طرح توجیهی بوم گردی عشایری ☀️ اقامتگاه کپری (مجوز و وام)

طرح توجیهی بوم گردی عشایری و اقامتگاه کپری، مطالعه‌ای جامع برای بررسی توجیه فنی، مالی و بازار این کسب‌وکار است. (با فرمت WORD و PDF) برخلاف بیزنس پلن بوم گردی عشایری که صرفاً برای اخذ مجوز کاربرد دارد، طرح توجیهی بوم گردی عشایری شامل مطالعات بازار، گزارش کامفار و محاسبات مالی کامل است و برای اخذ مجوز، تسهیلات بانکی و ارزیابی دقیق طرح استفاده می‌شود.

 

✳️ سر فصل های این مقاله (0 تا 100 احداث بوم گردی عشایری یا اقامتگاه کپری)

✔️ بوم گردی عشایری چیست و چه انواعی دارد؟ 

✔️ نقش اقامتگاه‌های کپری در اجرای طرح توجیهی بوم گردی عشایری

✔️ خدمات ارائه شده در طرح توجیهی بوم گردی عشایری

✔️ روش اخذ مجوز اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری

✔️ چرا باید به سمت اجرای طرح توجیهی بوم گردی عشایری برویم؟ 

✔️ 5 نکته کلیدی برای موفقیت در اجرای طرح توجیهی بوم گردی عشایری

✔️ بیزنس پلن بوم گردی عشایری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

✔️ طرح توجیهی بوم گردی عشایری چیست و چه کاربردی دارد؟

✔️ متراژ زمین لازم برای اقامتگاه بوم گردی عشایری چقدر است؟

✔️ مساحت ابنیه مورد نیاز بوم گردی عشایری

✔️ تاسیسات زیربنایی لازم برای بوم گردی عشایری

✔️ تجهیزات و ابزارآلات لازم برای بوم گردی عشایری

✔️ حداقل آب و برق و سوخت مصرفی سالانه برای بوم گردی عشایری

✔️ حداقل پرسنل مورد نیاز یک اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری

✔️ حداقل مواد و متریال مصرفی سالانه در اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری

✔️ دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ تاسیس اقامتگاه کپری (بوم گردی عشایری)

 

---

✔️ معرفی بیزنس پلن و طرح توجیهی بوم گردی عشایری ! 

---

✅ 0 تا 100 بیزنس پلن و خدماتی و انواع بوم گردی عشایری : 

بوم گردی عشایری چیست و چه انواعی دارد؟

بوم گردی عشایری یکی از اصیل‌ترین شاخه‌های گردشگری فرهنگی در ایران است که بر پایه تجربه زندگی کوچ‌نشینی و مشارکت گردشگر در فعالیت‌های سنتی عشایر استوار است.

این نوع گردشگری نوعی اقامتگاه‌محور محسوب می‌شود و از عناصر هویتی، طبیعی و فرهنگی عشایر به‌عنوان جاذبه بهره می‌برد.

در بوم گردی عشایری و روستایی، گردشگران نه‌تنها با فرهنگ و آداب بومی آشنا می‌شوند، بلکه در فضاهایی نظیر سیاه‌چادرها، کلبه‌های سنگی و کپرهای سنتی اقامت می‌کنند که خود بخشی از تجربه است.

انواع بوم گردی عشایری به‌لحاظ نوع استقرار و تجربه اقامتی:

• بوم گردی عشایری ثابت: در این نوع، اقامتگاه‌ها در محل‌های ییلاقی یا قشلاقی عشایر ساخته می‌شوند. کپرهای سنتی در این نوع نقش اصلی دارند و معماری آن‌ها به‌گونه‌ای است که گردشگر را در فضایی کاملاً بومی قرار می‌دهد.
• بوم گردی عشایری متحرک: شامل همراهی با کوچ فصلی عشایر و اقامت موقت در چادر یا کپرهای سیار می‌شود.
• بوم گردی عشایری نیمه‌مشارکتی: این نوع با همکاری میان جوامع بومی و مجریان گردشگری شکل می‌گیرد. اغلب از کپر به‌عنوان فضای اقامت یا ارائه خدمات فرهنگی استفاده می‌شود.

✅ نقش اقامتگاه‌های کپری در اجرای طرح توجیهی اقامتگاه بوم گردی عشایری :

کپرها نوعی سازه بومی، سبک و قابل تهویه هستند که عمدتاً در مناطق گرم و نیمه‌گرمسیری ایران مانند جنوب کرمان، هرمزگان و سیستان‌و‌بلوچستان استفاده می‌شوند.

اقامتگاه‌های کپری در بوم گردی عشایری امروزه به‌عنوان نمادی از معماری سنتی و هم‌زیستی با اقلیم مورد توجه قرار گرفته‌اند. مصالح این سازه‌ها شامل چوب، نی، حصیر، خار و برگ نخل یا داز است.

ساخت کپر نه‌تنها با محیط‌زیست سازگار است، بلکه به‌دلیل گردش هوا و طراحی ساده، محیطی خنک و آرام برای اقامت در مناطق گرم فراهم می‌سازد.

اقامتگاه های کپری معمولاً به‌صورت دایره‌ای یا بیضی طراحی می‌شوند و فضای داخلی آن‌ها با صنایع‌دستی و فرش‌های بومی تزئین می‌شود.

