .

در این نوع حصارها احتمال خطر برای انسان و بخصوص اطفال وجود دارد .  بهترین روش برای در امان ماندن از این خطر ، نمایان کردن چشم انداز آنست بدین شکل که در فواصلي علامتی از پارچه یا پلاستیک به آن وصل مي کنند .

4- درختچه :

این نوع حصار باید به اندازه کافي انبوه باشد تا امکان فرار را از اسب بگیرد و در عین حال باید در تعبیه ، از درختچه هائي استفاده کرد که سمي نبوده و تیغ و خار آنها اسب را به خطر نیاندازد . از این نوع حصارها بعنوان سرپناه هم مي توان استفاده کرد .

5- دیوار

عرض و ارتفاع این دیوارها باید طوری باشد که هم جلوی پریدن اسب از روی آنها را گرفته و هم در اثر لگد زدن نریزد .

حصارهای نامناسب برای نگهداری اسب عبارتند از

1- حصارهای توری

این نوع حصارها اسب را ترغیب مي کنند که دست یا پای خود را داخل آن فرو کرده و گیر بیفتد .  ویا حصارهائي که پایه های نرده مانند نوک تیز دارند و نرده های آن هم سیمي است ،  سرهای نوک تیز پایه های این نوع حصارها اسب را زخمي میکنند.

2- سیم خاردار

از این نوع حصارها در اغلب مراتع استفاده مي شود . اگر اسب خود را برای خاراندن به خارهای این سیم بمالد زخمي مي شود.

اگر از این نوع حصار استفاده کردید باید از استحکام سیم ها بطور دائم اطمینان داشته باشید . سیم ها باید محکم و کاملا کشیده شده باشند . اگر سیم از جای خود رها و آزاد شود ، به دو ردست و پای اسب پیچیده و آن را به شدت زخمي مي کند .

اطراف خارجي حصار هم باید بطور دائم مراقبت شود تا علوفه ی در دسترس اسب ، به هنگام کشیدن سرش به بیرون ، برای چریدن آنها سمي نبوده و آسیب رسان هم نباشند . هر نوع نارسائي در حصار باید به فوریت برطرف شود .

3- دروازه

دروازه باید به اندازه کافي عریض باشد تا اسب ها و خودروها به راحتي از آن عبور کنند و همواره در شرایط مناسب باشد تا در استفاده از آن به زحمت نیفتیم .

دروازه باید طوری تعبیه شود که انسانها به عبور از روی آن تشویق نشوند . اینگونه دروازها گاهي از لولا و یا از جا در رفته غیر قابل استفاده مي شوند .

چفت ها باید بالا و پائین تعبیه شود تا در لنگر نیاندازد . موقعیت قرار گرفتن درب ورودی برای دسترسي بسیار اهمیت دارد .

درب ورودی که رو به جاده ای پر رفت و آمد تعبیه شده چندان قابل توجه نیست . برای عبور و مرور اسبها ایجاد خطر کرده و دزدی اسب را هم ساده تر مي کند .  دسترسي به درب ورودی باید راحت  ،  ساده و دارای امنیت کافي باشد  .

---

اهداف اقتصادی پرورش اسب (بخشی از بیزنس پلن پرورش اسب)

---

صنعت پرورش اسب ، یک صنعت پولساز و درآمدزا در بسیاری از کشورهای دنیا تلقی میگردد ، در این کشورها بیشترین  اهداف اقتصادی و تجاری پرورش اسب در زمینه گردشگری است ، بر اساس آمارها و شواهد موجود آمریکا توانسته بیشترین تجارت را از پرورش اسب در زمینه گردشگری کسب کند .

با توجه به توان و ظرفیت بالای نژادهای اصیل داخلی و شرایط  مطلوب آب و هوایی ، میتوان با گسترش و توسعه پرورش اسب در ایران زمینه های ایجاد اشتغال مستقیم و پنهان را در  بخشهای سوارکاری ، مربیگری ، دامپزشکی ، پرورش دهندگی ، تولید اسب مسابقات ، حراج سالانه و خرید وفروشهای فصلی و... را فراهم نمود .

اهدافی که در اجرای این طرح دنبال می شود شامل :

• حفظ ذخایر ژنتیکی اسب اصیل در منطقه
• تکثیر و فروش اسب اصیل
• افزایش جمعیت اسب اصیل
• افزایش درآمد افراد روستایی در کنار مشاغل دیگر

صادرات اسب ، فرصتي برای اقتصادی کردن اسبداری

یکی از شرایط خوب برای ایجاد ارزش افزوده در صنعت اسب داری ، صادرات است . پیگیریهایی برای صادرات اسب ترکمن از گمرک استان انجام  شده و اکنون شرایط برای صادرات اسب ترکمن از استان ، مهیاست و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد ، اما باید شرایط قرنطینه ای کشورهای مقصد نیز برای صادرات اسب در این استان فراهم شود .

با توجه به اینکه این استان یکی از قطبهای ارزشمند پرورش اسب اصیل ترکمن است ، بنابراین تشکیل زنجیرهای به منظور توسعه این صنعت الزامی است و در واقع میتوان آن را حلقه مفقوده این صنعت نامید .  

با ایجاد این زنجیره میتوان مباحثی همچون دریافت تسهیلات ، کمکهای دولتی و یا حمایتهای کشوری را دنبال کرد ، زیرا تشکیل زنجیره برای موضوعات مهم ، یکی از موارد مورد توجه در مباحث  اقتصاد مقاومتی است .

انواع سیستم های پرورش و نگهداری اسب

1 - سیستم سنتی پرورش اسب :

در این سیستم ، روش روستایي و عشایری را ميتوان نام برد که بر اساس سنت های ابا و اجدادی خود و

به منظور حمل و نقل، سوارکاری ، شخم زدن زمینه ای کشاورزی ، تولید کره اسب ، قاطر و استر و فروش مازاد آنها به سایر نقاط کشور اقدام به پرورش و نگهداری ميکنند .

2 - سیستم صنعتی پرورش اسب :

وجود اهدافي همچون مباحث اقتصادی ، علمي ( به منظور حفظ نژادهای برتر) ، ورزشي (مسابقات ورزشي و کسب مدال) و... سبب شده تا پرورش اسب به عنوان یک حیوان مطلوب و مفید نزد بسیاری از پرورش دهندگان تلقي گردد و  عالقه مندان زیادی به پرورش صنعتي این حیوان روی آورند .

نکاتی که قبل از خریدن اسب باید به آن توجه کرد :

بر اساس نوع بهره و اهداف پرورشی ، از اسبهای مختلفی استفاده میگردد. به عنوان مثال اسبی که به جهت  باربری و حمل و نقل پرورش داده میشود با اسبی که به منظور اهداف ورزشی و سوارکاری مورد استفاده قرار میگیرد دارای تفاوت های از نظر شکل و استایل فیزیکی ، قدرت بدنی و... است .

به طور یک قاعده کلی تناسب  هیکل ، عضلات و کشیدگی پاها ، نحوه راه رفتن و دویدن اسب ، تشخیص سن اسب از روی دندان ، قیمت اسب ،  رفتار و خلق آرام و... نکاتی هستند که پرورش دهنده در هنگام خرید اسب باید مدنظر داشته باشد.

---

نکات طلایی در پرورش و نگهداری اسب

---

1- هزینه مراقبت روزمره از اسب قابل توجه و روز افزون است. در واقع ، هزینه خرید یک اسب اغلب بسیار کمتر از هزینه  نگهداری از آن برای یک سال است . پیش از قبول کردن مسئولیت اطمینان حاصل کنید که از عهده کلیه مخارج به صورتی واقع بینانه بر می آیید .

2- اسب به طور منظم به یک منبع مواد غذایی نیاز دارد. از آنجا که معده آن ها نسبتا کوچک و سیستم گوارشی آن ها بطور  شگفت اوری ظریف است ، در اغلب موارد ، برای تغذیه با یونجه یا چرا کردن در مرتع در طول روز به همراه افزودنی های خوراکی برای دو بار در روز نیاز دارند .

اسبی با اندازه متوسط در طول روز حداقل 9 کیلوگرم غذا می خورد و 30  لیتر آب مینوشد .

اسبها برای تغذیه با وعده های کوچک و یا چراندن در طول روز ، به جای یک یا دو وعده غذا در روز نیاز دارند .

3- باید سم اسب به طور منظم بازدید شود. هماهنگی با یک نعلبند ( آهنگر ) برای تمیز کردن سم یا نعل زدن هر شش تا هشت هفته فکر خوبی است .