در برخی پروژه‌های بوم گردی عشایری و روستایی، از کپر به‌عنوان فضای اقامتی، آشپزخانه سنتی یا محل پذیرایی گردشگران استفاده می‌شود.

خدمات ارائه شده در طرح توجیهی بوم گردی عشایری :

بوم گردی عشایری و روستایی خدمات متنوعی را به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به گردشگر ارائه می‌دهد.

• اقامت در اقامتگاه‌های کپری یا سیاه‌چادرهای سنتی همراه با تجربه‌ی سبک زندگی بومی
• پذیرایی سنتی شامل غذاهای ارگانیک محلی با مواد اولیه خانگی
• آموزش صنایع‌دستی نظیر حصیربافی، نمدمالی، قالیبافی و گلیم‌بافی
• اجرای آیین‌ها و موسیقی‌های بومی و نمایش آیین‌های کوچ و مراسم سنتی
• کوچ‌گردی فصلی که گردشگران را با مسیرهای کوچ، چراگاه‌ها و طبیعت بکر آشنا می‌سازد.
• بازدید از کارگاه‌های سنتی یا فروشگاه‌های محصولات عشایری و محلی.

✅ روش اخذ مجوز اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری :

1-  مجوز اولیه تأسیس بوم گردی عشایری از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی:

اولین و مهم‌ترین مجوز برای راه‌اندازی بوم گردی عشایری، مجوز تأسیس از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. متقاضی باید ابتدا درخواست کتبی به اداره کل گردشگری استان محل پروژه ارائه دهد.

مدارک لازم شامل فرم درخواست، ارائه نقشه‌های معماری و سازه‌ای اقامتگاه مطابق استانداردهای «ضوابط طراحی و اجرای اقامتگاه‌های بوم گردی»، مستندات مالکیت یا اجاره رسمی زمین، و طرح توجیهی فعالیت بوم گردی با توضیح نوع خدمات و ظرفیت پذیرش است.

پس از بررسی اولیه، بازدید میدانی توسط کارشناسان صورت می‌گیرد و در صورت تأیید، پروانه تأسیس صادر می‌شود.

این مجوز بر اساس آیین‌نامه «تأسیس، بهره‌برداری و نظارت بر اقامتگاه‌های بوم گردی» مصوب وزارتخانه تنظیم می‌شود و برای ادامه مراحل قانونی الزامی است.

2-  مجوز زیست‌محیطی و ارزیابی اثرات محیطی برای بوم گردی عشایری:

با توجه به قرارگیری بوم گردی عشایری معمولاً در مناطق حساس اکولوژیکی و طبیعی، اخذ مجوز زیست‌محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست ضروری است.

متقاضی باید طرح ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) را تهیه و به اداره کل محیط زیست استان ارائه کند. این طرح شامل بررسی‌های جامع در زمینه مصرف منابع آب، انرژی، دفع فاضلاب، تأثیرات بر پوشش گیاهی و جانوری منطقه است.

پس از تایید گزارش EIA و اخذ مجوز زیست‌محیطی، فعالیت بوم گردی می‌تواند با رعایت ضوابط محیط زیستی آغاز شود. استانداردهای مرتبط شامل ISIRI 12341 (حفاظت از منابع طبیعی) و دستورالعمل‌های محیط زیست ملی است.

3-  مجوز بهداشت و ایمنی بوم گردی عشایری از وزارت بهداشت:

به منظور تضمین سلامت و بهداشت مهمانان، دریافت تأییدیه بهداشت از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان لازم است.

این مجوز بر اساس بازدید کارشناسان بهداشت محیط و حرفه‌ای و بررسی شرایط تأسیسات آب، فاضلاب، سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه، و ایمنی ساختمان صادر می‌شود.

مدارک مورد نیاز شامل گواهی سلامت کارکنان، طرح تأسیسات بهداشتی و گواهینامه دوره‌های آموزشی بهداشت محیط است. استانداردهای مرتبط در این زمینه شامل ISIRI 9119 (بهداشت اماکن اقامتی) و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت است.

4-  مجوز استفاده از انشعابات آب، برق و سوخت در بوم گردی عشایری:

برای بهره‌برداری از خدمات پایه، لازم است مجوزهای رسمی انشعابات آب، برق و گاز یا سوخت‌های جایگزین از شرکت‌های مربوطه (شرکت آب و فاضلاب، شرکت برق منطقه‌ای و شرکت گاز) دریافت شود.

این مجوزها بر اساس ارزیابی ظرفیت مصرف و نوع فعالیت بوم گردی صادر می‌شوند و معمولاً مستلزم ارائه نقشه‌های فنی و طرح مصرف است.

رعایت استانداردهای فنی مانند ISIRI 10503 (مصرف بهینه آب) و ISIRI 14885 (سامانه‌های خورشیدی) در این مرحله الزامی است.

5-  ثبت کسب و کار و دریافت کد اقتصادی برای بوم گردی عشایری:

در نهایت برای فعالیت رسمی و قانونی، متقاضی باید بوم گردی عشایری را در سامانه ثبت اصناف و سازمان امور مالیاتی کشور ثبت کند.

این فرایند مستلزم ارائه مدارک شناسایی، مجوزهای فوق، و تکمیل فرم‌های مربوط به نوع فعالیت است. اخذ کد اقتصادی و شناسه ملی به منظور رعایت قوانین مالیاتی و ارائه خدمات بهتر به گردشگران ضروری است.