4- اسب ها به مراقبت های دامپزشکی به طور منظم نیاز دارند.  باید اسب شما حداقل یک بار در سال ، در برابر کزاز و سایر بیماریها واکسینه شود . همچنین به یک دامپزشک برای مراقبت های معمول دندان نیاز است . به خاطر داشته باشید که  هزینه درمانهای اورژانس پزشکی ، که متاسفانه خیلی اوقات رخ میدهد ، می تواند تا میلیون ها تومان برسد .

5- از آنجا که اسبها (به علت چراندن آنها در مراتع) به طور مداوم در معرض خطر آلودگی به کرم روده هستند ، باید هر شش تا هشت هفته کرم زدایی شوند. تحمل مداوم وزن سنگین این کرمها میتواند باعث بیماری جدی و یا مرگ اسب شود ،  بنابراین درمان به موقع و به طور منظم برای سلامت اسب شما بسیار مهم است .

6- اسبها نیاز به دسترسی مداوم به سرپناهی امن ، راحت و خشک برای حفاظت آن ها از باران ، باد و برف دارند. در آب و  هوای گرم و آفتابی ، پناهگاهی که شما عرضه خواهید کرد باید سایه مورد نیاز را ارائه دهد .

یک ساختمان خوب و یا حداقل  مکانی که از سه طرف دیواری داشته باشد تدارک ببینید تا هر گاه اسب شما خواست استراحت کند به آنجا پناه ببرد . اصطبل  یا پناهگاه باید هر روز تمیز شود و دقت کنید که هیچ گونه کود شیمیایی هم در آنجا نباشد .

7- اسب نیاز به ورزش و تمرین مداوم دارد. علاوه بر زمانهایی که شما سوار اسبتان می شوید و برای سوار کاری تمرینش می  دهید ، باید میدان اسبدوانی یا مرتعی برای قدم زدن و آرامش یافتن او اختصاص دهید .

یک اسب نباید کل روز را در اصطبل بگذراند مگر اینکه دامپزشک توصیه کرده باشد . اطراف چراگاه باید توسط نرده های امن مرز کشی شود . با حصار کشی محکم محیط امن و مطمئنی را برای حفاطت از اسب ایجاد کنید . سیم خاردار حصار قابل قبولی برای این کار نیست و همواره علت بسیاری از آسیبهای جدی بوده است .

---

با نژادهای مختلف اسب و نقش ایران در پرورش اسب در دنیا آشنا شویم !

---

ایران ، خاستگاه نژادهای مختلف اسب :

ایران سرزمینی پهناور و مهد پرورش اسب و مبدا نژادهای گوناگونی از این گونه ی جانوری بوده است ، ما در ایران ثروتی بی همتا با سابقه ای به طول تاریخ تمدن جهان به نام اسب بومی ایران داریم .

ویژگی های منحصر به فرد این گونه ی جانوری ، گواهی بر این است که اسب اصیل ایرانی ، جد تمامی اسب های اصیل و ممتاز امروزی بوده و با علم به اینکه ایران باستان محل پرورش بهترین اسب های جهان بوده و با نگاهی به آثار تاریخی و عقاید دیرین شناسان می توان ایران را مهد پرورش اسب دانست که منشا سایر  نژادهای اسب امروزی است.

تمامی این اسبها دارای شجره نامه و شناسنامه انفرادی بودند و عموما در سواره نظام ارتش استفاده میشدند . در آن زمان بر اساس قوانین وضع شده هر ایرانی باید سوارکاری را می آموخت .

انواع نژادهای اسب :

امروزه نژادهای مختلفي از اسب در سراسر دنیا شناخته شده است که به ذکر مهمترین آنها در جهان و ایران ميپردازیم :

مهمترین نژادهای اسب در جهان : اسب موستانگ / اسب پینتابیان / اسب آپالوسا / اسب ایسلندی / فجورد نروژی / کوارتر / اسب چیپسي / اسب اصیل اسپانیایي ( آندالوزین ) / اسب فریزین / اسب آخال تکه / اسب شایر/ اسب اصیل عربي .

مهمترین نژادهای اسب در ایران : اسب ترکمن / اسب عرب / اسب اصیل کردی / اسبچه خزر/ اسب قره باغ / اسب سیستاني .

در ادامه مطلب به معرفی تفصیلی هر کدام از نژادهای اسب ایرانی خواهیم پرداخت ، با ما تا انتهای این مقاله جامع همراه باشید .

---

آشنایی با نژاد اسب ترکمن

---

یکی از نژادهای اسب ایرانی ، اسب ترکمن است که در منطقه ی ترکمن صحرا زیست می کند و در حال حاضر هم در این  منطقه در حال پرورش است .

رنگ این گونه ی جانوری خاکستری بوده و بدنی کشیده دارد . شکم اسب ترکمن بر خالف بسیاری از نژادهای دیگر اسب ، تخت است به عبارت دیگر شکم آنها الغر است . صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع اعلام شده است .

از دیگر ویژگی های ظاهری که اسب ترکمن دارا می باشد قدی بین 148  تا 155 و گوشهای بلند و متحرک، سینه فراخ ، کپل کم شیب با عرض مناسب، مفاصل قوی ، سم های محکم با زاویه مناسب ، تحمل حرکات سنگین ورزشی هستند .

طیف رنگ این گونه از اسب شامل کهر، نیله ( طوسی) ، سمند ، کرنگ ، قره کهر ، ابرش ، سیاه ، و سفید می باشد .

از گورهای سکایی یافت شده در پازیریک واقع در کوههای آلتای ، آثاری از اسب ترکمن مربوط به 400 سال قبل از میلاد به  دست آمده است . از جمله نژادهای شناخته شده از اسب ترکمن نیز شامل یموت ، اسب آخال تکه ، چناران ( مخلوط از تلاقی اسب ترکمن و اسب عرب) میباشد .

از حدود دو هزار اسب اصیل ترکمن که در کشور وجود دارد بیش از هزار راس در خراسان شمالی وجود دارد و شاخصتر  اینکه بیش از 600 سر اسب در شهرستان راز و جرگالن این استان پرورش داده می شود .

پرورش اسب در این استان یکی از پتانسیلهای مادی در حوزه تولید ، ثروت و اشتغالزایی باشد که باید برای رفع مشکالت این حوزه تلاش شود .

خراسان شمالی خاستگاه نابترین نژاد اسب ترکمن و بیشک منحصر به فردترین آن است . صنعت اسب با گردشگری ارتباط نزدیکی دارد و این ارتباط زمانی پررنگتر میشود که بدانیم زندگی جمعیت 10 درصدی ترکمنهای خراسان شمالی در راز و جرگالن و مانه و سملقان با اسب پیوندی عمیق دارد .

در واقع یکی از برجسته ترین مزیتهای استان خراسان شمالی را که میتوان در 3  بخش دامپروری ، گردشگری و صنعت خالصه کرد، پرورش و نگهداری اسب ترکمن است .

حدود هزار سر اسب ترکمن در خراسان شمالی نگهداری میشود و این استان ذخیره گاه ژنتیک اسب ترکمن شناخته شده که ارزش این سرمایه بزرگ نزدیک به 300 میلیارد ریال برآورد شده است .

صاحبان اسب خراسان شمالی با مشکالت ریز و درشتی مواجهند که برخی از آنها به نبود زیرساختهای مورد نیاز این صنعت بازمیگردد و برخی به بنیه مالی این افراد بستگی دارد  .

اسب ترکمن از دیرگاه در جنگ ها و پیروزی های شاهان ایرانی پیش از اسالم تا دوران معاصر بویژه دوران نادرشاه  ، نقشی  مهم داشته است . مهمترین برتری اسب ترکمن با دیگر اسب های دنیا ، بکارگیری آن در اصالح نژاد دیگر اسب های جهان است.

یکی از با نژادترین اسب ترکمن که به زیبایی و چابکی پرآوازه است آخال تکه نام دارد. آخال تکه اسبی است که با دیگر  نژاد اسب ها همسنگ و همتازیانه نیست .

چینی ها و سلسله ی دودمانِ هان نیز از اسب ترکمن اطلاع داشته اند و شیفته این اسب بودند و آنها را « اسب های آسمانی» می نامیدند و بخاطر تصاحب این اسب ها جنگ های بسیاری را با حکومت بلخیان به راه انداختند . اسب ترکمن در هنگ سواره خلفای بغداد مورد استفاده قرارمی گرفتند .انواع اسب ترکمن به شرح زیر می  باشد :

1- اسب یمود ( یموت)

نوعی از اسب مشهور ترکمن است و منشاء بسیار قدیمی دارد . اسب یموت شکلی تنومند ، خوش اندام و هماهنگ دارد و امتیاز آن در استقامت و سرعت است . نوع بسیار معروف آن کور اوغلی است . کور اوغلی اسبی است بردبار ، تیزتک و سری خوش فُرم  دارد .