✅ چرا باید به سمت اجرای طرح توجیهی بوم گردی عشایری و اقامتگاه کپری برویم؟

1-  مزایای مالی و اقتصادی بوم گردی عشایری:

بوم گردی عشایری به‌عنوان یکی از شاخه‌های گردشگری پایدار، از ظرفیت بالای اقتصادی برخوردار است. به دلیل استفاده از منابع بومی، زمین‌های ارزان عشایری، و نیروی کار محلی، این کسب‌وکار حاشیه سود بالا و هزینه‌های جاری پایین‌تری نسبت به اقامتگاه‌های شهری یا هتل‌های سنتی دارد.

همچنین، تقاضای روبه‌رشد بازار داخلی و خارجی برای تجربه زندگی عشایری، غذاهای سنتی و سکونت در اقامتگاه کپری، مزیت رقابتی اقتصادی قابل توجهی برای سرمایه‌گذاران به‌همراه دارد.

گردشگرانی که تمایل به تجربه سبک زندگی بومی دارند، حاضرند مبلغ بیشتری برای خدمات اصیل و غیرتجاری پرداخت کنند. به همین دلیل، نرخ بازگشت سرمایه در پروژه‌های بوم گردی عشایری اغلب بالاتر از میانگین صنعت گردشگری است.

از سوی دیگر، این کسب‌وکار مشمول برخی حمایت‌های مالی و معافیت‌های مالیاتی می‌شود که سود خالص پروژه را افزایش می‌دهد.

2-  فرصت‌های بازار و پایداری اقتصادی در بوم گردی عشایری:

یکی از مزایای ویژه بوم گردی عشایری، قابلیت جذب مشتریان خاص و وفادار است. گردشگران خارجی به‌ویژه از کشورهای اروپایی، به تجربه زندگی عشایری و حضور در اقامتگاه کپری علاقه‌مندند.

این امر موجب ایجاد بازار هدف تخصصی و پایدار برای این نوع کسب‌وکار می‌شود. همچنین، با توجه به تنوع قومی، زبانی و فرهنگی عشایر در ایران، امکان ایجاد بوم گردی‌های متنوع با محوریت موسیقی، صنایع دستی، آیین‌ها و غذاهای خاص قومی وجود دارد که پتانسیل جذب گردشگر را افزایش داده و فرصت توسعه کسب‌وکار در مناطق گوناگون کشور را فراهم می‌سازد.

بر خلاف گردشگری شهری که به زیرساخت‌های پرهزینه وابسته است، بوم گردی عشایری در بستر طبیعت و سنت‌های موجود توسعه می‌یابد و بنابراین از پایداری اقتصادی بلندمدت برخوردار است.

3- مزایای اجتماعی و برندینگ فرهنگی بوم گردی عشایری:

علاوه بر مزایای اقتصادی، بوم گردی عشایری دارای جنبه‌های اجتماعی مهمی است که بر جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران می‌افزاید.

حفظ میراث ناملموس فرهنگی عشایر، ایجاد اشتغال محلی، و جلوگیری از مهاجرت روستاییان و عشایر به شهرها از جمله مزایای اجتماعی این نوع کسب‌وکار است.

همچنین، برندینگ فرهنگی و تصویر مثبت اجتماعی این کسب‌وکار در نزد عموم و نهادهای حاکمیتی، باعث تسهیل در روند دریافت مجوزها و حمایت‌های دولتی می‌شود.

توسعه بوم گردی عشایری و اقامتگاه کپری به‌عنوان نمادی از بازگشت به اصالت‌ها و احترام به سبک زندگی بومی، سرمایه‌گذاران مسئول‌محور را نیز جذب خواهد کرد.

4- مزیت رقابتی اقامتگاه کپری در ساختار بوم گردی عشایری:

اقامتگاه کپری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای بوم گردی عشایری، با الهام از معماری سنتی و ساده، دارای جذابیت بصری و احساسی بالا برای گردشگران است.

این نوع اقامتگاه‌ها با استفاده از مصالح بومی مانند نی، گل، و چوب، همخوانی بالایی با اقلیم منطقه دارند و به کاهش مصرف انرژی کمک می‌کنند. همچنین، فرآیند ساخت آن‌ها سریع، کم‌هزینه و از منظر فرهنگی بسیار معتبر است.

استفاده از اقامتگاه کپری نه‌تنها مزیت اقتصادی دارد بلکه ارزش فرهنگی پروژه را نیز افزایش می‌دهد و یکی از عوامل کلیدی در جلب سرمایه‌گذارانی است که به پروژه‌های بومی و پایدار علاقه‌مندند.

✅ 5 نکته کلیدی برای موفقیت در اجرای طرح توجیهی بوم گردی عشایری:

1-  انتخاب مکان مناسب برای بوم گردی عشایری:

اولین گام فنی برای موفقیت در کسب‌وکار بوم گردی عشایری، انتخاب مکان مطلوب و هماهنگ با اقلیم، چشم‌انداز و فرهنگ محلی است.

موقعیت مکانی باید دسترسی قابل‌قبول داشته باشد، در عین حال بکر و به دور از شلوغی شهر باشد تا تجربه اصیل طبیعت و زندگی عشایری را به گردشگر منتقل کند.

زمین مورد استفاده نباید دارای محدودیت‌های قانونی کاربری باشد و لازم است مجوزهای لازم برای تغییر کاربری (در صورت کشاورزی بودن زمین) از مراجع ذی‌ربط اخذ شود.

در عین حال، توجه به اقلیم منطقه از نظر دمایی، باد غالب، منابع آب طبیعی و دوری از مناطق رانشی یا سیلابی، جنبه‌ای حیاتی در انتخاب زمین برای بوم گردی عشایری دارد.

2-  طراحی و ساختار اقامتگاه در بوم گردی عشایری:

در ساخت و طراحی فضاهای اقامتی بوم گردی عشایری، بهره‌گیری از مصالح بومی و تکنیک‌های سنتی مانند کپر، سیاه‌چادر، کومه یا آلاچیق اهمیت دارد.

این ساختارها باید هم از نظر معماری با فرهنگ عشایری منطبق باشند و هم استانداردهای ایمنی، پایداری و آسایش گردشگر را رعایت کنند.

استفاده از تهویه طبیعی، پوشش‌های عایق بومی و فرم‌های گنبدی یا مخروطی در مناطق گرم و خشک یا کوهستانی، باعث افزایش بهره‌وری حرارتی و بهبود تجربه گردشگری می‌شود.

طراحی فضاها باید هم زیبا و هم عملکردی باشند و نیازهای اساسی گردشگر را با حفظ سبک زندگی عشایری تأمین کنند.

3-  خدمات اصیل و تجربه‌محور در بوم گردی عشایری:

یکی از مؤثرترین عوامل جذب گردشگر در بوم گردی عشایری، ارائه تجربه‌های اصیل فرهنگی است. خدمات باید شامل مشارکت در فعالیت‌های سنتی عشایری مانند پخت غذاهای محلی، نان‌پزی، دامداری، بافت گلیم و حضور در مراسم‌های آیینی باشد.

این تجربه‌ها، حس مشارکت واقعی به گردشگر منتقل کرده و رضایت و ماندگاری بیشتری ایجاد می‌کند. همچنین تعامل مستقیم با خانواده‌های عشایری، باعث غنای فرهنگی طرح می‌شود و برند بوم گردی عشایری را از سایر اقامتگاه‌ها متمایز می‌سازد.

4-  آموزش، مشارکت و توانمندسازی جامعه محلی در بوم گردی عشایری:

موفقیت بلندمدت بوم گردی عشایری در گرو آموزش و مشارکت فعال جامعه میزبان است. اعضای جامعه عشایری باید در فرآیند ارائه خدمات، بازاریابی و پذیرایی از گردشگران دخیل باشند.

آموزش مهارت‌های اولیه مهمان‌داری، زبان پایه (مانند انگلیسی)، اصول بهداشت و حفاظت از محیط‌زیست، نقش کلیدی در پایداری کسب‌وکار ایفا می‌کند.

ایجاد احساس مالکیت در جامعه محلی نسبت به بوم گردی عشایری، موجب افزایش کیفیت خدمات و کاهش تعارضات فرهنگی خواهد شد.

5-  بازاریابی و برندینگ بوم گردی عشایری:

در فضای رقابتی امروز، بازاریابی مؤثر برای دیده‌شدن بوم گردی عشایری ضروری است. استفاده از شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت حرفه‌ای، همکاری با تورلیدرها، تولید محتوای ویدیویی و تصویری از تجربه گردشگر در اقامتگاه کپری، به برندسازی کمک می‌کند.

همچنین عضویت در پلتفرم‌های رزرو آنلاین و دریافت بازخورد از مهمانان برای ارتقاء سطح خدمات حیاتی است. اعتمادسازی با گردشگران داخلی و خارجی با نمایش فرهنگ بومی و مهمان‌نوازی واقعی، رمز تکرار سفر و رونق پایدار در بوم گردی عشایری خواهد بود.

✅ تعریف مفهوم طرح توجیهی و بیزنس پلن بوم گردی عشایری:

بیزنس پلن بوم گردی عشایری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

بیزنس پلن بوم گردی عشایری یک سند اجرایی و مالی است که به صورت فشرده و هدفمند، چارچوب عملیاتی و اقتصادی یک پروژه بوم گردی مبتنی بر زندگی عشایری را تشریح می‌کند.

بیزنس پلن بوم گردی عشایری دربردارنده بررسی توجیه فنی و مالی پروژه بوده و به عناصر کلیدی مانند ظرفیت طرح، نوع خدمات قابل ارائه، شیوه بهره‌برداری، فرآیند راه‌اندازی، ساختار مدیریتی و مدل درآمدی می‌پردازد.

در بخش مالی بیزنس پلن بوم گردی عشایری، محاسباتی مانند هزینه‌های ثابت و جاری، درآمد سالانه، نقطه سر به سر، صورت‌های مالی (شامل صورت سود و زیان، جریان وجوه نقد، ترازنامه) و شاخص‌های اقتصادی نظیر نرخ بازگشت سرمایه، دوره بازگشت و سود خالص مورد بررسی قرار می‌گیرند.

هدف اصلی از تهیه بیزنس پلن بوم گردی عشایری، ارائه اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار یا مرجع صدور مجوز در خصوص قابلیت اجرا و سودآوری طرح است.