اسب یمود دارای یال بسیار ظریف و کم پشت ، بسیار محکم بوده و طاقت گرمای شدید را دارد، اسب یموت باوقار و با نزاکت بالا بوده و بویژه  برای مسابقه و اسب سواری در مسافت های طولانی مناسب است .

اسب یموت دارای سرو گردنی کوتاه و پایداری بسیار بالا بوده و محصول آمیزه ی اسب ترکمن با اسب های نواحی جنوب ایران مانند ، فارس و خوزستان است ، که به منطقه ترکمن صحرا آورده شد . اغلب به رنگ سفید ، رنگ پوست روباه و طلایی وجود دارد . اندازه ی بلندی آن 147 تا 155 سانتی متر است .

2-  اسب نژاد آخال تکه

از نسل اسب های ترکمن کهن و باستانی است ، که تا 2500 سال پیش نیز زیست داشته است . آخال تکه اسبی است با استعداد فوق العاده که منشی بسیار خودسر دارد . اسب آخال تکه اسبی است با توانایی بالا ،  با سری راست ، گردنی ظریف ، طول متوسط، گاهی دارای شانه های اُریب که مچ پای برجسته و کفل افتاده دارد .

اسب آخال تکه اسبی کشیده و بلند ، دارای پاهای مقاوم با سمی سخت است . گاهی سینه کم عمق و باریک و گردنی همانند گوزن وارونه و کش دار دارد که با توانایی یورتمه خوب ، مستعد برای کوه و  کُتل است .

اسب نژاد آخال تکه ، پوست و یال ظریف و ابریشمین دارد . این اسب نزد قبایل تکه در استپ های شمال ترکمن صحرای ایران و  جمهوری ترکمنستان موجود است . رنگ های اصلی آن کهر ، خاکستری، سفید، طلایی رنگ ، سرخ و سیاه کلاغی است .

نام آن به لحاظ اینکه منطقه ای است که ترکمن های تکه در آنجا زیست دارند ، خوانده شده است . بلندی اندام آن اغلب بین تقریبا ، 150 و 160 سانتیمتر است .

اسب آخال تکه دنباله اسب های کهن ترکی است و از زمانی که انسان اندیشمند وجود داشته ، در  استپ های جنوبی روسیه و آسیای مرکزی پرورش یافته است.

این اسب ، اسبی شاخص و بمثابه نماینده سه نوع اسب ما قبل تاریخ بوده ، که در دوران قبل از میلاد وجود داشته اند و حتی در امپراتوری چین قدیم نیز مشهور بوده و هواخواهانی بسیار داشته است .

این اسب در جنگ ها و غارت ها تلفات بسیار داشته و در دوران حکومت تیمور لنگ شماری از آنها با مادیان های عرب اصالح شد .

نواحی پرورش اسب آخال تکه در ترکمنستان ، قزاقستان ، قیرقیزستان و ازبکستان است . اسب آخال تکه در اسب های اروپایی نیز در اصالح نژاد پیش از همه در« ترکمن آتی» تاثیر خود را گذاشته است . پرورش اسب ترکمن به نام «ترکمن آتی» در اروپا درسال ها  1786/ 88 بنام پرورش اسب فریدریک ویلهلم پایه گذاری شد .

3- اسب نژاد چناران

این اسب در منطقه ای که قبایل گوگالن در بخش شرقی صحرای ترکمن سکنی دارند ، وجود دارد . این نژاد در سال 1700 میلادی با  آمیزش اسب نر ایرانی و اسب ترکمن ماده به وجود آمد .

به گفته ای دیگر در دوران نادرشاه افشار برای تسخیر هندوستان که راهی دراز ، دشوار گذر و ناهموار بود ، از آمیزه ی سلیمی های عرب و اسب ترکمن به وجود آمده است .

اسب نژاد چناران ، اسبی است نیمه خون که بلندی آن تا 152 سانتیمتر می رسد . اسب چناران ، باهوش و مهربان ، دارای گردنی دراز، پشت و کمر متوسط و پاهای قشنگ است . اندامی تنومند و سترگ دارد ، همچنین دارای استقامت بیشتر در آب و هوای گوناگون بوده و براحتی راه طولانی را درمی نوردد و به رنگهای سفید و قهوه ای وجود دارند  .

4-  اسب باغی 

در اواسط قرن نوزده در پرورش و اصالح اسب قره باغ (در قره باغ قفقاز) ، نوعی اسب جدید به نام جیران تکه به وجود آمد . این اسب از آمیزش نژاد آخال تکه با اسب قره باغ زاده شد . اسبی است با اندامی قوی ، تنومند و بردبار برای گرسنگی و خستگی و برای اسب سواری بسیار خوب است . به رنگ های نیلگون ، طالیی ، قهوه ای روشن و ابرش یافت می شود .

بهترین اسب نژاد ترکمن کدام است ؟

اسب ترکمن در اصل به مفهوم یک نژاد نیست ، بلکه فرامفهومی است برای اسب های بسیار اصیل استپ های جنوب روسیه و مناطق هم مرز افغانستان و ایران . اسب های این گروه امروزه به صورت آخال تکه ، چناران و یمود معرفی می شوند . این اسب در کل دارای اندامی زیبا ، سریع و استقامت بالا هستند ، که از صد ها سال پیش رد پای خود را در بسیاری از حوزه های پرورش اسب در اروپا گذاشته است . از بین نژادهای بالا باید گفت که آخال تکه یکی از نام آورترین آن با شهرت جهانی است که میلیون ها دلار ارزش دارد .

آخال  تکه تنها اسبی است که با اسب عرب میتوان سنجش کرد. آخال تکه اسبی است برای صحرا ، مسابقه و گردش و تنها اسبی  است که لقب های افسانه ای در ادوار کهن گرفته است . به نظر اسب شناسان آخال تکه کهن ترین نژاد اسب دنیا است . برای  نشان دادن مقاومت این اسب ، درسال 1935 از عشق آباد مرکز جمهوری ترکمنستان تا مسکو که 4128 کیلو متر است و 960 کیلو متر آن ازصحرا و استپ تشکیل است ، سواره می فرستند و این اسب این مسافت را در 84 روز طی می کند .

خاستگاه این اسب همانطور که گفته شد، درمنطقه ای تحت نام واحه آخال تکه در امتداد شمال نشیب های سلسله جبال کوپت داغ در  جمهوری ترکمنستان واقع است . آخال تکه در رشته تربیت اسب در المپیک سال 1960 ( رم ) مقام نخست را کسب می کند . درسال 1932 اصول و مقرراتی برای پرورش آن به تصویب می رسد که اصیل بودن اسب را ضمانت کند. از سال 1941 از  سوی روس ها در مورد این اسب هفت کتاب تحقیقی با عنوان های مختلف منتشر شده است .

همچنین انجمنی بنام انجمن بین المللی پرورش آخال تکه در شهر مسکو وجود دارد که درسال 1995 در روسیه به ثبت رسید . نژاد های بسیاری از جمله  نژاد اصیل عرب ، انگلیسی و امثال آن ، بر مبنای بکارگیری از نژاد آخال تکه به وجود آمده اند . تاثیر نژاد آخال تکه بر  پرورش اسب های دُن ، قره باغ ، قره بایر و دیگر نژادهای اسب بسیار زیاد بوده است . بعداْ قره بایر برای اصالح اسب های دُن و  در قرن هیجده میلادی نژادهای قزاقی و قرقیزی به وسیله قره بایر اصالح شد .

این اسب با آب و هوای کویری و نیمه کویری  دمساز است . نژاد آخال تکه اکنون درجمهوری ترکمنستان تکثیر می یابند و به گونه ای گسترده برای اصالح و بهبود اسب سواری در استپ های جنوبی نواحی آسیای مرکزی بکار برده می شوند .

---

آشنایی با نژاد اسب کردی

---

اسب کردی ، از دیگر نژادهای اسب ایرانی است که اصالت آن به مبدا نخستین دوره ثبت شده در تاریخی بر می گردد و از  روزگار شیرین باستان افسانه ای سرچشمه می گیرد .

اسب نژاد کردی امروزی نه تنها از زیبائی خاص برخوردار است بلکه دارای  استقامت بی نهایت هم می باشد . این گونه از اسب در مسابقات چوگان هم بسیار موفق بوده اند و لازم به ذکر است که بسیاری از اسب های کرد در مسابقات پرش و سواری استقامت افتخارات ارزنده ای را کسب کرده اند .

اسب کردی فوق العاده قانع و کم خوراک و در زمستان های سخت نواحی کوهستانی کردستان که هیچ وسیله نقلیه ای قادر به حرکت و عبور نیست عامل انتقال امداد و بیماران از روستائی به روستای دیگر یا به مرکز پخش است و دلیل ماندگاری را می توان همین مقاومت بی مانند در کوهستان دانست .