این سند به‌طور خاص برای دریافت مجوز تأسیس، جواز بهره‌برداری و همچنین خرید یا اجاره زمین از نهادهای دولتی (مانند جهاد کشاورزی، منابع طبیعی یا بنیاد مسکن) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیزنس پلن، در مقایسه با مطالعات جامع‌تر، به بررسی بازار و تحلیل رقبا کمتر می‌پردازد و تمرکز اصلی آن بر توجیه‌پذیری مالی و اجرایی طرح در کوتاه‌مدت است. به همین دلیل، ابزاری مناسب برای شروع فرآیند قانونی یک کسب‌وکار در حوزه بوم گردی عشایری محسوب می‌شود.

طرح توجیهی بوم گردی عشایری چیست و چه کاربردی دارد؟

طرح توجیهی بوم گردی عشایری، که معادل فارسی واژه مطالعات امکان‌سنجی ﴿Feasibility Study﴾ است، گزارشی جامع و چندبعدی در خصوص راه‌اندازی یک اقامتگاه یا کسب‌وکار مبتنی بر سبک زندگی عشایری است.

این گزارش علاوه بر پوشش کامل موارد فنی و مالی مندرج در بیزنس پلن، شامل مطالعات بازار، ارزیابی ریسک‌ها، تحلیل محیطی و رقابتی، بررسی مزیت‌های نسبی منطقه و همچنین تحلیل‌های اقتصادی پیشرفته است.

طرح توجیهی بوم گردی عشایری نه تنها جزئیات کامل سرمایه‌گذاری، درآمد و هزینه‌ها را مشخص می‌کند، بلکه با استفاده از نرم‌افزار کامفار ﴿COMFAR﴾ خروجی‌های تحلیلی دقیقی از منظر اقتصادی، مالی و اجتماعی به دست می‌دهد.

همچنین این طرح بر اساس تحلیل بازار هدف، سنجش تقاضا، تعیین نقاط قوت و ضعف رقبا و موقعیت‌یابی پروژه در منطقه تهیه می‌شود.

از جمله موارد کاربرد طرح توجیهی می‌توان به ارائه آن در بانک‌ها و صندوق‌های مالی برای اخذ تسهیلات سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی، دریافت مجوز بهره‌برداری نهایی و ارزیابی سیاست‌گذاری‌های حمایتی اشاره کرد.

در نتیجه، طرح توجیهی بوم گردی عشایری با پوشش کامل ابعاد فنی، اقتصادی و بازاریابی، به عنوان مرجع تصمیم‌سازی برای نهادهای مالی و اجرایی، نقشی حیاتی در موفقیت این کسب‌وکار ایفا می‌کند.

این سند به‌ویژه برای طرح‌های دارای مقیاس بزرگ یا چندشعبه‌ای در حوزه بوم گردی عشایری، ضروری و الزام‌آور است.

---

✔️ خلاصه دانش فنی طرح توجیهی بوم گردی عشایری! 

---

✅ متراژ زمین لازم برای اقامتگاه بوم گردی عشایری چقدر است؟

برای راه‌اندازی یک مجموعه بوم گردی عشایری مطابق با ضوابط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، حداقل مساحت زمین مورد نیاز بسته به نوع خدمات و ظرفیت پذیرش متفاوت است.

اما به‌صورت استاندارد و اقتصادی، مساحت حداقل 2,500 مترمربع برای شروع یک واحد کوچک تا متوسط توصیه می‌شود. این میزان فضا امکان استقرار اقامتگاه‌ها، زیرساخت‌های خدماتی، فضاهای باز، پارکینگ، فضاهای فرهنگی و معیشتی عشایری را فراهم می‌کند.

اگر هدف توسعه اقامتگاه‌های کپری، برپایی سیاه‌چادر، برگزاری نمایش‌های فرهنگی و نگهداری دام در فضای بوم گردی عشایری باشد، زمین‌هایی با متراژ بیش از 5,000 مترمربع توصیه می‌شود.

مساحت ابنیه مورد نیاز بوم گردی عشایری:

مطابق با دستورالعمل اجرایی مصوب وزارت گردشگری و ضوابط ابلاغی سازمان برنامه‌وبودجه در خصوص کاربری گردشگری روستایی، بخش‌های زیر برای هر مجموعه بوم گردی عشایری الزامی یا توصیه‌شده هستند.

الف) اقامتگاه‌های بوم گردی کپری:

• سیاه‌چادر یا کپر عشایری: با سازه سنتی عشایری، مساحت هر واحد بین 15 تا 20 مترمربع، با ظرفیت 2 تا 4 نفر. ساختار این واحدها ترجیحاً با مصالح بومی (چوب، نی، حصیر، پشم) ساخته می‌شود.
• کپر اقامتی مسقف: با اسکلت چوبی یا فلزی سبک، پوشش بام حصیری یا برزنتی مقاوم در برابر آب، با حداقل مساحت 25 مترمربع.
• اتاقک خشتی یا سنگی سنتی: ویژه مناطق کوهستانی، در ابعاد 3×4 متر، با کاربری چهارفصل.

ب) فضاهای خدماتی مورد نیاز بوم گردی عشایری:

• سرویس بهداشتی و حمام: مطابق با آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان (مبحث 4 و 20)، حداقل 1 چشمه سرویس بهداشتی به ازای هر 10 نفر اقامت شبانه و 1 واحد حمام مشترک.
• آشپزخانه مرکزی یا بوفه غذاهای محلی: مساحت توصیه‌شده حداقل 30 مترمربع، با تهویه مناسب و سازگار با آیین‌نامه بهداشت محیط (وزارت بهداشت).
• محل برگزاری آیین‌های محلی یا فضای فرهنگی: با مساحت حداقل 60 مترمربع، دارای سایه‌بان سنتی یا آمفی‌تئاتر کوچک روباز.

پ) فضای عمومی و تفریحی مورد نیاز بوم گردی عشایری:

• محوطه بازی کودکان یا فضای آزاد عشایری: در بوم گردی عشایری معمولاً فضایی معادل 20٪ از کل زمین برای فضای باز و حرکت دام‌ها یا برگزاری برنامه‌های بومی اختصاص می‌یابد.
• آتشدان مرکزی یا محوطه گردهمایی شبانه: فضای امن محصورشده با قطر حدود 4 متر برای تعامل مهمانان.

ج) سازه‌ها و مصالح مجاز و توصیه‌شده:

سازه‌های بوم گردی عشایری باید از مصالح سنتی و بومی منطقه استفاده کنند. به استناد آیین‌نامه طراحی اقامتگاه‌های بوم گردی (ابلاغیه شماره 22995 مورخ 1395/02/15 وزارت گردشگری)، استفاده از مصالح صنعتی صرفاً در قسمت‌های پنهان و مقاوم‌سازی مجاز است.

• کپر یا سیاه‌چادر عشایری: بدون فونداسیون بتنی، با ستون چوبی و پوشش سنتی.
• سازه‌های نیمه‌سنتی: اسکلت فلزی سبک با دیواره‌های کاه‌گل، چوبی، یا ترکیبی.
• ساختمان سرویس‌ها: ترجیحاً با مصالح بنایی مقاوم مانند بلوک سیمانی سبک یا آجر.

در همه سازه‌ها باید ضوابط ایمنی سازه‌ای (مبحث 6 مقررات ملی ساختمان) و مباحث بهداشتی (مبحث 20) رعایت شود.

✅ تاسیسات زیربنایی لازم برای بوم گردی عشایری و اقامتگاه کپری :

الف) تاسیسات آب و فاضلاب لازم برای بوم گردی عشایری:

• شبکه آب شرب بهداشتی: تأمین از چاه مجاز دارای مجوز از امور منابع آب یا انشعاب رسمی آب‌رسانی. مخزن ذخیره حداقل 2,000 لیتر.
• سیستم دفع فاضلاب: سپتیک‌تانک بتنی یا پلی‌اتیلن، مطابق با ضوابط محیط‌زیست، با ظرفیت طراحی‌شده بر مبنای 150 لیتر فاضلاب در روز به ازای هر نفر.

ب) تاسیسات برق‌رسانی و انرژی لازم برای بوم گردی عشایری:

• تأمین برق: از انشعاب رسمی یا ژنراتور کوچک پشتیبان. امکان نصب پنل خورشیدی نیز وجود دارد.
• سیستم روشنایی فضای باز: ترجیحاً با لامپ‌های خورشیدی پایه‌دار یا چراغ‌قوه سنتی.

پ) راه دسترسی و پارکینگ لازم برای اقامتگاه بوم گردی عشایری:

• مسیر دسترسی: حداقل عرض 4 متر برای خودروهای سبک، با شن‌ریزی یا کوبش محوطه.
• پارکینگ: حداقل 1 جای پارک به ازای هر واحد اقامتی، در محوطه باز با شن‌ریزی یا کف‌سازی سنتی.

ی) الزامات قانونی و استانداردهای مرجع بوم گردی عشایری:

برای اخذ مجوز تأسیس بوم گردی عشایری از اداره کل میراث فرهنگی استان، رعایت اسناد زیر الزامی است :

• آیین‌نامه فنی ساخت اقامتگاه‌های بوم گردی (شماره 840/1/ص – 1394)
• مقررات ملی ساختمان (مباحث 4، 6، 13، 20 و 22)
• دستورالعمل ساماندهی کاربری زمین در مناطق روستایی (مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی)
• دستورالعمل ضوابط محیط‌زیست برای فعالیت‌های گردشگری روستایی و عشایری (مصوب سازمان حفاظت محیط‌زیست)

✅ تجهیزات و ابزارآلات لازم برای بوم گردی عشایری و اقامتگاه کپری :

1-  امکانات اقامتی بوم گردی عشایری:

در یک مجموعه بوم گردی عشایری، اقامتگاه باید با الگوی معماری بومی و سیار عشایر طراحی شود. حداقل تجهیزات شامل 2 تا 5 چادر عشایری سنتی (مثل سیاه‌چادر یا آلاچیق نمدی) با کف‌پوش عایق، زیرانداز سنتی، تشک، بالش، روانداز و وسایل گرمایشی و سرمایشی مناسب اقلیم است.

ابعاد هر چادر باید بین 15 تا 25 متر مربع باشد. استفاده از مواد طبیعی و محلی مثل پشم، چوب، حصیر یا نمد توصیه شده و مطابق با دستورالعمل وزارت میراث فرهنگی با عنوان «ضوابط طراحی و اجرای اقامتگاه‌های بوم گردی» است.