لازم به ذکر است که از گذشته تا کنون داشتن اسب کردی ، نماد فرهنگی و تاریخی مردم کرد بوده و داشتن آن همواره برای خانواده ها مایه مباهات و فخر بوده است .

اسب نژاد کردی عمدتا در منطقه کرمانشاه و مناطق اطراف آن و استان های آذربایجان غربی و قسمتی از زنجان ( سلطانیه)  ،  لرستان و کردستان و اصفهان پراکنده می باشند و همچنین به کشورهای همجوار ایران نظیر عراق ، ترکیه و قسمتی از جمهوری آذربایجان انتقال یافته و جمعیت مناسبی را تشکیل داده است .

---

آشنایی با نژاد اسب اصیل عرب

---

اسب عربی یکی از نژادهای اسب ایرانی است که در برخی موارد به آن اسب اصیل هم گفته می شود و از جمله نژادهای اسب  سبک در جهان و متعلق به منطقه ی خاورمیانه می باشد .

لازم به ذکر است علت این که می گوییم اسب عربی اما آن را  متعلق به ایران می دانیم ، وسعت سرزمین پهناور ایران در سالیان دور نیز بوده است که بیشتر کشورهای کنونی در گذشته بخشی از ایران محسوب می شدند ، لذا در کل متن اگر چنین جملاتی را مشاهده کردید دچار سوء تفاهم نشوید .

شناسایی اسب اصیل عربی به دلیل شکل سر متمایز و دم بلند آن آسان است . اسب های عربی در منطقه خاورمیانه به وجود آمده و از آن جا از طریق بازرگانی یا جنگها به تمام جهان انتشار یافته‌اند.

همچنین از این نژاد برای بهبود بخشیدن ویژگیهای دیگر نژادها از قبیل قدرت تحمل بالا ، فرمان پذیری و سرعت استفاده  میشود .

این گونه از اسب قدی به طول 142  تا 154  سانتی متر دارد و وزن آن چیزی بین 350  تا 450 کیلوگرم برآورد شده  است. اسبهای عرب اصیل به رنگهای کهر ، نیله ( خاکستری) ، کرنگ ، مشکی و ابرش یافت میشوند ، عمده ترین رنگهایی که در این نژاد یافت میشوند به ترتیب کهر ، نیله و کرنگ میباشند .

اسبهای عرب اسبهایی خونگرم  ، باهوش  ، زیرک و حساس میباشند که این ویژگیها باعث ارتباط قوی تر بین آنها و سوارکارشان میشود اما همین ویژگیها نیز میتواند سبب این شوند که عادتهای بد را سریع تر از بسیاری از نژادهای دیگر فرا بگیرند .

---

آشنایی با نژاد اسب قره باغ ، سیستانی و تالشی

---

اسب قره باغ :

از قدیمی ترین نژادهای اسب ایرانی در سرزمین پهناور ایران اسب قره باغ است ، اسب قره باغ ازجمله اسب های قدیمی ایران است که در شمار اسب های باستانی قرار می گیرد .

با توجه به اینکه این اسب از صفات فنوتیپی و ژنوتیپی وضعیت مناسبتری نسبت به سایر توده های ایرانی دارد اما به عنوان یک نژاد ایرانی ثبت نگردید و فعالیتی برای آن انجام نشد  .

اسب قره باغ در مسابقات سرعتی نتایج خوبی را بدست آورده و همچنین از این اسب علاوه بر ورزش هایی نظیر چوگان و کالسکه رانی برای  آموزش کودکان و نوجوانان هم استفاده می شود .

این حیوان به خاطر زندگی در مناطق کوهستانی از نظر اندام بزرگ نبوده ولی از نظر تاندون و عضله بندی بسیار مقاوم و قوی می باشد و مخصوص زندگی در کوهستان است  . از نظر بیومتری قد این حیوان مابین 141 تا 145 سانتیمتر ولی در سایر ممالک مثل آلمان تا 150 سانتیمتر نیز می رود .

اسب سیستاني :

یکی دیگر از مواردی که در لیست نژادهای اسب ایرانی قرار می گیرد اسب سیستانی است . این اسب در سیستان و بلوچستان زیست می کند اما متاسفانه به دلیل توجه بسیار کمی به این گونه جانوری شده خبرهایی می رسد که در حال انقراض است و امروزه تنها تعدادی از آن ها در مرز سیستان و بلوچستان زیست می کنند . 