در صورت استفاده از سازه‌های ثابت یا نیمه‌ثابت، رعایت آیین‌نامه‌ ملی ساختمان (مبحث 22 ایمنی) الزامی است.

2-  تجهیزات بهداشتی و رفاهی بوم گردی عشایری:

حداقل یک مجموعه حمام و سرویس بهداشتی با مصالح غیرآلاینده و سیستم دفع فاضلاب سازگار با محیط‌زیست برای هر 10 نفر ضروری است.

سرویس‌ها باید مطابق با الزامات بهداشت عمومی وزارت بهداشت و استاندارد ISIRI 9119 (برای تأسیسات بهداشتی اقامتگاه‌ها) اجرا شوند. تجهیزات شامل دوش، روشویی، توالت فرنگی یا ایرانی، منبع ذخیره آب، سیستم گرم‌کن آب (گازسوز یا خورشیدی) و سیستم تهویه است.

3- تجهیزات پشتیبانی بوم گردی عشایری:

بخش پشتیبانی بوم گردی عشایری شامل آشپزخانه ایمن با تجهیزات ابتدایی (اجاق گاز، ظروف سنتی، یخچال گازی یا خورشیدی، سینک)، فضای غذاخوری نیمه‌باز، محوطه نشیمن، کپسول آتش‌نشانی (مطابق استاندارد ISIRI 869)، جعبه کمک‌های اولیه، تابلوهای راهنما، و سامانه روشنایی خورشیدی است.

محل نگهداری مواد غذایی باید خنک، دور از تابش مستقیم آفتاب و با تهویه مناسب باشد. تجهیزات باید از نظر ایمنی بر اساس دستورالعمل‌های مرکز بهداشت و NFPA 10 کنترل شوند.

4- وسایل فرهنگی و فعالیت‌های مشارکتی بوم گردی عشایری:

برای حفظ هویت فرهنگی در بوم گردی عشایری، وسایلی مثل سازهای محلی، ظروف صنایع‌دستی، ابزار سنتی دامداری یا پخت نان و نمایشگاه کوچک تولیدات عشایر ضروری است.

این بخش طبق آیین‌نامه‌های «اکوموزه‌های زنده» تعریف‌شده توسط اداره کل توسعه گردشگری روستایی و عشایری ایران تدوین می‌شود.

✅ حداقل آب و برق و سوخت مصرفی سالانه برای بوم گردی عشایری ( اقامتگاه کپری ) :

1-  مصرف آب مورد نیاز بوم گردی عشایری:

برای یک مجموعه بوم گردی عشایری با ظرفیت اقامت حدود 10 تا 15 نفر به‌صورت هم‌زمان، میزان مصرف آب سالانه بسته به اقلیم، نوع خدمات و زیرساخت‌ها متفاوت است.

بر اساس راهنمای طراحی تأسیسات گردشگری وزارت میراث فرهنگی و استاندارد ملی ایران ISIRI 10503 (الزامات مصرف آب در فضاهای اقامتی)، میزان حداقلی مصرف آب برای هر نفر در روز بین 80 تا 120 لیتر در نظر گرفته می‌شود.

در شرایط بهره‌برداری محافظه‌کارانه، مقدار مصرف سالانه آب حدود 350 تا 450 متر مکعب برآورد می‌گردد.

این آب شامل نیازهای آشامیدنی، شست‌وشو، بهداشت فردی، و پخت‌وپز است. منابع تأمین آب باید از چاه دارای مجوز، چشمه دائمی، یا تانکرهای ذخیره با سیستم تصفیه ساده (نظیر فیلتر شنی یا UV) باشد. ذخیره‌سازی در مخازن 1,000 تا 5,000 لیتری توصیه می‌شود.

2-  مصرف انرژی الکتریکی بوم گردی عشایری:

مصرف برق در بوم گردی عشایری معمولاً به‌دلیل ساختار ساده و اقامت کوتاه‌مدت محدود است.

بر اساس الگوی مصرف اعلام‌شده توسط شرکت توانیر، برای اقامتگاه‌های سبک عشایری با روشنایی پایه، یخچال کوچک، شارژ وسایل و گاه پمپ آب، میانگین مصرف برق سالانه حدود 1,500 تا 2,500 کیلووات‌ساعت تخمین زده می‌شود.

استفاده از سامانه‌های خورشیدی مستقل با باتری‌های پشتیبان، بر اساس استاندارد ISIRI 14885 (برای سامانه‌های فتوولتائیک)، گزینه‌ای ایمن و سازگار با محیط زیست است.

3- نیاز سوخت بوم گردی عشایری:

سوخت مورد نیاز بوم گردی عشایری عمدتاً برای پخت‌وپز و گاه گرمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاز مایع (LPG) متداول‌ترین گزینه است که در سیلندرهای 11 یا 50 کیلوگرمی ذخیره می‌شود.

بر اساس الگوی مصرف خانوار روستایی، میزان تقریبی مصرف سالانه LPG برای یک مجموعه کوچک حدود 1,200 تا 1,500 کیلوگرم است.

سوخت جایگزین می‌تواند گازوییل یا چوب باشد، مشروط بر رعایت الزامات ایمنی مطابق با استاندارد NFPA 58 و دستورالعمل‌های سازمان محیط زیست برای آلایندگی هوا.

✅ حداقل پرسنل مورد نیاز یک اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری:

1-  مدیریت و بهره‌برداری بوم گردی عشایری:

در یک مجموعه بوم گردی عشایری، حضور حداقل یک مدیر بومی یا آشنا با فرهنگ عشایری ضروری است.

این فرد باید مسلط به زبان محلی، اصول میزبانی، بهداشت عمومی، و آشنا با دستورالعمل‌ «تأسیس و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم گردی» وزارت میراث فرهنگی باشد.

آموزش‌های مقدماتی گردشگری و ایمنی نیز طبق چارچوب مرکز آموزش گردشگری الزامی است. وظایف مدیر شامل هماهنگی امور اقامت، برنامه‌ریزی فرهنگی، نظارت بر نظافت و تعامل با گردشگران است.

2-  خدمات پشتیبانی بوم گردی عشایری:

حداقل به 1 تا 2 نفر نیروی خدماتی برای نظافت، پخت‌وپز و تهیه غذاهای محلی نیاز است. این افراد باید با اصول بهداشت مواد غذایی بر اساس استاندارد ISIRI 4317 (بهداشت تهیه و توزیع غذا) آشنا باشند.

در صورت تهیه غذا در محل، حضور یک آشپز آموزش‌دیده در طبخ غذاهای سنتی عشایری توصیه می‌شود.

3-  راهنمای فرهنگی بوم گردی عشایری:

برای اجرای برنامه‌های فرهنگی، معرفی آداب و رسوم، پوشش سنتی و گشت‌های محلی، یک راهنمای بومی (ترجیحاً از جامعه عشایری) مورد نیاز است.

این فرد باید گواهی راهنمای طبیعت‌گردی یا بوم گردی از سازمان میراث فرهنگی (مطابق دستورالعمل آموزش راهنمایان گردشگری) داشته باشد. حضور این تخصص سبب ارتقاء کیفیت تجربه بوم گردی عشایری می‌شود.

✅ حداقل مواد و متریال مصرفی سالانه در اقامتگاه بوم گردی عشایری و کپری:

1-  مصالح ساختمانی سازگار با بوم گردی عشایری:

برای احداث واحدهای اقامتی در بوم گردی عشایری، استفاده از مصالح بومی مانند چوب، سنگ، خشت، گل و چادرهای سنتی عشایری (نمد، سیاه‌چادر یا گبه) مطابق با آیین‌نامه شماره 2800 سازمان برنامه‌وبودجه و دستورالعمل‌های سازمان میراث فرهنگی توصیه می‌شود.

این مصالح نه‌تنها سازگار با اقلیم هستند، بلکه باعث حفظ هویت فرهنگی بوم گردی عشایری نیز می‌شوند. ضخامت چادرها باید بین 4 تا 8 میلی‌متر بوده و در برابر باران و آفتاب مقاوم باشند. در مناطق سردسیر استفاده از عایق‌های طبیعی مانند پشم فشرده نیز مجاز است.

2- تجهیزات پایه و متریال داخلی بوم گردی عشایری:

حداقل وسایل اقامتی شامل تخت یا تشک سنتی، پتو، زیرانداز، چراغ نفتی یا خورشیدی، ظروف غذاخوری سنتی (سفال یا فلزات سبک)، فرش یا گلیم، و وسایل پخت‌وپز گازی یا هیزمی است.

مطابق استاندارد ملی ایران ISIRI 15588، تمامی مواد مورد استفاده در تماس با مواد غذایی باید از مواد مجاز و دارای قابلیت شست‌وشو و ضدعفونی‌پذیری باشند. استفاده از ظروف پلاستیکی بازیافتی ممنوع بوده و ترجیح با مواد طبیعی و ماندگار است.

3- متریال بهداشتی و سرویس‌های بوم گردی عشایری:

برای استقرار سرویس بهداشتی در بوم گردی عشایری، حداقل یک چشمه توالت با مصالح پایدار (بلوک، آجر یا چوب مقاوم) و یک حمام سنتی با سیستم گرم‌کن خورشیدی یا گازمایع لازم است.

استفاده از مخازن 500 تا 1000 لیتری برای ذخیره آب توصیه شده و تمامی سطوح باید قابل شست‌وشو و مطابق استاندارد ISIRI 7898 (بهداشت عمومی در اماکن اقامتی) باشد.

 

✍️ جهت تهیه مطالعات بازار و طرح توجیهی احداث اقامتگاه بوم گردی عشایری ( اقامتگاه کپری ) ، با اطلاعات کاملا به روز با فرمت Word و PDF و با گزارشگیری نرم افزار کامفار ، جهت اخذ جواز تاسیس یا وام و تسهیلات بانکی ،با ما تماس بگیرید  

---

📚 دانلود فایل های طرح توجیهی تیپ تاسیس اقامتگاه کپری (بوم گردی عشایری)

---

✍️ توجه : کلیه ی طرح های تیپ یا آماده ، صرفا کاربرد مطالعاتی و تحقیقاتی داشته و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات و وام بانکی مناسب نمیباشند . جهت تهیه طرح توجیهی با کاربرد اجرایی و بانکی با ما تماس بگیرید.

برای دانلود طرح های توجیهی بومگردی به انتهای مطلب «🔗 دانلود طرح توجیهی اقامتگاه بومگردی» مراجعه نمایید