اسب تالشي :

اسب تالش اسبی استقامتی است که مسابقات آن اکثرا در مسیرهای سرآشیبی انجام می گیرد.ولی اکثر مردان تالش از این نژاد اسب برای کار استفاده میکنند و فصل هایی هم که کار نیست اسب را در شالیزار ها ول میدهند .

در ییلاقات ماسال حتی میتوان اسب هایی را دید که به صورت گله ای ول شده اند .البته اسب هایی که برای مسابقه نگهداری می شود در شرایط بهتری زندگی می کنند.اما در منطقه ی ما حتی جایی برای تمرین دادن اسب هم نیست . سالانه تعداد زیادی از اسب هایی که ول شده اند در اثر تصادف جان خود را از دست می دهند .

---

آشنایی با اسب کاسپین یا اسبچه خزر ( نژادی با قدمت 3000 ساله )

---

اسب خزر :

یکی دیگر از نژادهای اسب ایرانی که قدمتی بسیار طولانی در ایران دارد و از آن به عنوان یکی از نژادهای پایه در سطح بین المللی شناخته شده است که بدلیل عدم توجه به پرورش و مطالعات مرتبط با این حیوان در آستانه انقراض قرار دارد .

از ویژگی های ظاهری این حیوان به قدی در بین 90  تا 120 سانتیمتر با تناسب بدنی کامل اشاره کرد .

“لوئیز فیروز“ این اسب را که کشاورزان محلی با نام ”مولکی“ یا “ پوزکی“ به معنی پوزه کوچک می شناخت، اسبچه  خزر نامید البته لازم به ذکر است که در گستره ی تحقیقات بعدی ، نام این اسب به ”اسب مینیاتوری دریای خزر“ و در نهایت به ”اسب خزر یا اسب کاسپین“ تغییر یافت .

اسبچه یا همان اسب مینیاتوری همانطور که گفتیم گونه بسیار زیبا از نژادهای اسب ایرانی است که در شهرهای شمالی کشور زیست می کرده است و همچنان هم در این منطقه وجود دارد اما آنچنان توجهی به آن نمی شود در حالی که در کشورهایی نظیر انگلیس ،  فرانسه و ... ما شاهد این جاندار زیبای ایرانی هستیم .

اسبچه خزری اسبیست با اندامی کوچک و قدرتی زیاد که زیستگاه اصلی آن خطه شمال و جنگل های منطقه خزر ( استانهای مازندران و گیلان ) می باشد .

اسبچه خزر یک اسب مینیاتوری است که نژاد خاص ایران میباشد . چون این اسبچه ها در حوالی دریای خزر یافت شدند نام کاسپین یا اسبچه ی خزر به آنها داده شد . اسب کاسپین علاوه بر ارزشهای ورزش و سوارکاری ، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ تکاملی اسب نیز دارد.

قدیمی ترین تصویری که از این اسب پیدا شده در نگاره های پلکان آپادانای تخت جمشید و مهر سه زبانه داریوش است . در گنجینه آمودریا در موزه بریتانیا و در نقش رستم و نقش شاپور ، اسب کوچکی مشاهده میشود که بنا بر مطالعات فسیل شناسی بر روی بقایای اسکلتهای یافت شده در اطراف همدان ، همان اسبچه خزر است .

حدود 50  سال پیش خانم لوئیز فیروز ( آمریکایی مقیم ایران ) توجه دنیا را به سمت اسبچه خزر جلب کرد و این موجود  دوست داشتنی که از نژادهای اسب ایرانی بود را در استان سرسبز مازندران کشف و به جهان معرفی کرد .

با توجه به تحقیقات گسترده تری که خانم لوئیز انجام داد و با آزمایش خون اسب خزر ، متوجه شد که این گونه از اسب قدمتی بیش از سه هزار سال داشته و قدیمی ترین اسب خونگرم دنیا بوده است .

تا آن زمان تصور بر آن بود که اسب عرب قدیمیترین نژاد از این اسب هاست ولی پس از اعلام این نتایج برخی حتی میگویند اسب کاسپین میتواند جد اسب عرب باشد .  جالب آنکه شناخت آن ازروی عکس و تصویر به راحتی امکانپذیر نیست و از آن جا که شباهت زیادی با اسب نژاد عرب دارد ، باید آن را در کنار یک  شاخص قرار داد تا بتوان آن را تشخیص داد .

 

جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی پرورش و نگهداری اسب ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارش گیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ، با ما تماس بگیرید .

---

دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ پرورش و نگهداری اسب

---

توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید .